Της Νικολέτας Ντάμπου
Το 2013, φαινόταν ότι οι φαρμακευτικές εταιρείες AstraZeneca και Ranbaxy θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν δισεκατομμύρια σε ζημιές μετά από δίκη για μια παράνομη συμφωνία σχετικά με την καθυστέρηση κυκλοφορίας του γενόσημου blockbuster Nexium. Το τοπίο όμως ξεκαθάρισε πλέον χάρη στην απόφαση του Εφετείου στις ΗΠΑ που δικαιώνει τις δύο εταιρείες.
Η νομική μάχη για το γενόσημο Nexium είναι μια υπόθεση-ορόσημο, γιατί ήταν η πρώτη που θα εκδικαζόταν μετά από μια βασική απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ. Το 2013, το Ανώτατο Δικαστήριο διαπίστωσε ότι η λεγόμενη κωλυσιεργία επ’ αμοιβή (pay-for-delay) μπορεί να παραβιάζει τους αντιμονοπωλιακούς νόμους, έστω και μόνο για κάθε περίπτωση χωριστά. Ο φαρμακευτικός κλάδος παρακολουθεί πολύ στενά την υπόθεση, διότι μια απόφαση κατά της AstraZeneca και της Ranbaxy θα δημιουργούσε πρόβλημα για τις εταιρείες σε άλλες αντίστοιχες αγωγές. Μακροπρόθεσμα, θα μπορούσε να αλλάξει τον τρόπο που οι φαρμακευτικές χειρίζονται τις προκλήσεις των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας των επώνυμων και γενόσημων φαρμάκων.
Το χρονικό
Οι ένορκοι αποφάνθηκαν υπέρ της AstraZeneca και της Ranbaxy, και στις 21 Νοεμβρίου το 1ο Εφετείο των ΗΠΑ στη Βοστώνη επικύρωσε την απόφαση.
Τι είχε όμως προηγηθεί;
Η διαμάχη για το γενόσημο Nexium χρονολογείται από το 2012, όταν μια συλλογική αγωγή υποστήριξε ότι η AstraZeneca κατέβαλε στην Ranbaxy $ 700 εκατομμύρια για να εγκαταλείψει την πρόκληση του διπλώματος ευρεσιτεχνίας του φαρμάκου. Οι ένορκοι δεν διαπίστωσαν ατασθαλίες εκ μέρους των φαρμακευτικών εταιρειών. Δεν προκαλεί καμία έκπληξη ότι η AstraZeneca έκανε ότι μπόρεσε για να προστατεύσει το Nexium από τον ανταγωνισμό των γενόσημων. Ήταν ένα blockbuster $ 3 δισεκατομμυρίων/έτος πριν λήξει το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας του το 2014. Η Ranbaxy ήλπιζε να βγάλει το πρώτο γενόσημό του, αλλά ο FDA απέκλεισε το εργοστάσιο όπου είχε ανατεθεί να παράγει το φάρμακο και ακύρωσε το δικαίωμά της εταιρείας για έξι μήνες αποκλειστικότητας. Τον Ιανουάριο του 2015, ο FDA ενέκρινε ένα γενόσημο από την Teva Pharmaceuticals, και οι πωλήσεις του επώνυμου φαρμάκου κατέγραψαν πτωτική πορεία.
Στις 10 Νοεμβρίου, τα κέρδη τρίτου τριμήνου της AstraZeneca έδειξαν ότι οι πωλήσεις του Nexium είχαν πέσει 19% μέχρι τότε στο $ 1,5 δισ. Στις ΗΠΑ, οι πωλήσεις του προϊόντος κατρακύλησαν κατά 42%. Το πρόβλημα δεν ήταν μόνο ο ανταγωνισμός από τα γενόσημα, δήλωσε η εταιρεία, αλλά και μείωση της ζήτησης. Η μόνη καλή είδηση για την εταιρεία ήταν ότι έλαβε $ 93 εκατομμύρια σε πληρωμή δόσης από την Pfizer, η οποία εμπορεύεται μια ΜΗΣΥΦΑ έκδοση του φαρμάκου. Ακόμα χειρότερα για την AstraZeneca, έχει υποστεί απώλεια της προστασίας των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας σε ένα άλλο φάρμακο, τη στατίνη Crestor. Το φάρμακο, το οποίο απέφερε $ 5 δισεκατομμύρια σε πωλήσεις το 2015, αντιπροσώπευε το ένα πέμπτο των συνολικών πωλήσεων της εταιρείας για το έτος. Κατά τη διάρκεια του τρίτου τριμήνου του τρέχοντος έτους, οι πωλήσεις του Crestor στις ΗΠΑ σημείωσαν κατακόρυφη πτώση 82% στα 124 εκατομμύρια $. Οι απώλειες των εμπορικών σημάτων μεγάλου-ονόματος ανάγκασαν την AstraZeneca να ξεκινήσει ένα σχέδιο αναδιάρθρωσης $ 1,5 δισ αυτό το χρόνο. Η εταιρεία αναγκάστηκε τελικά να περικόψει τις πωλήσεις και τη διοικητική υποδομή, με στόχο 1,1 δις $ σε ετήσια εξοικονόμηση από το 2018.