Ποιος είναι ο μηχανισμός με τον οποίο η ανθρώπινη προσοχή προσδιορίζει ποια πράγματα σε μια δυναμική σκηνή είναι σχετικά με τον στόχο που έχουμε μπροστά μας και στη συνέχεια κατανέμει τους αντιληπτικούς υπολογισμούς ανάλογα;
Η ικανότητα ενός ατόμου για προσοχή έχει βαθύ αντίκτυπο σε αυτό που βλέπει, υπαγορεύοντας ποιες λεπτομέρειες συλλέγει από τον κόσμο γύρω του. Καθώς περπατάει σε έναν πολυσύχναστο δρόμο, το επίκεντρο της προσοχής του μπορεί να μετατοπιστεί σε μια συναρπαστική νέα διαφήμιση σε πινακίδα ή σε μια λαμπερή Lamborghini παρκαρισμένη στο πεζοδρόμιο.
Αυτή η προσοχή, ωστόσο, μπορεί να είναι φευγαλέα. Όταν το άτομο αυτό φτάσει σε μια πολυσύχναστη διασταύρωση, οι λεπτομέρειες αυτής της πινακίδας ή του σπορ αυτοκινήτου εξαφανίζονται από το μυαλό του. Η προσοχή του επικεντρώνεται αντ’ αυτού στην πλησιάζουσα ή σταματημένη κυκλοφορία, στην αναβοσβήνουσα πινακίδα πεζών και σε άλλους πεζούς που θα πρέπει να αποφύγει στη διάβαση πεζών.
Οι περισσότερες έρευνες για την προσοχή έχουν επικεντρωθεί σε αυτό που συμβαίνει όταν παρατηρούμε τη νέα πινακίδα ή το λαμπερό αυτοκίνητο. Αλλά σε μια νέα μελέτη, οι ψυχολόγοι του Yale επικεντρώνονται αντ’ αυτού σε αυτό που συμβαίνει όταν η προσοχή μας μετατοπίζεται σε έναν συγκεκριμένο στόχο, όπως η πλοήγηση στην πολυσύχναστη διασταύρωση. Σε ένα άρθρο για το περιοδικό Psychological Review, αποκαλύπτουν ένα ανθρώπινο μοντέλο προσοχής που εξηγεί πώς το μυαλό αξιολογεί τι είναι σχετικό με την εργασία σε σύνθετα, δυναμικά σενάρια – και κατανέμει την υπολογιστική ικανότητα σε απόκριση.
«Έχουμε περιορισμένο αριθμό πόρων με τους οποίους μπορούμε να δούμε τον κόσμο», δήλωσε ο Ilker Yildirim, επίκουρος καθηγητής ψυχολογίας στη Σχολή Τεχνών και Επιστημών του Yale και κύριος συγγραφέας της μελέτης. «Σκεφτόμαστε αυτούς τους πόρους ως στοιχειώδεις υπολογιστικές διαδικασίες. Κάθε αντίληψη που βιώνουμε, όπως η θέση ενός αντικειμένου ή η ταχύτητα με την οποία κινείται, είναι αποτέλεσμα της άσκησης κάποιου αριθμού από αυτούς τους στοιχειώδεις αντιληπτικούς υπολογισμούς».
Για τη μελέτη, ανέπτυξαν ένα σύστημα που ονομάζουν «προσαρμοστικό υπολογισμό», το οποίο ουσιαστικά είναι ένα πρόγραμμα λογισμικού που κατανέμει αυτούς τους στοιχειώδεις υπολογισμούς προκειμένου να επεξεργάζεται σε βάθος αντικείμενα που σχετίζονται με τον στόχο. Για παράδειγμα, όταν ένα άτομο διασχίζει έναν πολυσύχναστο δρόμο, ο προσαρμοστικός υπολογισμός θα έδινε προτεραιότητα στην πινακίδα πεζών έναντι του γυαλιστερού αυτοκινήτου. «Το μοντέλο μας αποκαλύπτει έναν μηχανισμό με τον οποίο η ανθρώπινη προσοχή προσδιορίζει ποια πράγματα σε μια δυναμική σκηνή είναι σχετικά με τον στόχο που έχουμε μπροστά μας και στη συνέχεια κατανέμει τους αντιληπτικούς υπολογισμούς ανάλογα», δήλωσε ο Belledonne.
