Οι επιστήμονες φαίνεται πως ανακάλυψαν τι πυροδοτεί το μελάνωμα. Μία νέα μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ ρίχνει φως στα ακριβή αίτια που προκαλούν την καρκινική μορφή του μελανώματος και πως τα μη μεταστατικά κύτταρα μετατρέπονται σε μεταστατικά, εντοπίζοντας το ακριβές σημείο της διαδικασίας που ο ταξιδεύων καρκίνος μετατρέπεται σε θανατηφόρο.
Της Μαρίας Χατζηδάκη
Ο καρκίνος του δέρματος είναι η πιο κοινός καρκίνος και το μελάνωμα, το οποίο αντιπροσωπεύει το 2% των περιπτώσεων καρκίνου του δέρματος, είναι υπεύθυνο για σχεδόν όλους τους θανάτους από καρκίνο του δέρματος. Τα ποσοστά μελανώματος στις ΗΠΑ, καθώς επίσης και στην Ευρώπη, αυξάνονται με ταχείς ρυθμούς τα τελευταία 30 χρόνια και, παρόλο που οι επιστήμονες έχουν καταφέρει να εντοπίσουν τους βασικούς παράγοντες κινδύνου εμφάνισης του μελανώματος, δεν έχουν καταφέρει μέχρι στιγμής να μάθουν τον τρόπο λειτουργίας του.
Μια νέα μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ, που δημοσιεύθηκε στο Molecular Cell, ρίχνει φως στο αιώνιο μυστήριο. Σύμφωνα με την μελέτη, οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι, εάν μπορέσουν να παγώσουν την ανάπτυξη του μελανώματος στο χρόνο και το αφαιρέσουν, τότε η ζωή του ασθενούς θα σωθεί. Αλλά, μέχρι σήμερα, από τη στιγμή που το μελάνωμα εισβάλλει στην κυκλοφορία του αίματος, μετατρεπόμενο έτσι σε μεταστατικό, μόνο μέσω μιας επιθετικής θεραπείας θα μπορέσει να ανακοπεί η πορεία εξέλιξής του.
Η κατανόηση του δέρματος
Επικεφαλής της έρευνας ήταν ο Δρ Κάρμιτ Λέβη του Τμήματος Ανθρώπινης Γενετικής και Βιοχημείας στην Ιατρική Σχολή Σάκλερ του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ. Η έρευνα, που διεξήχθη από μια ομάδα ερευνητών του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ, του Ινστιτούτου Τεχνολογίας Τέχνιον, του Ιατρικού Κέντρου Σέμπα, του Ινστιτούτου Γκούσταβ Ράσυ και του Εβραϊκού Πανεπιστημίου της Ιερουσαλήμ, προσπάθησε να καταλάβει πως λειτουργεί το μελάνωμα. Έπρεπε πρώτα να λάβει μια βαθιά κατανόηση σχετικά με τη δομή και τη λειτουργία του φυσιολογικού δέρματος. Το μελάνωμα είναι ένας καρκίνος που προέρχεται από την επιδερμίδα και όταν είναι επιθετική η μορφή του τότε εισβάλει στο χόριο, ένα κατώτερο στρώμα, και τελικώς εισβάλλει στην κυκλοφορία του αίματος στα λεμφαγγεία, προκαλώντας μετάσταση σε άλλα όργανα του σώματος. Αλλά πριν από την εισβολή στο χόριο, τα κύτταρα του μελανώματος εκτείνονται προς τα πάνω και στη συνέχεια μεταβαίνουν σε διάφορες κατευθύνσεις για να εισβάλουν.
