‘’Τα μνημόνια τελείωσαν, ωστόσο η δημόσια φαρμακευτική δαπάνη τα τελευταία 4 χρόνια έμεινε σταθερή’’ είπε ο πρόεδρος του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ), Ολύμπιος Παπαδημητρίου στο πλαίσιο καθιερωμένης ετήσιας εκδήλωσης.
Η αρχή μιας νέας χρονιάς χαρακτηρίζεται συνήθως από αισιοδοξία και ελπίδα για κάτι καλύτερο από την προηγούμενη. Στο χώρο του φαρμάκου και κάτω από την πίεση των μνημονίων έχει δυστυχώς εγκατασταθεί εδώ και μια δεκαετία σχεδόν μια αρνητική παράδοση, οι προσδοκίες στην αρχή της χρονιάς να διαψεύδονται πάντα στο τέλος της, τόνισε ο κ. Παπαδημητρίου .
Τώρα είναι η ευκαιρία να σπάσει αυτή η παράδοση , τόνισε για να σημειώσει ότι ‘’Ξεκινάει μια νέα δεκαετία, η χώρα φαίνεται να μπαίνει στην ανάπτυξη με πραγματικούς όρους και περιμένουμε ο φρέσκος διοικητικός μηχανισμός στο υπουργείο υγείας να μιλήσει με αποτελέσματα.Τώρα είναι η ευκαιρία, η γνώση και η εμπειρία του παρελθόντος θα αξιοποιηθούν ώστε να διορθώσουμε στρεβλώσεις και λάθη του παρελθόντος αφενός, αφετέρου να αποφύγουμε τα ίδια λάθη στο μέλλον. Έχουμε την ισχυρή προσδοκία λοιπόν, τη φετινή χρονιά να μην επαναληφθεί η εικόνα του παρελθόντος, όχι απλά για να σπάσει η παράδοση αλλά απλά γιατί δεν πάει άλλο. ‘’
Φαρμακευτική δαπάνη
Τα μνημόνια τελείωσαν, ωστόσο η δημόσια φαρμακευτική δαπάνη τα τελευταία 4 χρόνια έμεινε σταθερή και είναι προφανές ότι σήμερα δεν συντρέχει κανένας απολύτως λόγος για να παραμένει αυτή η κατάσταση, ούτε από δημοσιονομικής πλευράς και πολύ περισσότερο ούτε από δημογραφικής και επιδημιολογικής πλευράς. Η οικονομία της χώρας ανατάσσεται πλέον, ενώ το μίγμα του πληθυσμού της καθώς και η νοσηρότητα όσον αφορά κυρίως τα χρόνια νοσήματα, έτσι όπως εξελίσσονται, «ΦΩΝΑΖΟΥΝ» προς όλους τους διαμορφωτές πολιτικής πως η υγεία τα επόμενα χρόνια θα πρέπει να συγκεντρώσει σημαντικά αυξημένους πόρους για να μπορεί να παρέχει στους πολίτες τα αναμενόμενα από ένα ευνομούμενο κοινωνικό κράτος. Στο πλαίσιο αυτό η δημόσια δαπάνη για το φάρμακο θα πρέπει να αναπροσαρμοστεί σημαντικά, δεδομένης μάλιστα και της καταιγίδας καινοτόμων θεραπευτικών λύσεων που αναπτύσσει και διαθέτει η παγκόσμια φαρμακοβιομηχανία. Εκτός αν αποτελέσει πολιτική επιλογή η στέρηση της πρόσβασης σε αυτές τις λύσεις για τους ΄Ελληνες ασθενείς.
Η δημόσια φαρμακευτική δαπάνη ανά κεφαλή στην Ελλάδα βρίσκεται σημαντικά χαμηλότερα από τον Ευρωπαϊκό Μέσο Όρο και ενώ θεσπίστηκαν πολλά οριζόντια, πολλές φορές αντιφατικά μέτρα, απέτυχαν να ελέγξουν τη συνταγογράφηση και τη ζήτηση, με αποτέλεσμα η λύση των clawback να μεταβληθεί από δίχτυ ασφαλείας για την τήρηση του προϋπολογισμού σε εργαλείο χρηματοδότησης του συστήματος υγείας.
