Έχει υπολογιστεί ότι πάνω από 80 εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο έχουν υπογονιμότητα. Αλλά για 10%, οι λόγοι της υπογονιμότητας παραμένουν ασαφείς. Τώρα, ερευνητές από το Ινστιτούτο για τη Γήρανση Leibniz (FLI) στην Ιένα, Γερμανία, βρήκαν μια νέα γονιδιακή μετάλλαξη που προφανώς οδηγεί σε στειρότητα στις γυναίκες. Το μεταλλαγμένο γονίδιο Wt1 παίζει σημαντικό ρόλο στην πρώιμη εμβρυϊκή ηλικία στον έλεγχο της ανάπτυξης των πρωτεϊνών (κυρίως πρωτεάσες) που απαιτούνται για την επιτυχή εμφύτευση στη μήτρα. Τα αποτελέσματα δημοσιεύθηκαν πρόσφατα στο περιοδικό Human Molecular Genetics.
Σε συνεργασία με το Νοσοκομείο Sophien & Hufeland της Βαϊμάρης και το Νοσοκομείο του Πανεπιστημίου Heidelberg, ερευνητές από την ερευνητική ομάδα στο FLI του Christoph Englert διερεύνησαν δείγματα γυναικών κάτω των 40 ετών που πάσχουν από υπογονιμότητα. Σε μία από τις οκτώ γυναίκες, το γονίδιο WT1 έδειξε μια προηγουμένως άγνωστη μετάλλαξη σε ένα από τα δύο αλληλόμορφα του. «Αυτό το αποτέλεσμα ήταν πραγματικά εκπληκτικό», εξηγεί ο Δρ Abinaya Nathan, ο οποίος είναι ο πρώτος συγγραφέας της μελέτης. «Μέχρι τώρα, το Wt1 ήταν γνωστό μόνο ως ογκοκατασταλτικό γονίδιο σημαντικό για την ανάπτυξη και τη συντήρηση των οργάνων όπως η καρδιά ή οι νεφροί». Αλλά ποιό ρόλο παίζει αυτό το γονίδιο σε σχέση με τη γονιμότητα;
Για να απαντήσουν στο ερώτημα αυτό, οι ερευνητές από την Ιένα διεξήγαγαν πειράματα σε ποντικούς. Αυτό που διαπιστώθηκε ήταν ότι τα ποντίκια που στερούνταν ένα αντίγραφο του Wt1 είχαν πολύ λιγότερους απογόνους συγκριτικά με υγιή ποντίκια χωρίς μεταλλάξεις. Επιπλέον, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι η δραστηριότητα του Wt1 στην ωοθήκη ρυθμίζει τη γονιμότητα. Μετά την ωορρηξία, η ωοθήκες είναι υπεύθυνες για την καθοδήγηση του ωαρίου στη μήτρα. Η ωοθήκη είναι επίσης ο τόπος όπου λαμβάνει χώρα η γονιμοποίηση. Αν το ωάριο έχει γονιμοποιηθεί, ταξιδεύει από τη σάλπιγγα στη μήτρα, ενώ διαιρείται και αναπτύσσεται συνεχώς. «Αυτή η διαδικασία πρέπει να ρυθμίζεται αυστηρά», εξηγεί ο καθηγητής Christoph Englert, ο οποίος ηγείται της ερευνητικής ομάδας στο FLI. «Αν το έμβρυο αναπτύσσεται πολύ γρήγορα, μπορεί να προκύψει μια εξωμήτριος κύηση. Αν το έμβρυο αναπτύσσεται πολύ αργά, η εμφύτευση μέσα στη μήτρα δεν θα είναι επιτυχής. Ως εκ τούτου, η επικοινωνία μεταξύ του ωοθηκικού ιστού της μητέρας και του ωαρίου είναι μια πολύ σημαντική προϋπόθεση για μια επιτυχημένη. εγκυμοσύνη», συνεχίζει ο καθηγητής Englert.
Οι ερευνητές του FLI έδειξαν ότι οι πρωτεάσες είναι απαραίτητες για αυτήν την επικοινωνία. Μπορούν να αποικοδομούν πρωτεΐνες και να το προετοιμάσουν το έμβρυο για εμφύτευση. «Συνήθως, αυτές οι πρωτεάσες είναι ενεργές μόνο μέσα στη μήτρα», ο καθηγητής Englert εξηγεί. «Ωστόσο, εάν το γονίδιο Wt1 είναι μεταλλαγμένο, η πρωτεάση Prss29 δραστηριοποιείται ήδη στην ωοθήκη, βλάπτοντας το έμβρυο με τέτοιο τρόπο ώστε να μην μπορεί να αγγιστρωθεί πλέον στο τοίχωμα της μήτρας και τελικά να απορρίπτεται. Αυτός θα μπορούσε να είναι ο λόγος για τον οποίο αυτές οι γυναίκες δεν μπορούν να μείνουν έγκυες.»
«Τα αποτελέσματα για τα ποντίκια και τον άνθρωπο είναι παρόμοια, δείχνοντας ότι αυτή η λειτουργία του γονιδίου Wt1 διατηρείται σε υψηλό βαθμό στα θηλαστικά», τονίζει η Δρ Verena Holschbach από τη Χαϊδελβέργη. «Η νέα γονιδιακή μετάλλαξη Wt1, που έχουμε ανακαλύψει, προκαλώντας την πρόωρη ενεργοποίηση των πρωτεασών ήδη στην ωοθήκη, προσφέρει εντελώς νέες προσεγγίσεις στην υποβοήθηση άτεκνων ζευγών να εκπληρώσουν την επιθυμία τους να αποκτήσουν παιδιά», συμπεραίνουν οι ερευνητές. Τα επόμενα βήματα θα είναι πώς να αλλάξει το περιβάλλον της μήτρας.