Αυτό σημαίνει, σύμφωνα με τους ερευνητές, ότι πρέπει να υπάρχει μια ώθηση στο μικροπεριβάλλον του δέρματος που κάνει τα κύτταρα του μελανώματος να επεμβαίνουν. Ο Δρ Λέβη έθεσε το εξής ερώτημα: γιατί χρησιμοποιούν τα καρκινικά κύτταρα του μελανώματος την ενέργειά τους για να ανέβουν, όταν μπορούν να την χρησιμοποιήσουν προς τα κάτω και να μετατραπούν σε κακοήθη;
Μετά τη συλλογή δειγμάτων των φυσιολογικών κυττάρων του δέρματος και των κυττάρων του μελανώματος από ασθενείς σε νοσοκομεία του Ισραήλ, οι ερευνητές ανάμειξαν τα φυσιολογικά και τα καρκινικά κύτταρα και πραγματοποίησαν γονιδιακή ανάλυση έκφρασης για τη συμπεριφορά του ταξιδιού του καρκίνου. Βρήκαν ότι, εντελώς ανεξάρτητα από οποιαδήποτε απόκτηση μετάλλαξης, το μικροπεριβάλλον αποκλειστικά οδηγούσε την μετάσταση του μελανώματος.
«Τα φυσιολογικά κύτταρα του δέρματος δεν προορίζονται να «ταξιδεύουν», αναφέρει ο Δρ Λέβη και συνεχίζει « ανακαλύψαμε ότι όταν το μελάνωμα βρίσκεται στο ανώτερο στρώμα κάτι το στέλνει κάτω στο χόριο και στη συνέχεια πιο κάτω για να διεισδύσει στα αιμοφόρα αγγεία. Εάν μπορούσαμε να σταματήσουμε το μελάνωμα στην κορυφή του στρώματος του δέρματος, και να το αποκλείσουμε από το να εισβάλει στην κυκλοφορία του αίματος, θα μπορούσαμε να σταματήσουμε την εξέλιξη του καρκίνου».
Ένας νέος τρόπος για να σωθούν ζωές
Οι ερευνητές βρήκαν ότι η άμεση επαφή των κυττάρων του μελανώματος με το απομακρυσμένο επιδερμικό στρώμα προκάλεσε την εισβολή, μέσω της ενεργοποίησης της «σηματοδότησης Notch», η οποία ενεργοποιεί ένα σύνολο γονιδίων που προωθεί αλλαγές στα κύτταρα του μελανώματος, καθιστώντας τα επεμβατικά. Σύμφωνα με τη μελέτη, όταν ένα μόριο που εκφράζεται στη μεμβράνη ενός κυττάρου – μια ακίδα στην επιφάνεια ενός κυττάρου, που ονομάζεται συνδέτης – έρχεται σε επαφή με ένα κύτταρο μελανώματος, πυροδοτεί το μετασχηματισμό του μελανώματος σε ένα επεμβατικό, θανατηφόρο παράγοντα.
«Τώρα που γνωρίζουμε τι ωθεί το μετασχηματισμό του μελανώματος και το είδος της σηματοδότησης που οδηγεί σε αυτή τη μεταμόρφωση, ξέρουμε τι να μπλοκάρουμε. Το ζήτημα ήταν να λύσουμε το μυστήριο, και το κάναμε. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν πολλά φάρμακα που μπορούν να εμποδίσουν την Notch που φέρει την ευθύνη για την εν λόγω μετατροπή. Ίσως, στο μέλλον, οι άνθρωποι θα είναι σε θέση να τρίψουν κάποια ουσία στο δέρμα τους, ως μέτρο πρόληψης».
Ο Δρ. Λέβη συνεχίζει την έρευνα με απώτερο στόχο να παράσχει στους ιατρικούς επαγγελματίες ένα άλλο εργαλείο ανάλυσης των διαφόρων σταδίων του μελανώματος. «Το μελάνωμα είναι ένας καρκίνος με μια πολύ μακρά περίοδο κυοφορίας» είπε ο Δρ Λέβη. «Εάν μπορέσουν οι γιατροί να παρέχουν ένα απλό σετ με τις ακριβείς απαντήσεις, τότε θα είναι σε θέση να σταματήσουν το μελάνωμα στο αρχικό στάδιο και με αυτό τον τρόπο να σώσουν ζωές».