Μια κύρια αιτία θανάτου από καρκίνο σε όλο τον κόσμο είναι ο καρκίνος του παχέος εντέρου που μοιάζει ανθεκτικός στη θεραπεία. Ο κυριότερος λόγος είναι πως τα καρκινικά κύτταρα του παχέος εντέρου προκαλούν υποτροπές κι έτσι οι συμβατικές θεραπείες εναντίον του παραμένουν αναποτελεσματικές.
Αυτό ίσως αλλάξει μετά την ανακάλυψη ερευνητών της Ομοσπονδιακής Πολυτεχνικής Σχολής της Λοζάνης (EPFL). Οι γιατροί ανακάλυψαν έναν βιολογικό μηχανισμό που μπορεί να αντιμετωπίσει τις υποτροπές του καρκίνου του παχέος εντέρου με «σύμμαχο» την βιταμίνη Α. Όπως αναφέρεται σε σχετικό άρθρο του επιστημονικού εντύπου Cancer Cell, οι ερευνητές μελέτησαν πώς διαχωρίζονται τα κύτταρα του παχέος εντέρου από τα βλαστοκύτταρα του πεπτικού συστήματος, τα οποία όταν επιβιώνουν από την αντικαρκινική θεραπεία, αναπτύσσονται και προκαλούν υποτροπή της νόσου.
Οι Ελβετοί επιστήμονες επικεντρώθηκαν στην πρωτεΐνη HOXA5, που ανήκει στην οικογένεια των πρωτεϊνών που ρυθμίζουν την ανάπτυξη του εμβρύου. Αυτές δημιουργούνται στα πρώιμα στάδια της ανάπτυξης της ζωής και συνεργάζονται για να διασφαλίσουν ότι η ανάπτυξη του εμβρύου εξελίσσεται φυσιολογικά. Στον ενήλικο οργανισμό οι πρωτεΐνες όπως η HOXA5 ρυθμίζουν τα βλαστοκύτταρα ώστε να διατηρούν, τόσο την ταυτότητα, όσο και τη λειτουργία των διαφόρων ιστών.
Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι στο έντερο η HOXA5 παίζει μείζονα ρόλο στον περιορισμό των βλαστοκυττάρων, καθώς και των κυττάρων που αυτά παράγουν. Και επειδή όλες οι πρωτεΐνες πηγάζουν από ένα συγκεκριμένο γονίδιο, το ίδιο συμβαίνει και με την HOXA5. Έτσι, απέδειξαν ότι τα καρκινικά κύτταρα του παχέος εντέρου χρησιμοποιούν ένα βιολογικό μηχανισμό για να το μπλοκάρουν. Ο μηχανισμός αυτός είναι ουσιαστικά ένα μονοπάτι μετάδοσης σημάτων, διότι περιλαμβάνει ένα ντόμιμο μορίων που το ένα ενεργοποιεί το άλλο. Ο στόχος του μονοπατιού αυτού είναι να μεταδώσει βιολογικές πληροφορίες από το ένα σημείο του κυττάρου στο άλλο.
Η εμπλοκή του γονιδίου HOXA5 μπορεί να εμποδίσει τα καρκινικά βλαστοκύτταρα του παχέος εντέρου να αναπτυχθούν ανεξέλεγκτα και να εξαπλωθούν, προκαλώντας μεταστάσεις και υποτροπές. Αναζητώντας τρόπο να αναστρέψουν την εμπλοκή του HOXA5, οι ερευνητές βρήκαν τη λύση στην βιταμίνη Α. Πρόκειται για ρετινοειδές που είναι γνωστό ότι μπορεί να προκαλέσει διαφοροποίηση των βλαστοκυττάρων του δέρματος.
Έτσι, παρατήρησαν αρχικά πως σε ποντίκια με καρκίνο του παχέος εντέρου η θεραπεία με βιταμίνη Α εμπόδισε την ανάπτυξη του όγκου. Η ενεργοποίηση του γονιδίου επέτρεψε τον περιορισμό των καρκινικών βλαστοκυττάρων και εμπόδισε την μετάσταση . Τα ίδια αποτελέσματα παρατηρήθηκαν και στις καλλιέργειες ανθρώπινων κυττάρων.
Οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι μπορεί να προκύψει μια αποτελεσματική θεραπεία, βάσει των προτύπων έκφρασης του γονιδίου HOXA5, ενώ η διαφοροποίηση στην ρητινοειδή θεραπεία θα μπορούσε να είναι σημαντικά αποτελεσματική όχι μόνο για τη θεραπεία της νόσου, αλλά και ως προληπτικό μέτρο σε ασθενείς υψηλού κινδύνου.