Οκτώμισι εκατομμύρια χρόνια ζωής χάνονται κάθε χρόνο παγκοσμίως εξαιτίας των επιπτώσεων του καπνού. Τα χρόνια αυτά αντιστοιχούν σε 700.000 ανθρώπους που χάνουν την ζωή τους από τον καπνό. Η χρήση του είναι μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο κόσμος σήμερα στη δημόσια υγεία.
Ο καπνός είναι ο βασικός ένοχος και υπεύθυνος για τους ως επί το πλείστον μη ιάσιμους καρκίνους στο στόμα στο φάρυγγα και στο λάρυγγα (με σταθερό επιπολασμό) διότι περιέχει μέχρι 60 χημικές καρκινογόνες ουσίες.
Τα παραπάνω αναφέρθηκαν σε συνέντευξη τύπου που έδωσε ο Οδοντιατρικός Σύλλογος Αττικής με την ευκαιρία της Ευρωπαϊκής Ημέρας Στοματικής Υγείας, στις 12 Σεπτεμβρίου 2013 με κεντρικό θέμα «Στοματική υγεία και κάπνισμα».
Σύμφωνα με στοιχεία του Συμβουλίου Ευρωπαίων Οδοντιάτρων (CED) το οποίο εκπροσωπεί περισσότερους από 340.000 οδοντιάτρους από 32 εθνικούς οδοντιατρικούς συλλόγους από 30 ευρωπαϊκές χώρες, ο κύκλος ζωής ενός καπνιστή συντομεύεται κατά περίπου 5 λεπτά για κάθε τσιγάρο που καπνίζει ή αλλιώς μειώνεται η ζωή του κατά 10-15 χρόνια.Σύμφωνα με συντηρητικές εκτιμήσεις τα έξοδα του καπνίσματος ανέρχονται στην Ευρώπη στα 25,3 δισεκατομμύρια ευρώ τον χρόνο, ενώ το κοινωνικό κόστος από την απώλεια παραγωγικότητας ανέρχεται στα 8,3 δισεκατομμύρια ευρώ τον χρόνο!
Οι πιο σημαντικές επιπτώσεις του καπνίσματος στη στοματική κοιλότητα είναι o καρκίνος του στόματος και οι προκαρκινικές διαταραχές, η αυξημένη σοβαρότητα και η έκταση των νόσων του περιοδοντίου και η κακή επούλωση τραυμάτων.
Η Καθηγήτρια Στοματολογίας, κ. Αλεξάνδρα Σκλαβούνου- Ανδρικοπούλου, δήλωσε ότι οι επιπτώσεις του καπνίσματος στη στοματική κοιλότητα είναι πολλές και ενώ ορισμένες στοματικές βλάβες που σχετίζονται με το κάπνισμα είναι αθώες και αναστρέψιμες,(νικοτινική στοματίτιδα, μελάγχρωση ούλων, τριχωτή γλώσσα κλπ) άλλες όπως οι προκαρκινικές (δυνητικά κακοήθεις) βλάβες και ο καρκίνος του στόματος έχουν σοβαρή πρόγνωση και μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο τη ζωή του ασθενούς.
Η λευκοπλακία είναι: η συχνότερη βλάβη του στόματος που έχει το δυναμικό να εξελιχθεί σε καρκίνο (προκαρκινική) και 80%-90% των ασθενών με λευκοπλακία είναι καπνιστές, ενώ ο κίνδυνος εμφάνισής της είναι 6-10 φορές μεγαλύτερος σε καπνιστές συγκριτικά με μη-καπνιστές. Η λευκοπλακία σε καπνιστές αναπτύσσεται συνήθως στο έδαφος του στόματος, θέση υψηλού κινδύνου για ανάπτυξη καρκίνου. Διακοπή του καπνίσματος μπορεί να οδηγήσει σε ποσοστό που αγγίζει το 50% σε υποχώρηση ή και πλήρη εξαφάνιση της λευκοπλακίας σε ορισμένες περιπτώσεις.
Ο καρκίνος του στόματος μαζί με τον καρκίνο του φάρυγγα και του λάρυγγα αντιπροσωπεύει την 6η συχνότερη μορφή καρκίνου στον άνθρωπο και έχει σοβαρή πρόγνωση με ποσοστό 5ετούς επιβίωσης 40%-50%. Είναι τεκμηριωμένο ότι η νικοτίνη και παράγωγα της καύσης καπνού οδηγούν στην ανάπτυξη καρκίνου του στοματικού βλεννογόνου. Άνω του 80% των ασθενών με στοματικό καρκίνο είναι καπνιστές, ενώ ο κίνδυνος εμφάνισής του είναι 10-15 φορές μεγαλύτερος σε καπνιστές συγκριτικά με μη-καπνιστές και βαίνει αυξανόμενος ανάλογα με την ημερήσια κατανάλωση καπνού τη χρονική διάρκεια της καπνιστικής συνήθειας σε συνδυασμό με την υπερβολική χρήση οινοπνεύματος. Ο κίνδυνος επίσης ανάπτυξης δεύτερου πρωτοπαθούς καρκίνου στο ανώτερο αναπνευστικό ή γαστρεντερικό σύστημα είναι 2-6 φορές μεγαλύτερος σε ασθενείς με καρκίνο του στόματος που συνεχίζουν την καπνιστική τους συνήθεια. Η διακοπή του καπνίσματος πάνω από 10 χρόνια μειώνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του στόματος στο ήμισυ.
