Γονιμότητα: Ένας νέος «άτλας» της ανθρώπινης ωοθήκης παρέχει πληροφορίες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε θεραπείες που αποκαθιστούν την παραγωγή ορμονών των ωοθηκών και την ικανότητα να έχουν βιολογικά συγγενικά παιδιά, σύμφωνα με μηχανικούς του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν. Αυτή η βαθύτερη κατανόηση της ωοθήκης σημαίνει ότι οι ερευνητές θα μπορούσαν ενδεχομένως να δημιουργήσουν τεχνητές ωοθήκες στο εργαστήριο χρησιμοποιώντας ιστούς που είχαν αποθηκευτεί και καταψυχθεί πριν από την έκθεση σε τοξικές ιατρικές θεραπείες όπως η χημειοθεραπεία και η ακτινοβολία. Επί του παρόντος, οι χειρουργοί μπορούν να εμφυτεύουν προηγουμένως κατεψυγμένο ωοθηκικό ιστό για να αποκαταστήσουν προσωρινά την παραγωγή ορμονών και ωαρίων. Ωστόσο, αυτό δεν λειτουργεί για πολύ, επειδή τόσο λίγα ωοθυλάκια – οι δομές που παράγουν ορμόνες και μεταφέρουν ωάρια – επιβιώνουν μέσω της επανεμφύτευσης, λένε οι ερευνητές.
Ο νέος άτλαντας αποκαλύπτει τους παράγοντες που επιτρέπουν σε ένα ωοθυλάκιο να ωριμάσει, καθώς τα περισσότερα ωοθυλάκια μαραίνονται χωρίς να απελευθερώνουν ορμόνες ή ωάριο. Χρησιμοποιώντας νέα εργαλεία που μπορούν να προσδιορίσουν ποια γονίδια εκφράζονται σε επίπεδο μονοκυττάρου μέσα σε έναν ιστό, η ομάδα μπόρεσε να βρει ωοθυλάκια ωοθηκών που φέρουν τους ανώριμους πρόδρομους ωαρίων, γνωστά ως ωοκύτταρα. “Τώρα που γνωρίζουμε ποια γονίδια εκφράζονται στα ωοκύτταρα, μπορούμε να ελέγξουμε εάν η επίδραση αυτών των γονιδίων θα μπορούσε να οδηγήσει στη δημιουργία ενός λειτουργικού ωοθυλακίου. Αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη δημιουργία μιας τεχνητής ωοθήκης που θα μπορούσε τελικά να μεταμοσχευθεί πίσω στο σώμα”, δήλωσε η Ariella. Shikanov, αναπληρωτής καθηγητής βιοϊατρικής μηχανικής U-M και αντίστοιχος συγγραφέας της νέας μελέτης στο Science Advances. Η πλειοψηφία των ωοθυλακίων, που ονομάζονται αρχέγονα ωοθυλάκια, παραμένει αδρανής και βρίσκεται στο εξωτερικό στρώμα της ωοθήκης, που ονομάζεται φλοιός. Ένα μικρό μέρος αυτών των ωοθυλακίων ενεργοποιείται περιοδικά και μεταναστεύει στην ωοθήκη, σε μια περιοχή γνωστή ως αναπτυσσόμενη δεξαμενή.
Μόνο μερικά από αυτά τα αναπτυσσόμενα ωοθυλάκια συνεχίζουν να παράγουν ώριμα ωάρια που απελευθερώνονται στη σάλπιγγα. Με την ικανότητα να καθοδηγεί την ανάπτυξη των ωοθυλακίων και να συντονίζει το περιβάλλον των ωοθηκών, η ομάδα πιστεύει ότι ο κατασκευασμένος ιστός των ωοθηκών θα μπορούσε να λειτουργήσει για πολύ περισσότερο από τον μη τροποποιημένο εμφυτευμένο ιστό. Αυτό σημαίνει ότι οι ασθενείς θα έχουν μεγαλύτερο παράθυρο γονιμότητας καθώς και μεγαλύτερη περίοδο κατά την οποία το σώμα τους παράγει ορμόνες που βοηθούν στη ρύθμιση του εμμηνορροϊκού κύκλου και υποστηρίζουν τη μυϊκή, σκελετική, σεξουαλική και καρδιαγγειακή υγεία. «Δεν μιλάμε για χρήση παρένθετης μητέρας ή τεχνητή γονιμοποίηση», δήλωσε ο Jun Z. Li, συνεργάτης πρόεδρος του Τμήματος Υπολογιστικής Ιατρικής και Βιοπληροφορικής του U-M και συν-αντίστοιχος συγγραφέας της μελέτης. «Η μαγεία προς την οποία εργαζόμαστε είναι να μπορούμε να πυροδοτήσουμε ένα ανώριμο κύτταρο σε ωριμότητα, αλλά χωρίς να γνωρίζουμε ποια μόρια οδηγούν αυτή τη διαδικασία, είμαστε τυφλοί».
Η ομάδα του πανεπιστημίου U-M χρησιμοποίησε μια σχετικά νέα τεχνολογία, που ονομάζεται χωρική μεταγραφική, για να παρακολουθεί όλη τη γονιδιακή δραστηριότητα —και πού εμφανίζεται— σε δείγματα ιστών. Το κάνουν αυτό διαβάζοντας κλώνους RNA, που είναι σαν σημειώσεις που λαμβάνονται από τον κλώνο του DNA, αποκαλύπτοντας ποια γονίδια διαβάζονται. Σε συνεργασία με έναν οργανισμό προμήθειας οργάνων, οι ερευνητές του U-M πραγματοποίησαν αλληλουχία RNA ωοθηκών από πέντε ανθρώπινους δότες. «Αυτή ήταν η πρώτη φορά που μπορούσαμε να στοχεύσουμε ωοθυλάκια και ωοκύτταρα και να πραγματοποιήσουμε μια μεταγραφική ανάλυση, η οποία μας δίνει τη δυνατότητα να δούμε ποια γονίδια είναι ενεργά», είπε ο Shikanov. “Η πλειοψηφία των ωοθυλακίων των ωοθηκών, που υπάρχουν ήδη κατά τη γέννηση, δεν εισέρχονται ποτέ στην αναπτυσσόμενη δεξαμενή και τελικά αυτοκαταστρέφονται. Αυτά τα νέα δεδομένα μας επιτρέπουν να αρχίσουμε να κατανοούμε τι κάνει ένα καλό ωάριο – αυτό που καθορίζει ποιο ωοθυλάκιο θα αναπτυχθεί, την ωορρηξία , να γονιμοποιηθεί και να γίνει μωρό». Το έργο του πανεπιστημίου U-M αποτελεί μέρος του προγράμματος Human Cell Atlas, το οποίο επιδιώκει να δημιουργήσει “χάρτες όλων των διαφορετικών κυττάρων, των μοριακών χαρακτηριστικών τους και της θέσης τους, για να κατανοήσουμε πώς λειτουργεί το ανθρώπινο σώμα και τι πάει στραβά στις ασθένειες”. Οι Shikanov, Li και συνεργάτες του πανεπιστημίου U-M, όπως η Sue Hammoud, αναπληρώτρια καθηγήτρια ανθρώπινης γενετικής και ουρολογίας του U-M, χαρτογραφούν άλλα μέρη του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος, όπως η μήτρα, οι σάλπιγγες και οι ωοθήκες.