Το ποσοστό των ανθρώπων που πάσχουν από έντονο στρες έχει αυξηθεί ραγδαία.Τι ορίζεται ως στρες; Υπάρχει «καλό» & «κακό» στρες; Πως επιδρά στον οργανισμό μας ;
Απαντήσεις δίνει στο www.Life2day.gr η Αγγελική Κορδαλή Διαιτολόγος-Διατροφολόγος .Επιστημονικός Συνεργάτης Medidiatrofi.
Στρες ουσιαστικά είναι η αντίδραση του εκάστοτε ατόμου σε διάφορες καταστάσεις και γεγονότα και διαφέρει ανάλογα με το πώς τα αντιλαμβάνεται ο καθένας. Η επίδραση του στρες εξαρτάται από το πώς μπορεί κανείς να το διαχειριστεί.
Το στρες μπορεί να διαχωριστεί σε «καλό» και «κακό» στρες.
Το «καλό» στρες είναι το στιγμιαίο στρες σε έκτακτες περιπτώσεις και διαρκεί για λίγο. Όταν για παράδειγμα ένας οδηγός προσπαθεί να αποφύγει ένα ατύχημα ή πρέπει κάποιος να ετοιμαστεί για μια έξοδο γρήγορα. Με λίγα λόγια το «καλό» στρες διαρκεί λίγο χρονικά και το νευρικό σύστημα επανέρχεται σχετικά αμέσως. Το «κακό» στρες είναι το στρες που δημιουργείται κάτω από μακροπρόθεσμες καταστάσεις όπως ένα διαζύγιο, οικονομικά/εργασιακά προβλήματα, διαρκεί περισσότερο διάστημα και έχει σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στον οργανισμό.
Στάδια στρες
Σύμφωνα με τον Hans Seyle υπάρχουν τρία στάδια στρες:
▪ Στάδιο εγρήγορσης (υπό συνθήκες βραχυχρόνιου στρες)
▪ Στάδιο προσαρμογής ή αντίστασης (υπό συνθήκες μακροχρόνιου στρες)
▪ Στάδιο εξάντλησης (υπό συνθήκες μακροχρόνιου στρες)
Στο στάδιο εγρήγορσης:
Οι επινεφρίδιοι αδένες παράγουν την ορμόνη κορτιζόλη (μακροχρόνιο στρες) και την ορμόνη αδρεναλίνη (βραχυχρόνιο στρες) για να ετοιμάσουν το σώμα σε «μάχη» ως απάντηση στο στρες.
- Απελευθερώνεται γλυκόζη από το ήπαρ
- Αυξάνεται η γλυκόζη στο αίμα
- Αυξάνεται η ενέργεια στους μύες
- Παράγονται όξινα προϊόντα από τον μεταβολισμό
- Εκκρίνονται ασβέστιο και μαγνήσιο υπό τον έλεγχο του θυρεοειδούς αδένα
- Οι μη απαραίτητες λειτουργίες σταματούν (π.χ. πέψη)
- Στη συνέχεια τα επίπεδα ορμονών επιστρέφουν στο φυσιολογικό
- Στο στάδιο προσαρμογής ή αντίστασης:
- Υπερφόρτωση επινεφριδίων με συνεχή αύξηση της κορτιζόλης και μείωση της αδρεναλίνης
- Ανισορροπία ορμονών
- Μειώνεται η λειτουργία του θυρεοειδούς
- Μειώνονται τα επίπεδα νατρίου, καλίου, μαγνησίου
Συμπτώματα όπως δυσκοιλιότητα, μειωμένη ενέργεια, κατάθλιψη, υπογλυκαιμίες, λιγούρες, δυσκολία στον ύπνο, αλλεργίες, διαταραχές έμμηνου ρύσης, σεξουαλική δυσλειτουργία)
Μειωμένη λειτουργία ανοσοποιητικού συστήματος. Η αυξημένη κορτιζόλη μπλοκάρει την παραγωγή αντισωμάτων στο γαστρεντερικό σωλήνα και μειώνει την παραγωγή λευκών αιμοσφαιρίων και αντισωμάτων που καταπολεμούν μολύνσεις και αλλεργίες.
Στο στάδιο εξάντλησης:
Εξάντληση επινεφριδίων. Ορισμένα από τα συμπτώματα της εξάντλησής τους είναι η διαρκή κούραση, πονοκέφαλοι, μαύροι κύκλοι κάτω από τα μάτια, επιθυμία για αλάτι και γλυκά, κατακράτηση υγρών, έλλειψη δίψας, πολύ χαμηλά επίπεδα χοληστερίνης (<150mg/dl), ανακούφιση από την κατάθλιψη μετά την κατανάλωση φαγητού, εναλλαγές διάρροιας και δυσκοιλιότητας, υπόταση, οξυθυμία κ.ά.
- Πολύ χαμηλά επίπεδα νατρίου, καλίου, μαγνησίου
- Πολύ χαμηλή παραγωγή ορμονών από τα επινεφρίδια
- Μειώνεται ο μεταβολισμός
Ο τρόπος διατροφής παίζει σημαντικό ρόλο στην επαναφορά του ατόμου από το στρες και τα συμπτώματά του. Το πρώτο βήμα είναι η ενδυνάμωση της λειτουργίας των επινεφριδίων μέσω μιας διατροφής πλούσιας σε θρεπτικά συστατικά δίνοντας βαρύτητα στην ισορροπία της γλυκόζης στο αίμα, την ενίσχυση του ανοσοποιητικού, τον έλεγχο της πέψης και της αποτοξίνωσης:
- Κατανάλωση συχνών γευμάτων ανά 3 ώρες (3 κύρια γεύματα, 2 ενδιάμεσα)
- Κατανάλωση σύνθετων υδατανθράκων, λαχανικών και φρούτων
- Κατανάλωση τροφών που περιέχουν απαραίτητα λιπαρά οξέα για την ορμονική ισορροπία (λιπαρά ψάρια όπως ο σολομός, ξηροί καρποί, σπόροι όπως λιναρόσπορος, ηλιόσπορος κ.ά.)
Πρωτεΐνη φυτικής προέλευσης (όσπρια) και μικρές ποσότητες πουλερικών. Η πρωτεΐνη είναι απαραίτητη για την αποκατάσταση των μυών, την ισορροπία της γλυκόζης και την ενίσχυση της παραγωγής της κορτιζόλης
- Αποφυγή τσαγιού, καφέ, ζάχαρης, αλκοόλ, σοκολάτας και καπνίσματος
Όμως, για την βέλτιστη ισορροπία του οργανισμού εκτός από την σωστή διατροφή είναι απαραίτητο το άτομο να αναγνωρίσει τον λόγο που τον έφερε σε κατάσταση στρες ώστε να μπορεί σταδιακά να το διαχειριστεί. Σε αυτό το σημείο η συμβολή του ψυχολόγου είναι σημαντική και αναγκαία. Επίσης, θα συμβάλλουν ο επαρκής ύπνος, η ξεκούραση, η αποφυγή φαρμάκων που δεν είναι απαραίτητη η χορήγησή τους αλλά και η ήπια φυσική δραστηριότητα.