Λαχταράτε συγκεκριμένα τρόφιμα και έχετε πάρει βάρος; Ίσως είστε κουρασμένοι και δεν μπορείτε να συγκεντρωθείτε, μετά ξυπνάτε στη μέση της νύχτας. Η τελευταία τάση ευεξίας TikTok θα σας κάνει να πιστεύετε ότι ευθύνονται τα υψηλά επίπεδα κορτιζόλης. Είναι αλήθεια ότι η κορτιζόλη επηρεάζει το βάρος, την ενεργειακή ισορροπία, τον μεταβολισμό και τον ύπνο μας. Αλλά το ίδιο συμβαίνει και με τις ορμόνες του θυρεοειδούς, τις ορμόνες της όρεξης και τις ορμόνες του φύλου, καθώς και τη διατροφή και τη σωματική δραστηριότητα.
Γιατί η κορτιζόλη παρουσιάζεται ως κακή;
Μερικά από αυτά που ενοχοποιούνται για την κορτιζόλη είναι συμπτώματα χρόνιου στρες ή κατάθλιψης – κάτι που είναι λογικό, αφού αυτά συνδέονται. Η κορτιζόλη είναι η κύρια «ορμόνη του στρες» του σώματος. Αυτό μπορεί να κάνει τους ανθρώπους να πιστεύουν ότι η κορτιζόλη είναι κακή για αυτούς, αλλά αυτό δεν συμβαίνει. Το άγχος είναι ένα αναπόφευκτο μέρος της ζωής και η απόκρισή μας στο στρες έχει εξελιχθεί ως μηχανισμός επιβίωσης, ώστε να μπορούμε να αντιδρούμε γρήγορα σε επικίνδυνες καταστάσεις. Τόσο το ψυχολογικό όσο και το σωματικό στρες προκαλούν την απόκριση στο στρες.
Η κορτιζόλη είναι απαραίτητη για μια υγιή απόκριση στο στρες
Η άμεση αντίδρασή μας σε μια ξαφνική απειλή είναι η απάντηση μάχης ή φυγής. Η αδρεναλίνη απελευθερώνεται από τα επινεφρίδια στην κυκλοφορία του αίματός μας. Αυτό αυξάνει άμεσα τον καρδιακό μας ρυθμό και τον ρυθμό της αναπνοής, ώστε να είμαστε έτοιμοι να δράσουμε γρήγορα για να ξεφύγουμε ή να αποφύγουμε τον κίνδυνο. Ωστόσο, η απόκριση της αδρεναλίνης είναι πολύ βραχύβια. Όταν μια απειλή ή το άγχος επιμένει για λεπτά και όχι δευτερόλεπτα, η κορτιζόλη απελευθερώνεται από τα επινεφρίδια. Ο κύριος ρόλος του είναι να αυξάνει τη γλυκόζη (σάκχαρο) του αίματος για ενέργεια.
Η κορτιζόλη επηρεάζει το ήπαρ, τους μύες, το λίπος και το πάγκρεας για να αυξήσει την παραγωγή γλυκόζης και να κινητοποιήσει την αποθηκευμένη γλυκόζη. Αυτό αυξάνει τη γλυκόζη στον εγκέφαλο, ώστε να είμαστε διανοητικά σε εγρήγορση και στους μύες για να μπορούμε να κινούμαστε. Σε μια υγιή και φυσιολογική απόκριση στο στρες, η κορτιζόλη αυξάνεται γρήγορα ως απόκριση στο στρες και στη συνέχεια μειώνεται γρήγορα στα αρχικά επίπεδα μετά το πέρας του στρες. Ωστόσο, το χρόνιο στρες και η συνεχιζόμενη αυξημένη έκκριση κορτιζόλης δεν είναι υγιή. Το χρόνιο στρες μπορεί να προκαλέσει απορρυθμισμένη έκκριση κορτιζόλης: όταν η κορτιζόλη παραμένει υψηλή ακόμη και αν δεν υπάρχει άμεσο στρες.
Ποια είναι η σχέση με την κατάθλιψη;
Τα αναδυόμενα στοιχεία δείχνουν ότι το χρόνιο στρες και η απορρυθμισμένη κορτιζόλη μπορεί να συμβάλλουν στην ανάπτυξη κατάθλιψης. Η ερευνητική μας ομάδα έδειξε ότι τα άτομα με κατάθλιψη έχουν, κατά μέσο όρο, υψηλότερη κορτιζόλη από τα άτομα που δεν έχουν κατάθλιψη. Η υψηλότερη κορτιζόλη επίσης συσχετίστηκε με πιο αρνητική σκέψη και χαμηλότερη ποιότητα ζωής. Τα συμπτώματα που περιγράφονται στο TikTok ότι οφείλονται στην υψηλή κορτιζόλη μπορεί να προκληθούν από στρες, κατάθλιψη ή άγχος. Η κατάθλιψη μπορεί επίσης να προκαλέσει αϋπνία, αυξημένη όρεξη και αύξηση ή απώλεια βάρους.
Η σχέση μεταξύ κορτιζόλης, μεταβολών βάρους και κατάθλιψης είναι πολύπλοκη. Η υψηλή κορτιζόλη αυξάνει επίσης τη δραστηριότητα της αδρεναλίνης. Αυτό εξηγεί γιατί όταν είστε αγχωμένοι μπορείτε να είστε ιδιαίτερα αντιδραστικοί και να μπείτε γρήγορα στη λειτουργία μάχης ή φυγής. Ωστόσο, ορισμένα από τα συμπτώματα που περιγράφονται στο TikTok πως οφείλονται στην «υψηλή κορτιζόλη» μπορεί στην πραγματικότητα να αντικατοπτρίζουν χαμηλή κορτιζόλη. Η χαμηλή κορτιζόλη μπορεί να προκληθεί από το χρόνιο στρες και την υψηλή κορτιζόλη κατά την παιδική ηλικία ή νωρίτερα στη ζωή.
Η κορτιζόλη επηρεάζει το ρολόι του σώματός σας
Ένας από τους πιο σημαντικούς ρόλους της κορτιζόλης είναι στο κιρκάδιο σύστημα του σώματος. Ο υποθάλαμος στον εγκέφαλο ρυθμίζει τους κιρκάδιους (περίπου 24 ώρες) ρυθμούς των βιολογικών μας λειτουργιών ώστε να ταιριάζουν με τον κύκλο φωτός-σκότους. Η κορτιζόλη μεταδίδει αυτά τα σήματα από τον εγκέφαλο στο υπόλοιπο σώμα. Η έκκριση κορτιζόλης από τα επινεφρίδια αυξάνεται τις πρώτες πρωινές ώρες, κορυφώνεται περίπου στις 7 το πρωί και στη συνέχεια είναι χαμηλότερη από περίπου το μεσημέρι μέχρι νωρίς το πρωί.
Η κορτιζόλη είναι το φυσικό ξυπνητήρι του σώματός μας. Η υψηλότερη κορτιζόλη το πρωί ή στο τέλος της περιόδου ύπνου διεγείρει την εγρήγορση, την αυξημένη ενέργεια και τη σωματική δραστηριότητα. Η μείωση της κορτιζόλης κατά τη διάρκεια της νύχτας ενθαρρύνει τον ύπνο και τις λειτουργίες αποκατάστασης.