Η πανδημία, μετά το καλοκαίρι, διεθνώς, μπήκε στη δεύτερή της φάση. Δύσκολη κι αυτή, αλλά με εμπειρίες από την αντίστοιχη πρώτη, κυριότερες των οποίων ήταν η επικοινωνία, η συνεργασία, η καινοτομία, η πληροφόρηση, η τεκμηρίωση, κ.α., μεταξύ επιστημόνων και επαγγελματιών υγείας σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Γράφει για το www.healthweb.gr ο κ. Νίκος Πολύζος, Καθηγητής, ΔΠΘ.
Σε 10 μήνες καταγράφηκαν περίπου 50 εκατ. κρούσματα με 1,3 εκατ. θάνατοι. Η κλινική γνώση δυσκολεύθηκε να εντοπίσει ιχνηλατήσεις, συμπτώματα, διαγνώσεις, θεραπείες, κ.α. Εναποθέσαμε ελπίδες σε ένα εμβόλιο, που κι αυτό θέλει χρόνο για να παρασχεθεί με ασφάλεια κι αποτελεσματικότητα.Οι πολιτικές ηγεσίες και τα υγειονομικά συστήματα αντιμετώπισαν αρχικά με έκπληξη τη νέα πρόκληση και κρίση, γιατί δε μπόρεσαν να προβλέψουν τις οικονομικές συνέπειες και τα αποτελέσματα στη δημόσια υγεία. Οι οργανισμοί υγειονομικών φροντίδων χρειάστηκαν χρόνο να προσαρμοσθούν, χωρίς να αφήσουν και τις υπόλοιπες ασθένειες με τις ανάλογες φροντίδες, μιας και ήταν ανέτοιμοι σε θέματα: α. κλινών εντατικής θεραπείας, β. προμηθειών σε προστατευτικό υλικό, αναπνευστήρες και φάρμακα, γ. εκπαίδευσης προσωπικού, δ. συμπληρωματική χρηματοδότηση.
Οι κύριες πια προκλήσεις των υπηρεσιών υγείας βρίσκονται στη συνεργασία διεθνών, εθνικών, περιφερειακών και τοπικών αρχών με έμφαση το τρίπτυχο Δημόσια Υγεία, ΠΦΥ και Νοσοκομεία. Η «παράλειψη» ή «έλλειψη» της ΠΦΥ (πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας) στη χώρα μας δε δημιουργεί ανάλογες παρακαταθήκες για το μέλλον. Η «προίκα» των (κλινών) ΜΕΘ και η (αναγκαστικά επί τόπου) εκπαίδευση του προσωπικού είναι πρόσθετες παρακαταθήκες για το μέλλον. Η τελευταία θα πρέπει να μετατραπεί άμεσα και ορθολογικά σε πρωτόκολλα και οδηγίες, που σχεδιάστηκαν και εφαρμόσθηκαν επί τόπου, αλλά τώρα θα πρέπει και να ψηφιοποιηθούν.
Η εμπειρία από τις μεσογειακές ευρωπαϊκές χώρες, πλέον του Ισραήλ, έδειξε στην πρώτη φάση ισχυρά τον εθνικό συντονισμό και την πολιτική συγκέντρωση. Σιγά-σιγά η διαχείριση μεταφέρεται και περιφερειακά, ιδιαίτερα σε μεγάλες χώρες (πχ Ιταλία, Ισπανία) που διαθέτουν αυτονομία ή αποκέντρωση. Η λήψη των αποφάσεων από «αντιγραφή» (domino effect), λόγω «φόβου», περνά και στη τεκμηρίωση. Σε θέματα προστατευτικού υλικού οι κεντρικές υπηρεσίες ανέλαβαν την προμήθεια και τη διαχείριση των παραλαβών. Υπήρξε ηλεκτρονικό αρχείο παρακολούθησης των αποθεμάτων υλικού και εξοπλισμού (Ελλάδα, Ιταλία, Κύπρος), αλλά και νοσοκομειακών κλινών (Ελλάδα, Ισραήλ, Ισπανία). Στις παραδόσεις στους φορείς (ΕΣΥ) αναφέρθηκαν προβλήματα που πρέπει να εξομαλυνθούν. Η “fast-track” χορήγηση αδειών σε εταιρείες για παραγωγή υλικών τοπικά, που συνδέονται με την αντιμετώπιση της COVID-19, αφήνουν μια μικρή “προίκα” στις οικονομίες, και στη χώρα μας. Οι πρόσθετες κλίνες ΜΕΘ και προσωπικού με επιτάχυνση διαδικασιών θα πρέπει να παραμείνουν αφού αξιολογηθούν.
Η διάθεση επιπλέον προϋπολογισμού στην υγεία σε όλες τις χώρες θα πρέπει να λειτουργήσει κι αποδοτικά. Στη χώρα μας «φημολογούνται» 2 δις ευρώ ως επενδύσεις από το σχετικό ευρωπαϊκό ταμείο ανάκαμψης. Αναμένουμε σχετικές ενημερώσεις και κυρίως 2-3ετή σχέδια δράσης για Δημόσια Υγεία – ΠΦΥ και Νοσοκομεία. Η όποια διοικητική και οικονομική δυσπραγία, κι από τη συλλήβδην ακύρωση προγραμματισμένων περιστατικών (ιδιαίτερα χειρουργικών), χρήζει επανεξέτασης. Για να μειωθεί η αβεβαιότητα, απαιτούνται κι οι (4) βασικές αρχές της επιστήμης της διοίκησης, τώρα τουλάχιστον: α. σχεδιασμός-προγραμματισμός, β. οργάνωση, γ. συντονισμός πόρων, δ. αξιολόγηση-έλεγχος, και στα (3) υποσυστήματα (δημόσια υγεία, χρηματοδότηση, παροχή):
Α. Δημόσια Υγεία: α.1. δίκτυο περιφερειακών (αντιπεριφερειακών & δημοτικών) δομών υπό το συντονισμό των αρμόδιων φορέων του Υπουργείου Υγείας, α.2 περιφερειακά-νομαρχιακά-δημοτικά δίκτυα ΠΦΥ (πρόληψη-προαγωγή υγείας ΕΣΥ και εξωνοσοκομειακή φροντίδα ΕΟΠΥΥ-Ιδιώτες).
