H υγιεινή διατροφή είναι πολύ σημαντική για την καθημερινή μας ευεξία, αλλά τι συμβαίνει όταν αυτή εξελίσσεται σε εμμονή;
Οι διατροφικές διαταραχές αυξάνονται ολοένα και περισσότερο και σε αυτές ήρθε να προστεθεί και μία ακόμη, ίσως η πιο περίεργη. Ο λόγος για την ορθορεξία ή Orthorexia Nervosa, όπως είναι ο επιστημονικός της όρος που αναφέρεται στη διατροφική εκείνη διαταραχή που έχει να κάνει με την εμμονή με την υγιεινή διατροφή.
H ορθορεξία, που πρωτοχρησιμοποιήθηκε ως όρος το 1997 από τον Dr. Steven Bratman, είναι αρκετά διαφορετική από τη ανορεξία ή τη βουλιμία, δύο διαταραχές που έχουν να κάνουν με τον έλεγχο του βάρους και προσδιορίζει την επιμονή σε υγιεινή διατροφής σε σημείο όμως εμμονής.
Τι ακριβώς συμβαίνει σε κάποιο “θύμα” της ορθορεξίας;
Η εφημερίδα Independent, ανέφερε μια χαρακτηριστική περίπτωση ορθορεξίας, όπου μια νεαρή κοπέλα, blogger με εμμονή στην υγιεινή διατροφή, κατέγραφε τα στάδια της διαταραχής της. Αρχικά, έπεφτε συχνά σε λήθαργο, στη συνέχεια απορυθμίστηκε η περίοδός της και στο τέλος διακόπηκε και στη συνέχεια, πάθαινε διαρκώς κρίσεις πανικού, όταν κάτι την έβγαζε εκτός από το απόλυτα «υγιεινό» διατροφολόγιό της.
Ομοίως, έχουν καταγραφεί και άλλες περιπτώσεις ανθρώπων που πάσχουν από ορθορεξία και που προσπαθούν με κάθε τρόπο να τηρήσουν μια απαλλαγμένη διατροφή από λίπη-και όχι μόνο-και στη συνέχεια, καταρρέει ο οργανισμός τους, και χάνουν μαλλιά και δόντια από την λανθασμένη αυτή προσπάθεια.
Η ορθορεξία, δεν είναι ακόμη μια καταγεγραμμένη διαταραχή ωστόσο, έχει προσδιοριστεί με σαφήνεια στην ιατρική βιβλιογραφία και χρήζει ψυχολογικής υποστήριξης.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν εμμονή με την υγιεινή διατροφή, απίσχναση και θάνατο από ασιτία. Τα ορθορεκτικά άτομα μπορεί να βιώνουν συγκεκριμένα συναισθήματα για διάφορα τρόφιμα. Τα τρόφιμα με συντηρητικά χαρακτηρίζονται ως ‘επικίνδυνα’, τα βιομηχανοποιημένα ως ‘τεχνητά’ και τα βιολογικά ως ‘υγιεινά’.
Οι ασθενείς εμφανίζουν ισχυρή – μη ελεγχόμενη επιθυμία για φαγητό όταν νιώθουν νευρικοί, αναστατωμένοι, χαρούμενοι ή δυστυχισμένοι. Έρευνες υποστηρίζουν ότι η ορθορεξία απαντάται περισσότερο σε άντρες και ειδικά σ’ αυτούς με χαμηλό επίπεδο μόρφωσης / εκπαίδευσης.
Αντιμετώπιση
Η θεραπευτική προσέγγιση ποικίλλει ανάλογα με την περίπτωση και το βαθμό παθολογίας. Για παράδειγμα, μπορεί μια ψυχοθεραπευτική αντιμετώπιση (π.χ. γνωσιακή συμπεριφοριστική) να είναι αποτελεσματική, αλλά μπορεί να χρειαστούν και επιπρόσθετες προσεγγίσεις, όπως η παροχή αντικαταθλιπτικών σκευασμάτων.
Η αντιμετώπιση γενικά συγκλίνει προς αυτές της νευρικής ανορεξίας και της ιδεοληψίας-ψυχαναγκασμού. Όπως όμως σημειώνουν οι ειδικοί, η ίδια η απόφαση και η δέσμευση του ατόμου ότι θα προσπαθήσει να αλλάξει τη διατροφική του συμπεριφορά, είναι περισσότερο σημαντική από τη μέθοδο που θα χρησιμοποιηθεί για να επιτευχθεί η αλλαγή.
Προϋπόθεση όμως για να συμβεί αυτό, είναι το ορθορεκτικό άτομο να αναγνωρίσει ότι ο τρόπος που σκέπτεται και ενεργεί αποτελεί πραγματικό εμπόδιο στη ζωή του και ότι ασκεί αρνητική επίδραση σε κάτι που θεωρεί ότι έχει πιο ουσιαστική αξία και νόημα, όπως π.χ. στη συντροφική του σχέση ή στην οικογένειά του.
Είναι σημαντικό η προσπάθεια να επικεντρωθεί σε εύκολους βραχυπρόθεσμους στόχους, όπως η σταδιακή μείωση ή λιγότερο συχνή εμφάνιση της εμμονής.
Έτσι, το άτομο θα μάθει να αναγνωρίζει τα μικρά σημάδια βελτίωσης της διατροφικής του συμπεριφοράς, να ικανοποιείται με αυτά και να τα επιβραβεύει, ενώ παράλληλα θα αντλεί κουράγιο για τη συνέχιση της προσπάθειάς του, που και δύσκολη είναι και πολύ χρόνο απαιτεί.