Μια ομάδα ερευνητών στο Ινστιτούτο Προηγμένης Επιστήμης και Τεχνολογίας Beckman ανακάλυψε έναν ακόμη λόγο για να αγαπάμε το διάβασμα: μπορεί να βοηθήσει στη διατήρηση των δεξιοτήτων μνήμης καθώς οι άνθρωποι -και ο εγκέφαλός τους– μεγαλώνουν. Η δουλειά τους αναφέρεται στο Frontiers in Psychology.
Βελτιώνετε η μνήμη με το διάβασμα;
«Το ελεύθερο διάβασμα, το είδος που πραγματικά σε ρουφάει, είναι καλό για σένα και βοηθά στην οικοδόμηση των νοητικών ικανοτήτων από τις οποίες εξαρτάται η ανάγνωση», δήλωσε η ερευνήτρια του Beckman, Liz Stine-Morrow, η οποία είναι επίσης διευθύντρια του Adult Learning Lab. μέλος ΔΕΠ στο Τμήμα Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας, και ανώτερος ερευνητής της μελέτης.
Μία από αυτές τις νοητικές ικανότητες είναι η επεισοδιακή μνήμη, ή μνήμη για γεγονότα, η οποία μας επιτρέπει να θυμόμαστε τι συνέβη σε προηγούμενα κεφάλαια ενός βιβλίου και να κατανοήσουμε τη συνεχιζόμενη ιστορία. Μια άλλη ικανότητα είναι η εργαζόμενη μνήμη, η ικανότητα να κρατάμε πράγματα στο μυαλό μας καθώς εμπλέκουμε σε άλλες νοητικές διαδικασίες. Η λειτουργική μνήμη μας βοηθά να παρακολουθούμε τα πράγματα που συνέβησαν στις πρόσφατες παραγράφους καθώς συνεχίζουμε να διαβάζουμε.
Τόσο η επεισοδιακή μνήμη όσο και η μνήμη εργασίας τείνουν να μειώνονται καθώς μεγαλώνουμε, αλλά οι συνήθεις αναγνώστες εξασκούν συνήθως αυτές τις δεξιότητες σε διαφορετικά πλαίσια. «Υπάρχει μια αρκετά ισχυρή βιβλιογραφία που δείχνει ότι υπάρχει σχέση μεταξύ της εργαζόμενης μνήμης και τόσο της γλωσσικής κατανόησης όσο και της μακροπρόθεσμης μνήμης. Η μνήμη εργασίας φαίνεται να μειώνεται με την ηλικία, αλλά υπάρχουν πολλές διαφορές, ειδικά μεταξύ των ηλικιωμένων», είπε ο Stine-Morrow.
Ένα μυστήριο που περιβάλλει τη σχέση μεταξύ ανάγνωσης και μνήμης είναι αν η ανάγνωση βοηθά στη βελτίωση της μνήμης ή εάν οι δυνατές ικανότητες εργασίας στη μνήμη βελτιώνουν τις δεξιότητες κατανόησης ανάγνωσης. Η γνώση της κατεύθυνσης της αιτιότητας θα έχει σημαντικές επιπτώσεις στους τύπους θεραπειών που μπορούν να βοηθήσουν στη διατήρηση της μνήμης σε όλη τη ζωή κάποιου. Ο Stine-Morrow και η διεπιστημονική ομάδα, η οποία περιλάμβανε τους ερευνητές του Beckman, Dr. Daniel Llano, καθηγητή μοριακής και ολοκληρωμένης φυσιολογίας, και Aron Barbey, καθηγητή ψυχολογίας, διεξήγαγαν μια μελέτη για να ελέγξουν την αιτιώδη σχέση μεταξύ ανάγνωσης και μνήμης.