Η έκθεση ενισχυμένης εποπτείας της commission που εκδοθηκε τον Ιούνιο του 2019 αλλά και ο ίδιος ο Declan Costello, επικεφαλής τότε της ομάδας της Commission που ήταν υπεύθυνη για την Ελλάδα (Principal Adviser and Mission Chief for Greece – DG EcFin) είχαν αναφερθεί στον ηθικό κίνδυνο (moral hazard) που δημιουργεί η διατήρηση και ο τρόπος μεταχείρισης του μηχανισμού του clawback τονίζοντας τον κίνδυνο εφησυχασμού της Πολιτείας.
Καμία Κυβέρνηση μέχρι σήμερα δεν θέλησε να σταθεί σε απόσταση από αυτόν τον ηθικό κίνδυνο, αντίθετα ο εφησυχασμός και η εύκολη λύση της χρηματοδότησης μέσω clawback παραμένουν ισχυρά στη θέση τους.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η καμπάνια εμβολιασμού του πληθυσμού που διεξήχθη εντός του 2019 και συνεχίζεται ακόμη με την καθοδήγηση του ΥΥ αλλά και από πολυάριθμους φορείς. Είναι σημαντικό το όφελος από τον εκτεταμένο εμβολιασμό του πληθυσμού και σίγουρα προστατευεται καλύτερα η δημόσια υγεία. Θα αγόραζε όμως η πολιτεία έως και 1.000.000 αντιγριππικά εμβόλια περισσότερα από πέρυσι αν επρόκειτο να τα πληρώσει η ίδια; Αν η απάντηση είναι ναι, τότε την καλούμε να το κάνει. Όσο δεν το κάνει όμως ουσιαστικά εργαλιοποιεί το clawback και το καθιστά μέσο χρηματοδότησης. Για να μην αναφερθώ και στις πολυάριθμες υποσχέσεις περί δημιουργίας ξεχωριστού κονδυλίου πρόληψης εκτός φαρμακευτικής δαπάνης ένα αίτημα του κλάδου μας που λιμνάζει εδώ και χρόνια… Σας υπενθυμίζω ότι στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν υπολογίσει πως για κάθε 1$ που επενδύεται στον εμβολιασμό εξοικονομούνται 3$ από Ιατρικά έξοδα και 10$ την μείωση των μεταδοτικών νοσημάτων.
Ο απολογισμός του 2019, παρόλο που δεν είναι οριστικός, επιβεβαιώνει ότι η πορεία του clawback είναι ανεξέλεγκτη και έξω από κάθε Ελληνικό και Ευρωπαϊκό προηγούμενο, αυξημένη περισσότερο από 40% σε σχέση με πέρυσι. Διαφαίνεται ότι οι υποχρεωτικές επιστροφές κι εκπτώσεις θα αγγίξουν το 2019 το €1,8 δις (έναντι €1,4 δις το 2018). Η συνεισφορά μας στη συνολική δαπάνη είναι 4 φορές πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο!
Κλείνοντας την αναφορά στο 2019, μη θέλοντας να αδικήσω κανέναν, θα αναφερθώ και στα θετικά που καταγράφηκαν στο δεύτερο μισό του έτους, υπό την νέα ηγεσία του υπουργείου υγείας.
Κατ’ αρχήν ορίστηκε με σαφήνεια το νομοθετικό πλαίσιο για την τιμολόγηση και ανατιμολόγηση των φαρμάκων και ολοκηρώθηκε η ανατιμολόγηση μετά από σημαντική καθυστέρηση. Η διαδικασία φαίνεται απλούστερη και το πρώτο δείγμα δείχνει πως τα προβλήματα στην εφαρμογή της είναι πολύ μικρά.
