Η εγκυμοσύνη είναι αναμφισβήτητα ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα της ζωής για τον άνθρωπο, αφού συνδέεται με το θεμελιώδες στοιχείο της διαιώνισης του είδους. Αποτελεί σταθμό στη ζωή της γυναίκας μέσα από μια δημιουργική και φυσιολογική δοκιμασία του τοκετού. Βέβαια, για τη γυναίκα θα μπορούσαμε να πούμε ότι η μητρότητα δεν είναι ο συνδετικός κρίκος της γυναικείας υπόστασης και της θηλυκότητας όπως πίστευαν μέχρι τώρα ή και ακόμη πιστεύουν μερικοί. Ούτε η απαραίτητη προϋπόθεση για να δικαιολογήσει την ύπαρξη της, διότι η γυναίκα όπως και ο άντρας έχει χίλιες δύο δυνατότητες για να ολοκληρωθεί σαν άνθρωπος και σαν προσωπικότητα.
Σχετικές πληροφορίες δίνει στο www.Life2day.gr ο Δημήτρης Μπούκουρας, Κλινικός Ψυχολόγος DIPL. MAITRE ΤΟΥ ΠΑΝ/ΜΙΟΥ PARIS X-NANTERRE.
Και η γυναίκα που δε γεννάει παιδιά έχει την αξία της, την επαγγελματική της δραστηριότητα και την κοινωνική της προσφορά, γιατί τελικά αυτό που έχει σημασία σε μια σχέση ή σ’ ένα γάμο είναι η θεμελίωση της συντροφικότητας που διευκολύνει την εσωτερική εξέλιξη της σχέσης για την αρμονική συνεργασία και την αντιμετώπιση των προβλημάτων του καιρού μας και την συμβολή τους στην επίλυση τους.
Σε ότι αφορά όμως την ψυχολογία της εγκύου αξίζει να επισημάνουμε ότι ο οργανισμός υπόκειται σε μεγάλες βιολογικές και ψυχικές αλλαγές. Μια κανονική εγκυμοσύνη διαρκεί περίπου 273 ημέρες και το παιδί αναπτύσσεται από το μέγεθος ενός γονιμοποιημένου ωοκυττάρου από το 1/6 του χιλιοστομέτρου ως το μέγεθος των 50 περίπου cm και βάρους 3,5 κιλών έτοιμο για τη γέννηση. Όλη αυτή η διαδικασία της αναπτύξεως στο εσωτερικό του σώματος τις απαραίτητες ύλες, πολλές από τις λειτουργίες του σώματος αναπνοή, πέψη, απόκριση τίθεται στην υπηρεσία του αναπτυσσόμενου παιδιού, όπου δημιουργούνται διάφορες αλλαγές σωματικές και ψυχολογικές που αλλάζουν τη φυσική και την ψυχική βασική διάθεση της μητέρας. Τον πρώτο μήνα έχουμε σταμάτημα της έμμηνης ρύσης, αίσθημα κόπωσης, ναυτία, άλλοτε με εμετό, άλλοτε με σιελόρροια, συμπτώματα που σχετίζονται τον 2ο, 3ο και 4ο μήνα, όπου προστίθεται η συχνοουρία, κάποιοι πονοκέφαλοι ή ζαλάδες, επιθυμία ή αποστροφή για ορισμένα φαγητά και ελαφρό φούσκωμα στην κοιλιά και δυσκοιλιότητα, 4ο ,5ο ,6ο μήνα τα συμπτώματα του εμβρύου γίνονται αισθητά όλα τα συμπτώματα πιο έντονα, κάποιοι πόνοι στην πλάτη, εμφάνιση κιρσών, αιμορροΐδες, ελαφρό πρήξιμο αστραγάλων και ποδιών, τον 7ο,8ο, 9ο μήνα οι σωματικές διαταραχές γίνονται πιο έντονες με δυσκολία στον ύπνο, πιο ισχυρές και συχνές κινήσεις του εμβρύου, δυσπεψίες, πονοκέφαλοι, δυσκολίες στην αναπνοή, έντονη δραστηριότητα του εμβρύου κ.λ.π. Συνεπώς, είναι αναπόφευκτο όλη αυτή η οργανική μεταβολή να επηρεάσει και την ψυχολογία της γυναίκας η οποία εκφράζεται με μια συναισθηματική αστάθεια, με κυκλοθυμία με τάσεις για κλάμα αισθήματα φόβου ή χαράς για τους πρώτους 3 μήνες της εγκυμοσύνης, μεσολαβεί μια μικρή περίοδος ηρεμίας και γαλήνης στον 3ο και 4ο μήνα, όπου αρχίζει η συνειδητοποίηση της εγκυμοσύνης της ενώ ταυτόχρονα νοιώθει περίεργα ή ελαφρά απογοητευμένη που δεν νοιώθει έγκυος. Επίσης δεν συγκεντρώνεται εύκολα. Από τον 5ο μήνα αποδέχεται την πραγματικότητα της εγκυμοσύνης και η κυκλοθυμική της διάθεση αμβλύνεται.