Ο κ. Γιάννης Καρούσης, επικ. Καθηγητής Περιοδοντολογίας στην Οδοντιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ, ανέφερε ότι τα οδοντικά εμφυτεύματα έχουν εφαρμοστεί για την αποκατάσταση της νωδότητας, της έλλειψης δηλαδή μερικών ή και όλων των δοντιών της φυσικής οδοντοφυϊας ενός ασθενούς. Η κλινική αποτελεσματικότητα και η επιτυχία των εμφυτευμάτων είναι υψηλή και για το λόγο αυτό τα εμφυτεύματα αποτελούν πλέον αναπόσπαστο μέρος της καθημέραν οδοντιατρικής πράξης. Ωστόσο, ορισμένοι παράγοντες κινδύνου πρέπει να εκτιμώνται κατά την εκπόνηση του σχεδίου θεραπείας, εφόσον μπορεί να επηρεάσουν την έκβαση της θεραπείας με εμφυτεύματα. Το κάπνισμα αποτελεί σημαντικό παράγοντα που πρέπει να εκτιμάται, εφόσον έχει αποδειχθεί ότι μπορεί να έχει αρνητική επίδραση τόσο στη φάση της οστεοενσωμάτωσης, της περιόδου δηλαδή που το εμφύτευμα ενσωματώνεται στο οστούν της γνάθου, αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο της αποτυχίας, όσο και στη μετέπειτα πορεία των εμφυτευμάτων εφόσον αυξάνει τον κίνδυνο των μακροπρόθεσμων αποτυχιών, εκείνων που επέρχονται ορισμένα χρόνια μετά την τοποθέτησή τους.
Επιπλέον, το κάπνισμα έχει φανεί να έχει αρνητική επίδραση στην έκβαση σύνθετων θεραπειών κατά τις οποίες τα εμφυτεύματα τοποθετούνται σε συνδυασμό με οστικά μοσχεύματα για την αύξηση των διαστάσεων της φατνιακής ακρολοφίας, ώστε αυτή να καταστεί ικανή να δεχθεί εμφυτεύματα (οι επεμβάσεις αυτές μπορεί να αφορούν σε καθοδηγούμενη οστική ανάπλαση, ανύψωση του εδάφους του ιγμορείου κ.α.). Η διακοπή του καπνίσματος έχει φανεί να έχει ευεργετική επίδραση στην οστεοενσωμάτωση και για το λόγο αυτό έχουν διεθνώς εφαρμοστεί πρωτόκολλα περιεγχειρητικής διακοπής και τεχνικές προσέγγισης του θέματος ώστε οι υποψήφιοι για εμφυτεύματα ασθενείς, να ενημερώνονται για τα ευεργετικά επακόλουθα της διακοπής του καπνίσματος όχι μόνο για την επιτυχή έκβαση της θεραπείας με εμφυτεύματα αλλά και για τη γενικότερη υγεία τους.
O κ. Σπυρ. Βασιλόπουλος, Λέκτορας Περιοδοντολογίας στην Οδοντιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ, τόνισε ότι τo κάπνισμα αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση Περιοδοντικής νόσου (ΠΝ) .Μελέτες αναφέρουν 2-6 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης προχωρημένης ΠΝ σε καπνιστές. Η νικοτίνη και άλλα παράγωγα του καπνού επηρεάζουν την άμυνα του οργανισμού (φλεγμονώδη και ειδική ανοσιακή απάντηση) στα περιοδοντοπαθογόνα μικρόβια.
Επίσης διαταράσσουν την επούλωση των περιοδοντικών ιστών μετά από συντηρητική ή χειρουργική θεραπευτική παρέμβαση. Η δράση του καπνού στο περιοδόντιο είναι αντιστρεπτή και κατά συνέπεια η εφαρμογή προγραμμάτων διακοπής του στο οδοντιατρείο είναι προφανής.
Ο πρόεδρος του ΟΣΑ, κ. Αθανάσιος Υφαντής, τόνισε ότι ο Οδοντίατρος μπορεί να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην παροχή βοήθειας στους ασθενείς προκειμένου να διακόψουν το κάπνισμα λόγω της δυνατότητας να έρχονται σε επαφή αρκετά συχνά.
Οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου και τονίζουν ότι μέχρι το 2030, εκτός εάν υπάρξουν δραματικές μειώσεις στη χρήση του καπνού, ο αριθμός θανάτων σε παγκόσμιο επίπεδο θα αυξηθεί σε 10 εκατομμύρια θανάτους ετησίως.
Ο Οδοντιατρικός Σύλλογος Αττικής έχει διοργανώσει σειρά Ημερίδων με θέμα τις επιπτώσεις του καρκίνου του στόματος και έχει εκδώσει ενημερωτικό φυλλάδιο για την διακοπή του καπνίσματος στο Οδοντιατρείο. Η έγκαιρη διάγνωση και η πρόληψη αποτελούν τους βασικούς άξονες της σύγχρονης Οδοντιατρικής κλινικής πράξης και κατά συνέπεια ο ρόλος του Οδοντιάτρου είναι σημαντικός .