Εξαγγέλθηκε, και μάλιστα δια στόματος πρωθυπουργού, η διάθεση κονδυλίου για το συμψηφισμό επενδύσεων, είτε σε έρευνα και ανάπτυξη είτε παραγωγικών, από τις εταιρίες του φαρμάκου με τα ποσά clawback που τους καταλογίζονται. Αναγνωρίζεται έτσι η αναπτυξιακή διάσταση του κλάδου μας ενώ δίνεται μια διέξοδος για την απομείωση του clawback. Η σχετική ΚΥΑ εκδόθηκε πριν λίγες μέρες και μένει να δούμε πόσο εφικτή και γρήγορη θα είναι η εφαρμογή της. Είναι σημαντικό βέβαια να πούμε πως εφόσον το σύνολο του κλάδου ανταποκριθεί και ενισχύσει τις επενδύσεις του, θα έπρεπε και η Πολιτεία να αναπροσαρμόσει κατάλληλα το σχετικό κονδύλι που λέγεται πως για το 2020 θα είναι 100 εκατ. ευρώ. Όλα αυτά με την προϋποθεση πως η εν λογω ρύθμιση δεν θα θεωρηθεί μέσο διαχείρισης του clawback….
Ευθυγραμμίστηκε ο συντελεστής ΦΠΑ στα φάρμακα, στο 6%, αφαιρώντας ένα άσκοπο φορτίο από τη φαρμακευτική δαπάνη που μπορεί να αγγίζει και τα 30 εκατ. ευρώ.
Ρυθμίστηκαν παλαιότερα χρέη φαρμακευτικών εταιριών με πολυετές σχέδιο δόσεων, αρκεί βέβαια να ληφθεί μέριμνα να γίνονται με συνέπεια οι πληρωμές ή να υπάρχουν συνέπειες αν δεν γίνονται.
Τέλος, φαίνεται μια διάθεση αύξησης των ελέγχων στην κατανάλωση των πόρων, που όμως θα πρέπει να πούμε πως ακόμη δεν έχει αποδόσει αποτελέσματα.
Ποια είναι τώρα η προοπτική για το 2020;
Ο κλάδος του φαρμάκου ήδη συμβάλλει καθοριστικά στην επίτευξη των εθνικών στόχων, καθώς αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους πυλώνες της Εθνικής Οικονομίας με συμβολή 3,5% στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ), υποστηρίζει 26.000 άμεσες και πολλαπλάσιες έμμεσες θέσεις εργασίας και αντιπροσωπεύει το 18% των συνολικών δαπανών για έρευνα και ανάπτυξη, ενώ αποτελεί και σημαντικότατη εξαγωγική δύναμη της χώρας.
Το 2020 είναι η χρονιά που θα πρέπει να γίνουν κινήσεις για ένα πλαίσιο σταθερότητας και προβλεψιμότητας στο φαρμακευτικό κλάδο. Κινήσεις που αφενός θα επιτρέψουν τον εξορθολογισμό της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης, αφετέρου θα επισπεύσουν ουσιαστικά διαρθρωτικά μέτρα που θα ελέγξουν τη ζήτηση. Και μάλιστα ο πιο πρακτικός τρόπος για να συμβούν αυτά είναι να εισαχθεί η έννοια της συνυπευθυνότητας στην υπέρβαση της δαπάνης. Έτσι θα πάψει να διαφαίνεται προβληματική η πρόσβαση των ασθενών στα φάρμακά τους, και πολύ περισσότερο στα μελλοντικά φάρμακα, ενώ οι εταιρίες μας θα εξέλθουν από την τροχιά αποεπένδυσης στην οποία βρίσκονται.
