Ο καρκίνος του μαστού είναι μια από τις πιο κοινές μορφές καρκίνου, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ). Κάθε χρόνο, περίπου 2,3 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως προσβάλλονται από τη νόσο. Εάν οι γιατροί εντοπίσουν τον καρκίνο του μαστού αρκετά νωρίς, οι ασθενείς συνήθως ανταποκρίνονται καλά στη θεραπεία. Ωστόσο, τα πράγματα γίνονται πολύ πιο δύσκολα αν ο καρκίνος έχει ήδη κάνει μετάσταση. Η μετάσταση συμβαίνει όταν τα κυκλοφορούντα καρκινικά κύτταρα απομακρύνονται από τον αρχικό όγκο, ταξιδεύουν στο σώμα μέσω των αιμοφόρων αγγείων και σχηματίζουν νέους όγκους σε άλλα όργανα.
Μέχρι σήμερα, η έρευνα για τον καρκίνο δεν έχει δώσει ιδιαίτερη σημασία στο πότε οι όγκοι αποβάλλουν μεταστατικά κύτταρα. Οι ερευνητές υπέθεταν προηγουμένως ότι οι όγκοι απελευθερώνουν τέτοια κύτταρα συνεχώς. Ωστόσο, μια νέα μελέτη από ερευνητές στο ETH της Ζυρίχης, στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Βασιλείας και στο Πανεπιστήμιο της Βασιλείας κατέληξε σε ένα εκπληκτικό συμπέρασμα: τα καρκινικά κύτταρα που αργότερα σχηματίζουν μεταστάσεις εμφανίζονται κυρίως κατά τη φάση του ύπνου. Τα αποτελέσματα της μελέτης μόλις δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Nature.
Οι ορμόνες που ρυθμίζονται από τον κιρκάδιο ρυθμό ελέγχουν τη μετάσταση
«Όταν το πάσχον άτομο κοιμάται, ο όγκος ξυπνά», συνοψίζει ο επικεφαλής της μελέτης Nicola Aceto, Καθηγητής Μοριακής Ογκολογίας στο ETH Zurich. Κατά τη διάρκεια της μελέτης τους, η οποία περιελάμβανε 30 γυναίκες ασθενείς με καρκίνο και μοντέλα ποντικιών, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ο όγκος παράγει περισσότερα κύτταρα όταν ο οργανισμός κοιμάται. Τα κύτταρα που φεύγουν από τον όγκο τη νύχτα διαιρούνται επίσης πιο γρήγορα και ως εκ τούτου έχουν μεγαλύτερη δυνατότητα να σχηματίσουν μεταστάσεις, σε σύγκριση με τα κυκλοφορούντα κύτταρα που αποχωρίζονται τον όγκο κατά τη διάρκεια της ημέρας.
«Η έρευνά μας δείχνει ότι η διαφυγή των κυκλοφορούντων καρκινικών κυττάρων από τον αρχικό όγκο ελέγχεται από ορμόνες όπως η μελατονίνη, που καθορίζουν τους ρυθμούς της ημέρας και της νύχτας», λέει η Ζωή Διαμαντοπούλου, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης και μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο ETH Zurich.
Προσαρμογή θεραπειών στον όγκο
Επιπλέον, η μελέτη δείχνει ότι ο χρόνος κατά τον οποίο λαμβάνονται δείγματα όγκου ή αίματος για διάγνωση μπορεί να επηρεάσει τα ευρήματα των ογκολόγων. Ήταν ένα τυχαίο εύρημα που έβαλε τους ερευνητές στο σωστό δρόμο, “Μερικοί από τους συναδέλφους μου εργάζονται νωρίς το πρωί ή αργά το βράδυ· μερικές φορές αναλύουν επίσης αίμα σε ασυνήθιστες ώρες”, λέει ο Aceto με χαμόγελο. Οι επιστήμονες εξεπλάγησαν όταν διαπίστωσαν ότι τα δείγματα που ελήφθησαν σε διαφορετικές ώρες της ημέρας είχαν πολύ διαφορετικά επίπεδα κυκλοφορούντων καρκινικών κυττάρων. «Κατά την άποψή μας, αυτά τα ευρήματα μπορεί να υποδεικνύουν την ανάγκη για τους επαγγελματίες υγείας να καταγράφουν το χρόνο κατά τον οποίο πραγματοποιούν τις βιοψίες», λέει ο Aceto. “Μπορεί να βοηθήσει να γίνουν τα δεδομένα πραγματικά συγκρίσιμα.” Το επόμενο βήμα των ερευνητών θα είναι να καταλάβουν πώς αυτά τα ευρήματα μπορούν να ενσωματωθούν σε υπάρχουσες θεραπείες για τον καρκίνο για τη βελτιστοποίηση τους.