Για να ξεκινήσουν, χρειάστηκαν μια συλλογή από ενδιαφέροντα και ελκυστικά βιβλία—το είδος που πραγματικά σε πιάνει—και αποφάσισαν να απευθυνθούν στους ειδικούς στις Υπηρεσίες Αλφαβητισμού Ενηλίκων της Champaign Public Library. «Δεν βασιστήκαμε αποκλειστικά στη δημοτικότητα», είπε η Kristina Hoerner, υπεύθυνη υπηρεσιών ενηλίκων της βιβλιοθήκης την εποχή της μελέτης. «Θέλαμε να βεβαιωθούμε ότι η λίστα περιείχε τόσο γνωστούς τίτλους όσο και βιβλία που οι συμμετέχοντες μπορεί να μην είχαν ανακαλύψει μόνοι τους. Η λίστα περιείχε επίσης μια ποικιλία ειδών από μη μυθοπλασία έως μυστήριο έως πιο περίπλοκη λογοτεχνική μυθοπλασία».
Η ερευνητική ομάδα διένειμε αυτά τα βιβλία σε μεγαλύτερους ενήλικες συμμετέχοντες στην τοπική κοινότητα μέσω iPad που είχαν δανειστεί κατά τη διάρκεια της μελέτης. Τα iPad ήταν επίσης προφορτωμένα με μια προσαρμοσμένη εφαρμογή που επέτρεπε στους συμμετέχοντες να παρακολουθούν την πρόοδό τους στην ανάγνωση και να απαντούν σε επιπλέον ερωτηματολόγια.
Οι συμμετέχοντες διάβαζαν για 90 λεπτά την ημέρα, πέντε ημέρες την εβδομάδα, για οκτώ εβδομάδες. Μια ξεχωριστή ομάδα ενεργού ελέγχου συμπλήρωσε παζλ λέξεων στα iPad της αντί να διαβάζει ενώ παρακολουθεί την πρόοδό της με την ίδια προσαρμοσμένη εφαρμογή. «Ελέγχαμε όσο περισσότερο μπορούσαμε μεταξύ των δραστηριοτήτων εκτός από τον «μαγικό χυμό», είπε ο Stine-Morrow, «που βυθίζεται σε μια ιστορία».
Στην αρχή της μελέτης, οι συμμετέχοντες ήρθαν στο The Adult Learning Lab στο Ινστιτούτο Beckman, όπου αξιολογήθηκαν για διαφορετικές γνωστικές δεξιότητες, συμπεριλαμβανομένης της εργασίας και της επεισοδιακής μνήμης, καθώς και για άλλες λεκτικές και αναγνωστικές δεξιότητες. Δοκιμάστηκαν ξανά σε αυτές τις δεξιότητες στο τέλος των οκτώ εβδομάδων. Τα αποτελέσματα ήταν αδιαμφισβήτητα: σε σύγκριση με την ομάδα του παζλ, η ομάδα που διάβαζε βιβλία για οκτώ εβδομάδες παρουσίασε σημαντικές βελτιώσεις στη μνήμη εργασίας και στην επεισοδιακή μνήμη. Με άλλα λόγια, η μελέτη έδειξε ότι η τακτική, αφοσιωμένη ανάγνωση ενίσχυε τις δεξιότητες μνήμης των ηλικιωμένων.
Η αιτιώδης σύνδεση μεταξύ ανάγνωσης και μνήμης ανοίγει αρκετούς νέους δρόμους για μελλοντικές θεραπείες για καταστάσεις όπως η νόσος του Αλτσχάιμερ. «Υπάρχουν περισσότερες υπόσχεση να εμπλακούμε πλήρως στα διεγερτικά πράγματα που ήδη κάνουμε στη ζωή μας. Αυτό είναι ίσως το καλύτερο μονοπάτι για να διατηρήσουμε την πνευματική μας ικανότητα και να αντισταθμίσουμε τις επιπτώσεις της νόσου του Αλτσχάιμερ», είπε ο Stine-Morrow.
Αποτελέσματα
Μελλοντική εργασία θα μπορούσε να διερευνήσει τα μακροπρόθεσμα οφέλη της ανάγνωσης ή τη δυνατότητα προσαρμογής μιας θεραπείας ανάγνωσης στο προσωπικό γούστο ενός ατόμου στα βιβλία. Προς το παρόν, ωστόσο, το μήνυμα είναι ξεκάθαρο. Πώς μπορούμε να παραμείνουμε διανοητικά ευκρινείς καθώς μεγαλώνουμε; Διάβασε ένα βιβλίο.