Το αναπλαστικό καρκίνωμα (ATC) είναι η λιγότερο συχνή μορφή καρκίνου του θυρεοειδούς και αντιπροσωπεύει μόνο το 1-2% όλων των καρκίνων του οργάνου. Συνήθως εμφανίζεται σε άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών. Το ΑΤC προκύπτει ενίοτε εντός ενός περισσότερο διαφοροποιημένου καρκίνου του θυρεοειδούς. Το ΑΤC μπορεί να προκύψει πολλά χρόνια (ίσως και πάνω από 20) μετά από έκθεση σε ακτινοβολία.
Σε περισσότερες από 90% των περιπτώσεων κατά τη στιγμή της διάγνωσης διαπιστώνονται μεταστάσεις σε τραχηλικούς λεμφαδένες, απομακρυσμένα όργανα, όπως οι πνεύμονες (50%), και στα οστά. Η επινέμηση της τραχείας είναι παρούσα στο 25% των ασθενών κατά τον χρόνο της διάγνωσης (αυτός είναι ο λόγος που πολλοί ασθενείς με ATC θα χρειαστούν μόνιμη τραχειοστομία). Πρακτικά το ATC είναι ανεγχείρητο κατά τη διάγνωση και δεν ανταποκρίνεται σε καμία θεραπευτική προσέγγιση. Έχει πολύ κακή πρόγνωση, με αποτέλεσμα η μέση επιβίωση να μην ξεπερνά τους 9-11 μήνες.
Για ασθενείς με μη εγχειρησθέν ATC, η συνολική επιβίωση (OS) είναι κακή, αλλά η ακτινοθεραπεία (RT) συνδέεται με βελτιωμένη επιβίωση, σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Cancer. Ο Todd Α Pezzi, από το Baylor College of Medicine στο Χιούστον και οι συνεργάτες του εξέτασαν τα αποτελέσματα ασθενών με ATC που είτε δεν υποβλήθηκαν σε καμία επέμβαση ή υποβλήθηκαν σε κατάφωρα ελλιπή εκτομή. Οι συγγραφείς αξιολόγησαν συσχετισμούς OS για 1.288 ασθενείς.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η διάμεση OS ήταν 2,27 μήνες, και 11% των ασθενών ήταν ζωντανοί μετά ένα έτος. Υπήρχε θετική συσχέτιση μεταξύ δόσης RT και επιβίωσης τόσο για το σύνολο της κοόρτης της μελέτης όσο και για εκείνους που έλαβαν συστηματική θεραπεία όσο και για εκείνους με νόσο σταδίου IVA, Β και C. Η μεγαλύτερη ηλικία και ένα ή περισσότερα συνοδά νοσήματα, και απομακρυσμένες μεταστάσεις συσχετίζονται με την OS σε πολυπαραγοντική ανάλυση (με σχετικό κίνδυνο 1,317, 1,587 και 1,385, αντίστοιχα). Διαπιστώθηκε συσχέτιση RT-OS για τους ασθενείς που έλαβαν υψηλότερες δόσεις (60 έως 75 Gy) έναντι χαμηλότερων (45 έως 59,9 Gy) θεραπευτικών δόσεων. «Η σύνδεση της δόσης RT με την OS υπογραμμίζει τη σημασία της αναγνώρισης των ασθενών με μη εγχειρησθέν ATC που μπορεί ακόμα και σήμερα να επωφεληθούν από τοποπεριοχική θεραπεία που ενσωματώνει υψηλότερη δόση RT».