Σε ένα πείραμα, παρουσίασαν σε εθελοντές συμμετέχοντες οκτώ πανομοιότυπους χρωματισμένους κύκλους σε μια οθόνη υπολογιστή. Στη συνέχεια, οι ερευνητές τόνισαν μια ομάδα τεσσάρων κύκλων και ζήτησαν από τους συμμετέχοντες να παρακολουθήσουν τους επισημασμένους κύκλους καθώς και οι οκτώ κύκλοι κινούνταν τυχαία στην οθόνη. Αυτή η παρακολούθηση πολλαπλών αντικειμένων ταυτόχρονα προκαλεί μια σύνθετη, δυναμική ροή και άμπωτη της προσοχής μεταξύ των συμμετεχόντων.
Οι ερευνητές μέτρησαν αυτές τις μετατοπίσεις της προσοχής, σε κατώφλια κάτω του δευτερολέπτου, ζητώντας από τα άτομα να πατούν το πλήκτρο διαστήματος κάθε φορά που παρατηρούσαν μια κουκκίδα που αναβοσβήνει να εμφανίζεται πολύ σύντομα σε ένα συγκεκριμένο αντικείμενο. Η συχνότητα με την οποία παρατηρήθηκαν αυτές οι κουκκίδες που αναβοσβήνουν υποδεικνύει πού και πότε παρακολουθούν οι άνθρωποι, και το προσαρμοστικό μοντέλο υπολογισμού προέβλεψε με επιτυχία αυτά τα στιγμιαία, λεπτομερή μοτίβα ανάπτυξης της προσοχής.
Σε ένα άλλο πείραμα, ζητήθηκε και πάλι από τους συμμετέχοντες να παρακολουθήσουν τέσσερα αντικείμενα, αλλά σε αυτήν την περίπτωση οι ερευνητές διέφεραν πόσα περισσότερα πανομοιότυπα χρωματισμένα αντικείμενα “αποσπάστηκα” υπήρχαν στην οθόνη και πόσο γρήγορα κινούνταν τα αντικείμενα. Όταν τα αντικείμενα σταμάτησαν να κινούνται, οι ερευνητές ζήτησαν από τους συμμετέχοντες να αξιολογήσουν πόσο δύσκολο ήταν να τα παρακολουθήσουν.
Οι ερευνητές έδειξαν ότι το προσαρμοστικό μοντέλο υπολογισμού εξηγεί επίσης αυτές τις υποκειμενικές αξιολογήσεις δυσκολίας: Όσο περισσότερους υπολογιστικούς πόρους άσκησε το μοντέλο σε μια δοκιμή, τόσο πιο δύσκολο βαθμολογήθηκε από τους συμμετέχοντες. Με αυτόν τον τρόπο, το μοντέλο των ερευνητών παρείχε μια υπολογιστική υπογραφή του αισθήματος της προσπάθειας που εμφανίζεται όταν ένα άτομο πρέπει να εστιάσει την προσοχή του στην ίδια εργασία για παρατεταμένο χρονικό διάστημα, δήλωσε ο Γιλντιρίμ.
«Θέλουμε να επεξεργαστούμε την υπολογιστική λογική του ανθρώπινου νου, δημιουργώντας νέους αλγόριθμους αντίληψης και προσοχής και συγκρίνοντας την απόδοση αυτών των αλγορίθμων με αυτήν των ανθρώπων», είπε. Το μοντέλο βοηθά επίσης να κατανοήσουμε αυτό που μερικές φορές θεωρείται «ανθρώπινη ιδιορρυθμία»: την ικανότητα να εξαφανίζονται οι αντιλήψεις για αντικείμενα που δεν είναι προσανατολισμένα στην εργασία – όπως η πινακίδα ή το σπορ αυτοκίνητο – κατά τη διέλευση του πολυσύχναστου δρόμου.
«Πιστεύουμε ότι αυτή η γραμμή εργασίας μπορεί να οδηγήσει σε συστήματα που είναι λίγο διαφορετικά από τη σημερινή Τεχνητή Νοημοσύνη, κάτι πιο ανθρώπινο», είπε ο Γιλντιρίμ. «Αυτό θα ήταν ένα σύστημα Τεχνητής Νοημοσύνης που όταν του ανατεθεί ένας στόχος μπορεί να χάσει πράγματα, ακόμη και λαμπερά πράγματα, ώστε να αλληλεπιδρά ευέλικτα και με ασφάλεια με τον κόσμο».
Διαβάστε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις για την υγεία από την Ελλάδα και τον ΚόσμοΑκολουθήστε το healthweb.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Ακολουθήστε το healthweb.gr στο κανάλι μας στο YouTube