Β. Χρηματοδότηση: β.1. η «μετατροπή» του ΕΟΠΥΥ σε πλήρες & ενιαίο ταμείο κοινωνικής ασφάλισης υγείας, με απόδοση των κοινωνικών και δημόσιων πόρων, αλλά και ρυθμιστή των αποζημιώσεων, είναι μια πρώτη εδώ προτεραιότητα, β.2. η μετεξέλιξή του σε ένα αυτόνομο διοικητικά οργανισμό, με σύγχρονες περιφερειακές δομές management (υγειονομικά και χρηματο-οικονομικά), β.3. έτσι ο ΕΟΠΥΥ θα εισπράττει όλα όσα χρειάζεται ετησίως, ενώ θα ανταμείβει τους καλύτερους παρόχους, με συμβάσεις, που θα μετράται ποσοτικά και ποιοτικά το αποτέλεσμά τους, καθώς και με ανάλογες αποζημιώσεις (pay for performance, without claw-backs, etc).
Γ. Παροχή Υπηρεσιών Υγείας: γ.1. πρόληψη και προαγωγή υγείας, που αναφέρθηκαν, με βάση τις λοιμώξεις και τα χρόνια νοσήματα, γ.2. μεταρρύθμιση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας (ΠΦΥ), λαμβάνοντας υπόψη όλο το εξωνοσοκομειακό φάσμα διαθέσιμων κι αναγκαίων υπηρεσιών, με πρώτο κύκλο τους προσωπικούς γιατρούς (γενικούς, παθολόγους, παιδιάτρους) και διαβαθμισμένη, κατά κεφαλή ασφαλισμένου, στον ΕΟΠΥΥ, αμοιβή, καθώς και δεύτερο κύκλο (ειδικοί γιατροί και διαγνωστικά κέντρα) συμβεβλημένων (με επανακοστολογημένη κατά πράξη αμοιβή), κ.α., γ.3. ανασχεδιασμός του νοσοκομειακού χάρτη από το ΕΣΥ, με βάση τα 80 περίπου νοσοκομειακά συγκροτήματα, που δημιουργήθηκαν το 2012, αλλά δεν ολοκληρώθηκαν, με σύγχρονα τμήματα επειγόντων περιστατικών (ΤΕΠ), συνεπικουρούμενα από (π.χ. 40 περίπου καλύτερα) ιδιωτικά, όλα σε καθεστώς ετήσιων συμβάσεων με τον ΕΟΠΥΥ, και βάση αναθεωρημένα ΚΕΝ, γ.4. ενιαία ψηφιοποίηση όλων των μορφών ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, στον ΕΟΠΥΥ, κάτω από τον ηλεκτρονικό φάκελο υγείας (ΗΦΥ), που θα περιλαμβάνει όλα τα ανωτέρω, για καταγραφή, συλλογή κι αξιολόγηση, των αναγκαίων δεδομένων, περιοδικά κι ετήσια, με στόχο ενιαία διαχείριση του κάθε πολίτη-ασθενή, κάτω από συγκεκριμένες διαδικασίες (πρωτόκολλα), γ.5. ανασχεδιασμός του ανθρώπινου δυναμικού και της εκπαίδευσης, με τη μετεκπαίδευση, και στόχο την αναγκαία και απαραίτητη ανανέωση του συστήματος υγείας, την αξιολόγηση και τις ανάλογες αμοιβές αντιστοίχως.
Η Πολιτική Υγείας έχει αυξημένο βαθμό επιτυχίας αν υπάρχει α. εικόνα και γνώση, με την ανάλυση της κατάστασης – διάγνωση (diagnosis), στοχεύοντας σε δημόσιες πολιτικές με παραδοτέα στους πολίτες, β. προνοητικότητα (foresightness), με σχεδιασμό (planning), που θα παρακολουθείται, γ. εποπτεία και επίβλεψη (oversightness), με πολιτικές κατευθύνσεις και οδηγίες (guidelines), στη βάση στόχοι – αποτελέσματα, π.χ. μηνιαία και ετήσια, δ. ενόραση (insightness) των στελεχών με χαρακτηριστικά ηγεσίας, που θα πείθουν το προσωπικό, οικοδομώντας σε ικανότητες και εργαλεία. Η νέα Δημόσια Διοίκηση (ΕΟΠΥΥ/ΕΣΥ) έχει διαθέσιμα εργαλεία και πρέπει να τα χρησιμοποιήσει όλα (business plans, outcome & quality management, e-governance, audit, budgeting-DRGs, HR performance, κ.λπ.).
Τέλος, ο πληθυσμός ανταποκρίθηκε θετικά στην πρώτη φάση, χαλάρωσε ενδιάμεσα και επανήλθε τώρα πια αναγκαστικά και λίγο καχύποπτα. Αυτό χρειάζεται τεκμηριωμένη, συνεχή και δημοσιευμένη ενημέρωση, από τα αρμόδια κέντρα παραγωγής πολιτικής υγείας, σε συνδυασμό με όλα τα ανωτέρω, που ως επιστημονική κοινότητα ή/και πολίτες τα ελπίζουμε.
Διαβάστε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις για την υγεία από την Ελλάδα και τον Κόσμο