Αυτή τη στιγμή ο κλάδος ταλανίζεται από δυο μεγάλα ζητήματα, το πρώτο σχετίζεται με την επιβίωση και έχει να κάνει με το μέγεθος του clawback. Το δεύτερο έχει να κάνει με την είσοδο νέων φαρμάκων στη χώρα και σχετίζεται με το μέλλον του κλάδου, αλλά και της δημόσιας υγείας και των ασθενών.
Η υπέρβαση της δαπάνης πρέπει να ελεγχθεί. Το 2020 θα πρέπει να είναι η πρώτη χρονιά που το clawback θα είναι χαμηλότερο από την προηγούμενη!! Είναι κάτι που δεν έχει ξαναγίνει στο παρελθόν, αλλά πλέον είναι σαφές πως ότι συνέβαινε εως τώρα δεν μπορεί να ξαναγίνει στο μέλλον! Θα πετύχουμε το στόχο αυτό δουλεύοντας σε δυο κατευθύνσεις:
Με τον εξορθολογισμό της δημόσιας δαπάνης, που θα γίνει με την αναπροσαρμογή της βάσει αύξησης του ΑΕΠ, με την δημιουργία ξεχωριστού κονδυλίου πρόληψης για την κάλύψη των εμβολίων , και με την διάθεση πρόσθετων πόρων για πρόσφυγες , ανασφάλιστους και ευάλωτες ομάδες.
Με τον έλεγχο της ζήτησης, που θα επιτευχθεί με την εφαρμογή και τήρηση – επιτέλους – λειτουργικών πρωτοκόλλων συνταγογράφησης, με την σωστή παραμετροποίηση του συστήματος συνταγογράφησης, με την αύξηση των ελέγχων και την επιβολή συνεπειών σε όσους καταχρώνται το σύστημα, με την αναζήτηση και κατάργηση μέτρων που ενισχύουν τη σπατάλη.
Δεν θα πετύχουμε αυτόν το στόχο δουλεύοντας στη λογική της ανακατανομής του clawback, μια προσέγγιση που δεν συμβάλλει στον έλεγχο του μεγέθους του, ενισχύει τον εφησυχασμό και δημιουργεί κατά περίπτωση νέες αδικίες χωρίς απαραίτητα να αποκαθιστά άλλες. Η κατανομή 75-25 με βάση την ανάπτυξη και μάλιστα με πρόσθετες εξαιρέσεις κατηγοριών φαρμάκων βρίσκει αντίθετο το σύνδεσμό μας, όπως ομόφωνα ανέδειξε η πρόσφατη έκτακτη γενική συνέλευσή μας.
Το άλλο μεγάλο θέμα είναι η είσοδος νέων φαρμάκων στην αγορά. Εδώ και 18 μήνες περίπου δεν έχουμε νέα φάρμακα στην αγορά, με την εξαίρεση μιας μικρής ομάδας προϊόντων που προστέθηκαν στην αποζημίωση τον Μάιο του 2019. Ενώ το υπουργείο νομοθέτησε κατά προτεραιότητα για την ρύθμιση του πλαισίου αξιολόγησης και αποζημίωσης νέων φαρμάκων, από τον Οκτώβριο, καθυστέρησε σημαντικά στον ορισμό των επιτροπών που θα βάλουν σε λειτουργία το πλαίσιο.
Το αποτέλεσμα είναι πως οι Έλληνες ασθενείς στερούνται εδώ και 1,5 ουσιαστικά χρόνο την πρόσβαση στα νέα φάρμακα. Αυτό έχει συνέπειες στην υγεία τους αλλά και στο σύστημα υγείας το οποίο χάνει πόρους (είτε από την μη είσοδο γενοσήμων-βιοομοειδών, είτε από την περιστασιακή προμήθεια σημαντικών σωτήριων για τη ζωή φαρμάκων με άλλους πολυέξοδους τρόπους (ΣΗΠ).
