Η ακτινοθεραπευτική αγωγή είναι μια από τις πολύ βασικές θεραπευτικές μεθόδους που εφαρμόζονται σε διάφορες νεοπλασίες του σώματος και του εγκεφάλου σε συνδυασμό με τη χειρουργική ή και τη χημειοθεραπευτική αγωγή. Ο επερχόμενος θάνατος των κυττάρων, καρκινικών αλλά και φυσιολογικών, οφείλεται σε βλάβες που προκαλούνται από την ακτινοβολία στο DNA του πυρήνα τους, και έχει σαν επακόλουθο την απώλεια της ικανότητάς τους προς αναπαραγωγή ή τη δυνατότητα της επιδιόρθωσης των βλαβών τους.
Το ακτινοθεραπευτικό σχήμα που εφαρμόζεται εξατομικεύεται ανά ασθενή ή ανά νόσο ή περιοχή αυτής με βασικό γνώμονα την διατήρηση της ισορροπίας μεταξύ του ωφέλιμου θεραπευτικού αποτελέσματος και των προκαλούμενων ακτινικών βλαβών ή παρενεργειών. Το θεραπευτικό αποτέλεσμα μεταφράζεται σε τοπικό έλεγχο της νόσου, με συνέπεια την αύξηση της επιβίωσης και ελεγχόμενες παρενέργειες τόσο πρώιμες όσο και όψιμες.
Με της νέας τεχνολογίας στοχευμένες θεραπείες που επιτυγχάνουν μεγάλη δόση ακτινοβολίας στην περιοχή του όγκου με μεγάλη ακρίβεια, περιορίζεται στο ελάχιστο η επίδραση των υγειών ιστών από την ακτινοβολία και έτσι διασφαλίζεται η δόση που λαμβάνουν, διασφαλίζεται η διατήρηση των υγειών ιστών σε άρτια κατάσταση εφ’ όσον η δόση της ακτινοβολούμενης περιοχής ή και των ευαίσθητων οργάνων δεν υπερβαίνει τα επίπεδα ανοχής τους.
Τα επίπεδα ανοχής του κάθε οργάνου, σύμφωνα με την έκτασή τους, η οποία είναι εκτεθειμένη στην ακτινοβολία, έχουν με σαφήνεια καταγραφεί. Κατά το σχεδιασμό της ακτινοθεραπείας με την ανάλογη μελέτη των ιστιογραμμάτων περιορίζουμε την έκταση και την ένταση της έκθεσής τους σε αυτή. Αυτό μπορεί να γίνει είτε ελέγχοντας τα ιστιογράμματα ή προσδιορίζοντας τους περιορισμούς εξ’ αρχής, ανάλογα με τη δόση στην οποία επιτρέπουμε να εκτεθούν τα ευαίσθητα όργανα.
Τα συμπτώματα των εκτεθειμένων στην ακτινοβολία υγειών ιστών, εξαρτώνται από το σύστημα το οποίο ακτινοβολείται, την έκταση του οργάνου η οποία βρίσκεται μέσα στο ακτινοβολούμενο πεδίο, τη δόση της θεραπείας, τον συνδυασμό ή όχι με χημειοθεραπεία, τον συνδυασμό με άλλους χειρισμούς και ιδιαίτερα με το χειρουργείο.
Οξείες ακτινικές αντιδράσεις είναι εκείνες οι οποίες εμφανίζονται κατά τις πρώτες εβδομάδες της θεραπείας. Εμφανίζονται σαν βλεννογονίτιδα, μυελοκαταστολή, απόπτωση των τριχών, κόπωση, ανορεξία. Εξαρτώνται από το μέγεθος της ημερήσια δόσης, τον συνδυασμό με τη χημειοθεραπεία και υποχωρούν μερικές εβδομάδες μετά τη συμπλήρωση της ακτινοθεραπευτικής αγωγής.
Έχει μεγάλη σημασία κατά την περίοδο αυτή να ληφθούν προληπτικά μέτρα για την καθυστέρηση της εμφάνισης ή την εμφάνισή τους σε χαμηλότερο βαθμό έντασης των ανεπιθύμητων επιδράσεων της ακτινοβολίας, η στήριξη του οργανισμού όπως επίσης και η πρώιμη αντιμετώπισή τους έτσι ώστε να μην ταλαιπωρηθεί ο ασθενής. Η αρνητική επίδραση των παρενεργειών, πέρα από την ταλαιπωρία του ασθενούς και τα συμπτώματα που προκαλεί, μπορεί να αναγκάσει σε διακοπή της θεραπείας το οποίο θα έχει πιθανόν και επίπτωση στο τελικό αποτέλεσμα. Συνήθως οι οξείες παρενέργειες είναι ανατάξιμες και πολλές φορές με τα μέσα που διαθέτουμε εμφανίζονται σε πάρα πολύ ελαφριά μορφή.
Οι επιδράσεις που έχουμε είναι η δερματίτιδα σε διάφορους βαθμούς, η βλεννογονίτιδα, η οισοφαγίτιδα, η εντερίτιδα, η πνευμονίτιδα, η κυστίτιδα κ.α. Τα ιστογράμματα δόσης όγκου μας επιτρέπουν να αναλύουμε και να εκτιμούμε την πιθανότητα ανάπτυξης επιπλοκών στους υγιείς ιστούς. Κατά το σχεδιασμό της θεραπείας δίνεται μεγάλη έμφαση στο ποσοστό του όγκου του υγιούς οργάνου το οποίο εκτίθεται στην ακτινοβολία παράλληλα με το νεόπλασμα.