Για πρώτη φορά, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης επιδεικνύουν ένα εκπληκτικό αποτέλεσμα των μικρογλοιακών κυττάρων, των κυττάρων εκκαθάρισης του εγκεφάλου: αν αυτά τα κύτταρα στερηθούν την πρωτεΐνη TDP-43, δεν απομακρύνουν μόνο πλάκες της νόσου Αλτσχάιμερ, αλλά και συνάψεις. Αυτή η απομάκρυνση των συνάψεων πιθανώς οδηγεί στον νευροεκφυλισμό που παρατηρείται στην Αλτσχάιμερ και άλλες νευροεκφυλιστικές νόσους.
Όπως και σε άλλες νευροεκφυλιστικές διαταραχές, η Αλτσχάιμερ είναι μια νόσος στην οποία οι γνωστικές ικανότητες των προσβεβλημένων ατόμων επιδεινώνονται συνεχώς. Ο λόγος είναι η αυξανόμενη απώλεια των συνάψεων στον εγκέφαλο. Στην περίπτωση της νόσου Αλτσχάιμερ, ορισμένα θραύσματα πρωτεΐνης, τα β-αμυλοειδή πεπτίδια, είναι ύποπτα για πρόκληση νευρωνικού θανάτου. Αυτά τα θραύσματα πρωτείνης συσσωρεύονται μεταξύ τους και σχηματίζουν τις χαρακτηριστικές πλάκες της νόσου.
Σε συνεργασία με ερευνητές από τη Μεγάλη Βρετανία και τις Ηνωμένες Πολιτείες, η ομάδα του Lawrence Rajendran από το Ινστιτούτο Αναγεννητικής Ιατρικής του πανεπιστημίου της Ζυρίχης τώρα έδειξε ότι δυσλειτουργικά μικρογλοιακά κύτταρα συμβάλλουν στην απώλεια των συνάψεων στην Αλτσχάιμερ και σε άλλες νευροεκφυλιστικές νόσους. Αυτά τα κύτταρα εκκαθάρισης συνήθως ελέγχουν τη λειτουργία των νευρώνων στον εγκέφαλο, αφαιρώντας την περίσσεια των συνάψεων κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης ή απομακρύνοντας τοξικά πρωτεϊνικά συσσωματώματα. Μέχρι τώρα, ο ρόλος τους στις νευροεκφυλιστικές παθήσεις παραμένει αμφιλεγόμενος.
Σε ένα αρχικό στάδιο, οι ερευνητές εξέτασαν την επίδραση που έχουν ορισμένα γονίδια κινδύνου για Αλτσχάιμερ στην παραγωγή του β-αμυλοειδούς. Δεν βρήκαν καμία επίδραση στους νευρώνες. Αυτό οδήγησε τους ερευνητές στη συνέχεια να εξετάσουν τη λειτουργία αυτών των γονιδίων κινδύνου σε κύτταρα μικρογλοίας – και έκαναν μια ανακάλυψη: αν απενεργοποιηθεί το γονίδιο για την πρωτεΐνη TDP-43 σε αυτά τα κύτταρα , τότε τα μικρογλοιακά κύτταρα απομακρύνουν το β-αμυλοειδές πολύ αποτελεσματικά. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η έλλειψη της πρωτεΐνης TDP-43 στη μικρογλοία οδηγεί σε αυξημένη δραστηριότητα φαγοκυττάρωσης.
Στο επόμενο στάδιο, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ποντίκια με πρότυπο νόσου Αλτσχάιμερ. Σε αυτήν την περίπτωση, χωρίς TDP-43 η μικρογλοία απομάκρυνε αποτελεσματικά το β-αμυλοειδές αλλά παραδόξως, η αυξημένη δραστηριότητα της μικρογλοίας οδήγησε επίσης σε μια σημαντική ταυτόχρονη απώλεια συνάψεων. Αυτή η απώλεια συνάψεων συνέβη ακόμη και σε ποντίκια που δεν παράγουν ανθρώπινο πολυπεπτίδιο αμυλοειδούς. Αυτό το εύρημα οδήγησε τους ερευνητές να υποθέσουν ότι ίσως, κατά τη διάρκεια της γήρανσης, δυσλειτουργική μικρογλοία θα μπορούσε να εμφανίσει παρεκκλίνουσα φαγοκυτταρική δραστηριότητα. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι ο ρόλος των κυττάρων μικρογλοίας στις νευροεκφυλιστικές ασθένειες όπως η Αλτσχάιμερ έχει υποτιμηθεί.