Τι πρέπει να γίνει;
Κατ’ αρχήν θα πρέπει να καταργηθεί η επιβολή του 25% rebate εισόδου στα νέα προϊόντα στα 2 πρώτα χρόνια κυκλοφορίας τους. Είναι ένα μέτρο που αφενός αποτρέπει πολλά σημαντικά προϊόντα να τεθούν στη διάθεση του Έλληνα ασθενή και ιατρού, αφετέρου παραλύει τη διαδικασία διαπραγμάτευσης θέτοντας τη βάση της σε εξωπραγματικά ύψη. Περιμένουμε να γίνει πράξη η εξαγγελία του υπουργού για το θέμα, ο οποίος επανειλημμένα έχει ανακοινώσει την κατάργησή του.
Στη συνέχεια θα πρέπει να δραστηριοποιηθούν άμεσα οι επιτροπές HTA και διαπραγμάτευσης και να παράξουν ουσιαστικό έργο, ώστε να έλθουν άμεσα τα νέα προϊόντα στην αγορά με το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο. Η άμεση και εύρρυθμη λειτουργία των επιτροπών αυτών θα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα για το ΥΥ, για τους επικεφαλής τους, για τα μέλη τους.
Έχει δημιουργηθεί δυστυχώς ένας απίστευτος συνωστισμός νέων φαρμάκων στον διάδρομο προς την αποζημίωση και η λύση είναι η άμεση και σωστή εφαρμογή του νόμου. Για το σκοπό αυτό καλούμε το υπουργείο και τους επικεφαλής των επιτροπών για να βάλουμε συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για την είσοδο νέων φαρμάκων στην αγορά.
Αν από την άλλη πλευρά το ΥΥ θεωρεί πως με το ισχύον πλαίσιο δεν είναι δυνατόν να αποφευχθούν οι περαιτέρω καθυστερήσεις, τότε να δούμε τι αλλαγές χρειάζονται για να λυθεί άμεσα το πρόβλημα.
Φαρμακευτική καινοτομία
Στα χρόνια που έρχονται η φαρμακευτική καινοτομία θα κάνει θαύματα. Από την άλλη πλευρά η χώρα μας κάθεται πάνω σε μια δημογραφική και επιδημιολογική βόμβα που αν δεν την απενεργοποιήσουμε με τις κατάλληλες πολιτικές, το σύστημα υγείας αλλά και κοινωνικής ασφάλισης θα τιναχθεί στον αέρα.
Η άμεση δημιουργία κοινής ομάδας εργασίας μεταξύ Πολιτείας και Φαρμακοβιομηχανίας, με στόχο την προετοιμασία και σύναψη τριετούς Μνημονίου Συνεργασίας (για την περίοδο 2021-2023), όπως συμβαίνει σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες, για τη διασφάλιση της επιχειρηματικής ομαλότητας και της προβλεψιμότητας αλλά, κυρίως, της Δημόσιας Υγείας είναι ο τρόπος που πρέπει να προχωρήσουμε. Από την πλευρά του ο ΣΦΕΕ σε σύμπραξη με την EFPIA έχει αναθέσει στη Deloitte μια μελέτη για την Υγεία και το Φάρμακο. Το πρώτο μέρος της μελέτης αυτής έχει ήδη ολοκληρωθεί και θα μοιραστούμε σύντομα τα ευρήματα με το Υπουργείο Υγείας.
Η ορθή και βέλτιστη χρήση των πόρων και ο εξορθολογισμός της δημόσιας δαπάνης για την υγεία και το φάρμακο είναι υποχρέωση της Πολιτείας που για διάφορους λόγους στράγγισε κυριολεκτικά το χώρο όλα τα προηγούμενα χρόνια. Για το 2020 εύχομαι να πορευτούμε σε μια νέα πραγματικότητα με κύριο γνώμονα τη συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων στο χώρο του φαρμάκου, με απόλυτο σεβασμό στις ανάγκες των ασθενών και με όραμα για ανάπτυξη.
Διαβάστε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις για την υγεία από την Ελλάδα και τον ΚόσμοΑκολουθήστε το healthweb.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
