Ο πλήρης οδηγός για τη σκωληκοειδίτιδα (για γονείς)

“Μαμά! Πονάει η κοιλιά μου”. Μια απλή πρόταση, που απασχολεί τους γονείς, συχνά, ξαφνικά και δημιουργεί ανησυχία.

“Δεν θα είναι τίποτα” λες, “μια ίωση, μία γαστρεντερίτιδα”. Τα παιδιά άλλωστε, παραπονιούνται συχνά και ξαφνικά για πόνο στην περιοχή της κοιλιάς. Και όμως αυτή την φορά είσαι ανήσυχος. “Μήπως το παιδί μου έχει αυτό το… πώς το είπαν;”. “Σκωληκοειδίτιδα νομίζω, είναι επικίνδυνο;”.

Ηρεμία. Η σχέση γονιός- παιδί είναι μαγική και εάν έχουμε κτίσει σε αυτή όλοι οι γονείς αντιλαμβάνονται: αυτή τη φορά είναι κάτι το διαφορετικό.

Ας πάρουμε λοιπόν τα πράγματα από την αρχή.

Απαντάμε στις συχνότερες ερωτήσεις

• Πρόκειται για την Τρίτη συχνότερη πάθηση  στην παιδική ηλικία.
• Όλοι έχουμε σκωληκοειδή απόφυση, που είναι μία τυφλή απόφυση (λεπτό, συνήθως 5 έως 6 χιλιοστά, μακρουλό, 5-10 εκατοστά, εντεράκι με στόμιο εισόδου από το παχύ μας έντερο χωρίς έξοδο δηλαδή τυφλό).
• Δέχεται στον αυλό της κόπρανα, που λιμνάζουν. Στο μικροπεριβάλλον που δημιουργείται πολλαπλασιάζονται τα περιεχόμενα μικρόβια. Τελικά αυτά «διαβάζονται» από το πλούσιο σε λεμφαδενικό ιστό τοίχωμα της και έτσι πυροδοτείται η ανάπτυξη αντισωμάτων. Η σκωληκοειδής απόφυση λοιπόν παράγει ειδικές ουσίες, «αντισώματα», για να καταπολεμηθούν τα μικρόβια όπως π.χ. κάνουν οι αμυγδαλές στο λαιμό μας.
• Όταν το στόμιο από το οποίο αδειάζει στο παχύ έντερο κλείσει, από ειδική φλεγμονή, από σκληρά κακά, από ανώμαλη θέση του στομίου, ή και του σώματος της τα μικρόβια πολλαπλασιάζονται εκθετικά και προκαλείται φλεγμονή.
• Με μηχανισμό φαύλου κύκλου, την φλεγμονή, ακολουθεί υπεραιμία και οίδημα δηλ. πρήξιμο του τοιχώματος, και τελικά νέκρωση και ρήξη αυτής.
• Στο παιδί η οξεία σκωληκοειδίτιδα εξελίσσεται σε εικοσιτέσσερις έως σαράντα-οκτώ ώρες.
• Αφορά κυρίως παιδιά ηλικίας 9 έως 17 ετών, με μέση ηλικία αυτή των 12 χρόνων. Προσοχή στα μικρότερα παιδιά είναι σπανιότερη και η συμπτωματολογία άτυπη.

Κάθε παιδί με πόνο στην κοιλιά δεν έχει σκωληκοειδίτιδα. Ας δούμε πιο αναλυτικά, την τυπική εικόνα για να γίνουμε πιο κατανοητοί:

Ποιες είναι οι φάσεις της πάθησης;

Φάση Πρώτη

Αρχικά η φλεγμονή της σκωληκοειδούς αφορά μόνο το τοίχωμα της. Όπως σε κάθε λοίμωξη, φλεγμονή του εντέρου – γαστρεντερίτιδα, το παιδί παραπονιέται για κολικούς, δηλαδή για περιοδικό κυκλικό πόνο, γύρω από τον ομφαλό του. Αναφέρονται συχνά 1-2 τροφώδεις έμετοι, που είναι αντιδραστικοί. Ακολουθεί πυρετός συνήθως περί το 37,5^οC.

Αυτή η φάση διαρκεί 2, 3 ώρες και συχνά ξεφεύγει της προσοχής.

Φάση Δεύτερη

Αν η φλεγμονή παραμείνει, επεκτείνεται στο περίβλημα της σκωληκοειδούς δηλ το σπλαχνικό περιτόναιο και βαθμιαία στα διπλανά όργανα. Η φλεγμονή του περιτοναίου αλλάζει τα χαρακτηριστικά του πόνου, που προβάλουν πλέον με τον χαρακτήρα του σωματικού πόνου.

Διαφορετικός πόνος λοιπόν. Πόνος, συνεχής, καυστικός, σαν να σε “τρυπάει”, συνήθως στη περιοχή του δεξιού υπογαστρίου, δηλαδή κάτω από τον ομφαλό δεξιά. Ενώ στην πρώτη φάση το παιδί κινείται – στριφογυρίζει τώρα προσπαθεί να βρει μία θέση να βολευτεί, ανταλγική θέση. Αν το παιδί κοιμάται ο πόνος αυτός το ξυπνάει.

