Η παγκρεατίτιδα οφείλεται συνήθως σε πέτρες στη χολή, όπως μας ενημερώνει νέα έρευνα.
Η Ιδιοπαθής παγκρεατίτιδα προκαλείται συχνά από μικρές πέτρες στη χολή που είναι δύσκολο να παρατηρηθούν πριν από τη χειρουργική επέμβαση όπως δείχνει μια μελέτη από το Πανεπιστήμιο της Ανατολικής Φινλανδίας. Δύο στις τρεις χειρουργικές επεμβάσεις ιδιοπαθούς παγκρεατίτιδας είχαν ως ευρήματα μικρές πέτρες στη χολή (χολόλιθους). Η μελέτη έδειξε επίσης ότι η οξεία παγκρεατίτιδα ήταν πιο συχνή σε όσους κατανάλωναν στατίνες.
Οι κύριες αιτίες της οξείας παγκρεατίτιδας στη Φινλανδία είναι το αλκοόλ και χολολιθίαση. Ενώ σε πάνω από 10-20 τοις εκατό των περιπτώσεων, η βασική αιτία παραμένει ασαφής. Οι περιπτώσεις αυτές μπορεί να εξηγηθούν από μικρές πέτρες στη χολή που δεν βρέθηκαν κατά τη διάρκεια της τακτικής εξέτασης. Οι πέτρες μπορεί να κολλήσουν στη διασταύρωση του κοινού χοληδόχου αγωγού και του παγκρεατικού αγωγού, προκαλώντας έτσι παγκρεατίτιδα.
Σε μία μελέτη χειρουργικής επέμβασης του γαστρεντερικού, ασθενείς με ιδιοπαθή παγκρεατίτιδα χωρίστηκαν σε μία χειρουργική ομάδα και μία ομάδα ελέγχου. 39 ασθενείς υποβλήθηκαν σε χειρουργική επέμβαση αφαίρεσης της χοληδόχου κύστης, και 46 σε έλεγχο. Κατά τη διάρκεια μιας μέσης παρακολούθησης τριών ετών, η παγκρεατίτιδα επανεμφανίστηκε σε 14 άτομα από την ομάδα ελέγχου και σε τέσσερα άτομα από την ομάδα χειρουργικής επέμβασης. Ομοίως, υπήρξαν 23 περιπτώσεις παγκρεατίτιδας στην ομάδα ελέγχου και μόνο οκτώ στην ομάδα που υπέστη χειρουργική επέμβαση. Δύο στις τρεις επεμβάσεις είχαν για ευρήματα μικρές πέτρες στη χολή ακόμα και αν δεν είχαν εντοπιστεί στους επανειλημμένους κοιλιακούς ελέγχους με υπερηχογράφημα πριν από τη χειρουργική επέμβαση. Το εύρημα αυτό είναι σημαντικό, όταν καταγράφονται οι αιτίες της ιδιοπαθούς παγκρεατίτιδας και ο κύκλος θεραπείας. Για παράδειγμα, η χρήση αλκοόλ μπορεί πολύ συχνά να θεωρηθεί πιθανή αιτία. Η επανάληψη της ιδιοπαθούς παγκρεατίτιδας μπορεί σε πολλές περιπτώσεις να προληφθεί με τη λαπαροσκοπική χειρουργική επέμβαση αφαίρεσης της χοληδόχου κύστης.
Η μελέτη ανέλυσε επίσης τη σύνδεση της παγκρεατίτιδας με τη χρήση φαρμάκων για τη μείωση της χοληστερόλης, τις στατίνες, καθώς οι πέτρες στη χολή συχνά περιέχουν κρυσταλλωμένη χοληστερόλη. Μελέτες σε ζώα έχουν δείξει ότι οι στατίνες είναι υπεύθυνες για τη διάλυση των χολολιθών. Η πλειοψηφία των χολόλιθων βρίσκονται σε ηλικιωμένους και συχνά δεν εμφανίζουν συμπτώματα. Οι ερευνητές υπέθεσαν ότι οι στατίνες μπορεί να μειώνουν το μέγεθος των χολόλιθων σε ανθρώπους, επιτρέποντας στους χολόλιθους να ταξιδεύουν από τη χοληδόχο κύστη στην διασταύρωση του κοινού χοληφόρου αγωγού και του παγκρεατικού αγωγού, και στη συνέχεια να εκδηλώνεται παγκρεατίτιδα.
Σε μια αναδρομική μελέτη που πραγματοποιήθηκε στο Κουόπιο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο, η ιδιοπαθής παγκρεατίτιδα βρέθηκε να είναι πιο συχνή σε χρήστες στατινών σε σχέση με τους μη χρήστες. Από την άλλη πλευρά, η αφαίρεση της χοληδόχου κύστης στο χειρουργείο ήταν εξίσου αποτελεσματική στους χρήστες στατίνης όσο και στους μη χρήστες αλλά για τους χρήστες η διάρκεια ήταν μικρότερη. Στη μελέτη συμμετείχαν 461 ασθενείς με οξεία παγκρεατίτιδα και 1140 ασθενείς με χολολιθίαση, καθώς και 272 χρήστες στατίνης χρηστών και 272 ελέγχοι.
Σε μια πανεθνική μελέτη, η χρήση στατίνης βρέθηκε να αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο οξείας παγκρεατίτιδας. Ο κίνδυνος ήταν ιδιαιτέρως αυξημένος κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους της χρήσης στατινών. Η ανώνυμη μελέτη διεξήχθη με τον Φιλανδικό Οργανισμό Φαρμάκων και τη συμμετοχή όλων των φινλανδικών περιπτώσεων παγκρεατίτιδας που δεν προκλήθηκαν από το αλκοόλ ή τη χολολιθίαση, κατά την περίοδο 2008-2010, δηλαδή περίπου 4.500 άτομα, καθώς και σχεδόν 25.000 ελέγχων.