Συνεχίζει να είναι αφηρημένη και στον 6ο μήνα βαριέται την εγκυμοσύνη και διαφαίνεται μια αγωνία για το μέλλον. Αυτό συνεχίζεται και τον 7π μήνα, αλλά προστίθεται και το ενδιαφέρον για την υγεία του μωρού και τη σημασία της μητρότητας. Φαντάζεται και κάνει όνειρα για το μωρό, ενώ τον 8ο μήνα ανυπομονεί να τελειώσει η εγκυμοσύνη ταυτόχρονα είναι έντονα αφηρημένη και εντείνεται το ενδιαφέρον της για την υγεία του παιδιού και το μέλλον του. Τον 9ο μήνα είναι περισσότερο ευερέθιστη και σε υπερένταση εξ’ αιτία της ανυπομονησίας και της προσμονής για το τέλος.
Μετά απ’ αυτήν τη περιγραφή αξίζει να σταθούμε για λίγο σ’ ένα πολύ συχνό σύμπτωμα της εγκυμοσύνη που είναι η ναυτία και η τάση για εμετό που αρχίζει μετά τη σύλληψη και σταματάει συνήθως στον 3ο ή 4ο μήνα. Κάνει εμετό το πρωί πριν ακόμα φάει και μερικές φορές κατά τη διάρκεια της ημέρας. Συνήθως η γενική της κατάσταση δεν επηρεάζεται απ’ αυτό, όμως σε αρκετές εγκύους η κατάσταση γίνεται σοβαρότερη όταν κάνουν συνεχώς εμετό αισθάνονται άσχημα, δεν μπορούν να φάνε τίποτα, έχουν αίσθημα της ναυτίας και αδυνατίζουν. Είναι η γνωστή υπερέμεση των εγκύων. Αναπόφευκτα η ιατρική θεραπεία είναι αναγκαία και μέχρι το πρόσφατο παρελθόν περιοριζόντουσαν σε βιολογικές υποθέσεις, κυρίως υπέθεταν ότι τα προϊόντα μεταβολισμού του παιδιού οδηγούσαν σ’ ένα είδος δηλητηρίασης του μητρικού οργανισμού ή το λεγόμενο κέντρο εμετού στον εγκέφαλο, εκείνο που εκπέμπει κινητικούς ερεθισμούς για την αντίδραση του εμετού, ευαισθητοποιείται από προϊόντα του μεταβολισμού.
Χωρίς να αμφισβητούνται αυτές οι διαταραχές του μεταβολισμού στην εγκυμοσύνη, η ψυχολογική έρευνα προχώρησε παραπέρα και διεπιστώθει, ότι η υπέρεμεση παρουσιάζεται συνήθως σε γυναίκες, όπου η εγκυμοσύνη γι’ αυτές αναδύει ένα φόβο απέναντι στη γέννηση του παιδιού, μια αποστροφή και μια δυσθυμία και καταλήγει σε μια βαθύτερη ανασφάλεια που πηγάζει μετά από μια υποσυνείδητη πραγματικότητα ενός παιδιού το οποίο δεν μπορεί ν’ ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις που έρχονται, που βλέπει στην εγκυμοσύνη μια απειλή τότε ο εμετός δηλώνει μια συνειδητή διαμαρτυρία απέναντι σ’ αυτήν την κατάσταση, μια αντίδραση σ’ έναν κίνδυνο που αισθάνεται μέσα της και μια συμβολική κραυγή βοήθειας.