Αν πιέσουμε την συγκεκριμένη περιοχή απαλά, εντείνουμε δηλ. αυξάνουμε τον πόνο. Ο ειδικός νοιώθει κάτω από τα δάκτυλα του τους ιστούς ελαστικούς και στο βάθος σαν κάτι να του «σπρώχνει» το χέρι προς τα πίσω, υπάρχει ευαισθησία και αντίσταση. Το παιδί έχει πυρετό περί τους 38^οC.

Μάθε: Aνάλογα με την ανατομική θέση της σκωληκοειδούς:

•  Οπισθοτυφλική:  Το παιδί εντοπίζει τον πόνο στην πλάτη ή στο στομάχι του,
•  Εγκάρσια: Ο πόνος αντανακλά αριστερά
•  Πυελική: Ο πόνος εντοπίζεται στην ελάσσονα πύελο και το παιδί εμφανίζει κάψιμο στην ούρηση, συχνουρία, διαρροϊκές κενώσεις

Προσοχή! Σε αυτές τις περιπτώσεις, όταν ο ειδικός πιέζει το παιδί στην τυπική θέση δηλ. κάτω δεξιά, το παιδί αναφέρει ότι πονάει αντίστοιχα στην πλάτη το στομάχι στην ελάσσονα πύελο κ.τ.λ..

• Θυμήσου! θέση της σκωληκοειδούς = διαφορετικά, πιθανά άτυπα, συμπτώματα! Αυτή η φάση διαρκεί περίπου 12 έως 24 ώρες. Δεν πρέπει να διαφύγει της προσοχής και επιβάλλεται τώρα να ενημερώσουμε ή να επισκεφτούμε τον ειδικό.
• Μάθε! Η ενδεδειγμένη θεραπεία σε αυτό το στάδιο πρέπει να είναι άμεση, και αυτό επιτρέπει την αποτελεσματική, σύντομη και χωρίς επιπλοκές θεραπεία του παιδιού.

Φάση Τρίτη

Στο τέλος της δεύτερης φάσης υπάρχει συχνά μία «ηρεμία», «honeymoon period» με ύφεση των συμπτωμάτων, που ξεγελάει, τους γονείς αλλά και τον ειδικό και που προαναγγέλλει την τρίτη φάση .

Προσοχή! Στη φάση αυτή η φλεγμονή δίδει τη θέση της σε γάγγραινα και στη συνέχεια σε νέκρωση της σκωληκοειδούς. Ακολουθεί η ρήξη και η γενικευμένη περιτονίτιδα. Κατάσταση απρόβλεπτη και επικίνδυνη για το παιδί.

Ο πόνος εντείνεται, είναι βουβός και βαθύς. Το παιδί είναι ακινητοποιημένο, χλωμό με χαλκόχρωμο προσωπείο με κακουχία.

Εμφανίζει κολλώδη ιδρώτα, ή και υψηλό πυρετό, ή και πράσινους εμέτους από την απόφραξη του εντέρου. Η ενδεδειγμένη θεραπεία πρέπει να είναι άμεση. Για να είναι αποτελεσματική και χωρίς επιπλοκές για το παιδί απαιτείται ειδικευμένη ομάδα για λαπαροσκοπική διερεύνηση και χρονικά ικανό 5-7 ημέρες χρόνο αποθεραπείας.

Ποια είναι η ενδεδειγμένη θεραπευτική προσέγγιση;

Προσεκτική εξέταση του παιδιού από την ώρα που μπαίνει στο ιατρείο ώστε να ολοκληρώσουμε την διάγνωση στη φάση 1 ή 2:

• Ρώτησε: Προσεκτική λήψη του ιστορικού. Πάρε ιστορικό από τους γονείς αλλά και το παιδί!
• Δες: Περπατάει προσεκτικά γέρνει το σώμα;
• Ψηλάφησε: Μαλακά χωρίς «επιθετική» πίεση στην κοιλιά, που καταργεί τα ευρήματα και τρομάζει το παιδί.
• Σκέψου τις πιθανές θέσεις της σκωληκοειδούς και τα εξ αυτών συμπτώματα και ευρήματα.
• Ολοκλήρωσε την εξέταση με υπέρηχο. Οι εξετάσεις αίματος δεν είναι πλέον πανάκια.

Θεραπεία

Η ενδεδειγμένη χειρουργική αποκατάσταση είναι η λαπαροσκοπική διερεύνηση και σκωληκοειδεκτομή, την οποία πρώτοι από το 1991 αρχικά στην Γερμανία και από το 1998 και στην Ελλάδα εφαρμόζουμε. Επεκτείναμε από την αρχή την μέθοδο και στα παιδιά με πλαστρόν και περιτονίτιδα με θεαματική βελτίωση των αποτελεσμάτων.

Έξτρα συμβουλή:

Μην ξεχάσετε να ελέγξετε την περιοχή των γεννητικών οργάνων του παιδιού σας καθώς μια κοίλη ή η συστροφή του όρχι κάνει παρόμοια συμπτώματα.