Mεταστάσεις Μελέτη: Ο κιρκάδιος ρυθμός σας δεν διέπει μόνο το πρόγραμμα του ύπνου σας- μπορεί επίσης να επηρεάσει την ανάπτυξη, τη διάγνωση και τη θεραπεία του καρκίνου. Σε μια εργασία ανασκόπησης που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ‘Τάσεις στην κυτταρική βιολογία’ Trends in Cell Biology, οι ερευνητές συζητούν τον ρόλο των κιρκαδιανών ρυθμών στην εξέλιξη και εξάπλωση των όγκων και περιγράφουν πώς θα μπορούσαμε να χρονομετρήσουμε καλύτερα πότε οι ασθενείς εξετάζονται για καρκίνο και πότε λαμβάνουν θεραπείες για να βελτιώσουμε τη διαγνωστική ακρίβεια και να βελτιώσουμε την επιτυχία της θεραπείας.
“Ο κιρκάδιος ρυθμός διέπει τις περισσότερες κυτταρικές λειτουργίες που εμπλέκονται στην εξέλιξη του καρκίνου και επομένως η αξιοποίησή του ανοίγει νέες ελπιδοφόρες κατευθύνσεις στη μάχη κατά της μετάστασης”, γράφουν οι συγγραφείς μοριακοί ογκολόγοι, Ζωή Διαμαντοπούλου, Ana Gvozdenovic και Nicola Aceto από το ETH Zurich της Ελβετίας. Οι κιρκάδιοι ρυθμοί μας βοηθούν το σώμα μας να συγχρονίσει διάφορες εργασίες κατά τη διάρκεια της ημέρας, συμπεριλαμβανομένης της γονιδιακής έκφρασης, της λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος και της επιδιόρθωσης των κυττάρων. Γνωρίζουμε εδώ και καιρό ότι οι χρόνια διαταραγμένοι κιρκάδιοι ρυθμοί -ως αποτέλεσμα ακανόνιστων προτύπων ύπνου, τζετ λαγκ ή εργασίας σε βάρδιες, για παράδειγμα- μπορούν να μας προδιαθέσουν για μια σειρά από προβλήματα υγείας, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου. Πιο πρόσφατες εργασίες έχουν δείξει ότι οι κιρκάδιοι ρυθμοί δεν εμπλέκονται μόνο στην εμφάνιση του όγκου, αλλά διέπουν επίσης την εξέλιξη του καρκίνου και τη μετάσταση, τον αποικισμό δευτερευουσών περιοχών μέσα στο σώμα. Η μετάσταση είναι η κύρια αιτία θανάτου στους ασθενείς με καρκίνο. Για να συμβεί η μετάσταση, τα κύτταρα πρέπει να αποσπαστούν από τον πρωτογενή όγκο, να εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος και στη συνέχεια να ταξιδέψουν και να διεισδύσουν σε ένα νέο όργανο. Μελέτες έχουν δείξει ότι ο ρυθμός με τον οποίο τα καρκινικά κύτταρα αποσπώνται από τον πρωτογενή όγκο και εισέρχονται στην κυκλοφορία του αίματος ταλαντώνεται ρυθμικά κατά τη διάρκεια της ημέρας, αλλά ο χρόνος αυτού του ρυθμού διαφέρει μεταξύ των τύπων καρκίνου. Για παράδειγμα, ο καρκίνος του μαστού είναι πιο πιθανό να κάνει μεταστάσεις τη νύχτα, όταν κοιμόμαστε, ενώ ο καρκίνος του προστάτη και το πολλαπλό μυέλωμα κορυφώνονται σε άλλα σημεία κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Οι συγγραφείς υποστηρίζουν ότι θα μπορούσαμε να αξιοποιήσουμε αυτές τις πληροφορίες κατά τη χορήγηση χημειο- και ανοσοθεραπειών, ώστε να στοχεύουμε τα καρκινικά κύτταρα τη βέλτιστη στιγμή. Η πρακτική της χορήγησης φαρμάκων και ανοσοθεραπειών σε συγκεκριμένες ώρες της ημέρας είναι γνωστή ως χρονοθεραπεία. “Ο σχηματισμός μεταστάσεων με βάση τον κιρκάδιο ρυθμό θα πρέπει να θεωρηθεί ως μια ευκαιρία για παρέμβαση με τον πιο έγκαιρο και αποτελεσματικό τρόπο”, γράφουν οι συγγραφείς. “Η χρονοθεραπεία υπόσχεται να αποτελέσει μια πολύτιμη εναλλακτική θεραπευτική επιλογή στη μάχη κατά του καρκίνου”. Κλινικές μελέτες έχουν δείξει ότι η χρονοθεραπεία μπορεί να μειώσει τη σοβαρότητα των παρενεργειών που βιώνουν οι ασθενείς και μπορεί επίσης να επηρεάσει την αποτελεσματικότητα της θεραπείας. Για παράδειγμα, οι συγγραφείς περιγράφουν μια πρόσφατη μελέτη στην οποία οι ασθενείς με μελάνωμα που έλαβαν ανοσοθεραπευτικά φάρμακα πριν από τις 4:30 μ.μ. είχαν σχεδόν διπλάσιες πιθανότητες να επιβιώσουν σε σχέση με τους ασθενείς που έλαβαν τη θεραπεία αργότερα μέσα στην ημέρα. Η βέλτιστη χρονική στιγμή ποικίλλει για διαφορετικούς τύπους καρκίνου και θεραπευτικών ουσιών και οι συγγραφείς σημειώνουν επίσης ότι τα κλινικά οφέλη της χρονοθεραπείας μπορεί να επηρεάζονται από παράγοντες όπως το φύλο και το γενετικό υπόβαθρο του ασθενούς.
Η γνώση των κιρκαδιανών ρυθμών των καρκινικών κυττάρων θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει στη διάγνωση του καρκίνου. Τα καρκινικά κύτταρα παράγουν πρωτεΐνες με διαφορετικούς ρυθμούς κατά τη διάρκεια της ημέρας και ορισμένες από αυτές τις πρωτεΐνες χρησιμοποιούνται ως διαγνωστικοί μοριακοί δείκτες. Θα μπορούσαμε να μειώσουμε τις πιθανότητες λανθασμένης διάγνωσης ενός ασθενούς συλλέγοντας και εξετάζοντας βιοψίες την ώρα της ημέρας που η συγκέντρωση αυτών των πρωτεϊνών είναι υψηλότερη. “Θα απαιτηθεί περισσότερη μηχανιστική κατανόηση αυτών των διαδικασιών για να απελευθερωθούν πλήρως οι δυνατότητές της στην κλινική πλευρά”, γράφουν οι συγγραφείς. “Ο καθορισμός του ελεγχόμενου από τον κιρκάδιο ρυθμό χρονισμού του πολλαπλασιασμού και της απελευθέρωσης των κυκλοφορούντων καρκινικών κυττάρων στην κυκλοφορία του αίματος σε πρόσθετους τύπους καρκίνου μπορεί να βοηθήσει στον προσδιορισμό του βέλτιστου χρονικού παραθύρου για τη χορήγηση θεραπείας”.