Δεν είναι, όμως αυτές οι επιπλοκές της εγκυμοσύνης που παρατηρούνται κατά τη διάρκεια της διότι πολλές δεν είναι σε θέση ν’ ανταποκριθούν στις ανάγκες της εγκυμοσύνης, όπως σε μια προφυλακτική στάση και σ’ ένα είδος αφοσίωση σ’ αυτήν, γιατί είτε η αδυναμία ν’ αντιμετωπίσουν εντάσεις και συγκρούσεις του περιβάλλοντος τις καθιστούν πέραν του δέοντος ευερέθιστες, δυστυχισμένες, απροσάρμοστες στις διαδικασίες και με έντονα αισθήματα φόβου. Είναι φόβος που πολλές φορές μπορεί να είναι αίτια που οδηγεί σε αποβολή του ανώριμοι καρπού. Επίσης μια άλλη γνωστή περιπλοκή που παρουσιάζεται στο δεύτερο ήμισυ της εγκυμοσύνης είναι η τοξαιμία της κύησης. Ένα από τα πολλά συμπτώματα είναι η υψηλή πίεση του αίματος και σε βαρύτερες περιπτώσεις σπασμοί επιληπτικού τύπου. Και εδώ παρατηρήθηκε να παρουσιάζονται ψυχικές περιπλοκές που πιθανόν να είναι η αιτία.
Όσο λιγότερο η γυναίκα έχει προετοιμαστεί για την εγκυμοσύνη, τόσο πιο εύκολα καταβάλλεται όταν συνειδητοποιεί τη σημασία της μητρότητας. Αυτή η συναισθηματική και διανοητική δυσπροσαρμογή οδηγεί και κατά το τέλος της εγκυμοσύνης και στη γέννηση και τη λοχεία που είναι οι τελευταίοι σταθμοί της δοκιμασίας σε μια σωματική ή ψυχική κατάρρευση.
Χωρίς να παραγνωρίζουμε το γεγονός ότι ο τοκετός είναι μια μεγάλη σωματική και ψυχική δοκιμασία αφού συγκριτικά παραβάλλεται με την ανάβαση ενός βουνού 3.000 μέτρων και επίσης γνωρίζοντας ότι μέχρι τώρα είχε συνδεθεί αυτή η δοκιμασία με τον πόνο αναπόφευκτα, η λέξη ωδίνες υποδηλώνει την κορύφωση του πόνου, ακόμη και στη θρησκεία βλέπουμε ο πόνος του τοκετού να συνδέεται με μια κατάρα για το ανθρώπινο γένος (έν λύπαις τέξοι τέκνα), γι’ αυτό ακόμη και σήμερα πιστεύουν ότι είναι απόλυτα φυσικό η γέννηση να συνδέεται με τον πόνο.
Ο μύθος αυτός κατερρίφθη, όταν παρατηρήθηκε ότι σε γυναίκες πρωτόγονων φυλών παρατηρούνται ελάχιστοι πόνοι κατά τον τοκετό η βαθύτερη μελέτη της γυναικείας ψυχολογίας αποκάλυψε ότι ο φόβος και η δυσκαμψία είναι τα ουσιαστικότερα εμπόδια του τοκετού, έτσι αναπτύχθηκε, λοιπόν η φιλοσοφία και η μέθοδος του ανώδυνου τοκετού, όπου με ενημέρωση της γυναίκας για ότι αφορά τον τοκετό με ψυχολογική καθοδήγηση και γυμναστική με ασκήσεις χαλάρωσης, οι πόνοι μπορούν να μειωθούν σημαντικά. Σημασία έχει ότι στη ψυχολογία της εγκύου το αίσθημα της ασφάλειας και της αγάπης από το περιβάλλον της την ενισχύει και την προστατεύει σαν μητέρα και σαν προσωπικότητα.