Ο κόσμος έχασε την εμπιστοσύνη που είχε στους πολιτικούς και τα κόμματα, δεδομένου ότι η βελτίωση της ζωής παλαιότερων εποχών, όχι μόνο ακυρώθηκε σχεδόν εν μία νυκτί το 2010, αλλά και χωρίς να φτάνει αυτό ήρθε και ο λογαριασμός για την τότε «βελτίωση» ιδιαίτερα φουσκωμένος και απαιτητικός.
Όπως πολύ εύστοχα σχολίασε ο Κωνσταντίνος Κυρανάκης σε πρόσφατη πολιτική εκπομπή
- Η σημερινή γενειά είναι η πρώτη που περνάει χειρότερα από την προηγούμενη, και
- Οι προηγούμενες γενεές, επί της ουσίας, δανείστηκαν από τις επόμενες.
Ένας μάλλον απλουστευμένος ορισμός της δουλειάς του πολιτικού, είναι να βελτιώνει την ζωή του πολίτη, χωρίς βέβαια να υποθηκεύει το μέλλον του. Και παράλληλα να «εκπαιδεύει» τους πολίτες και να διαμορφώνει νοοτροπίες για την αντιμετώπιση της επόμενης μέρας.
Το δίλλημα των εκλογών της 21ης Μαίου του 2023 είναι απλό αλλά ιδιαίτερα σημαντικό.
Εκτός από τους πολίτες που είναι «κλειδωμένοι» σε κάποιο κόμμα, και το ακολουθούν ότι και να έχει γίνει, οι υπόλοιποι θεωρώ ότι πρέπει να λάβουμε υπ’ όψη μας τις 3 παρακάτω συνθήκες.
- Το περιεχόμενο των προγραμματικών δηλώσεων των υποψηφίων
- Την δυνατότητα υλοποίησης των
- Την αξιοπιστία των υποσχόμενων, με βασικό γνώμονα την προϋπηρεσία τους
Τα περιεχόμενα των προγραμμάτων, είναι όλα πλουσιοπάροχα, αλλά αυτό δεν είναι πάντα καλό. Από ένα σημείο και μετά, τα πλουσιοπάροχα προγράμματα συνήθως γυρίζουν μπούμερανγκ στις κοινωνίες, δημιουργώντας υπερβάλλοντα κόστη και τις λάθος νοοτροπίες, ιδιαίτερα όταν προέρχονται από δανεικά και όχι από κερδοφορίες.
Παράλληλα όμως, τα προγράμματα πρέπει να αξιολογούνται και για την συνολική τους επίδραση στην κοινωνία. Και εδώ μπαίνουν ζητήματα διαμόρφωσης νοοτροπίας και ιδιαίτερα στις νεότερες ηλικίες. Επίσης πρέπει να αξιολογούνται και για την επίδρασή τους στην εξέλιξη της οικονομίας, στους ρυθμούς ανάπτυξης, στην παιδεία, στην υγεία, στην εθνική ασφάλεια και σε ότι άλλο θα επηρεάσει την ζωή μας τα επόμενα χρόνια.
Η δυνατότητα υλοποίησης των προγραμμάτων έχει να κάνει με την κοστολόγηση τους και με την εύρεση των αναγκαίων πόρων. Επίσης έχει να κάνει με την ικανότητα και την νοοτροπία των υποσχόμενων να υλοποιήσουν τα υπεσχημένα.
«Πρέπει να ξέρεις, να μπορείς και να θέλεις για να κάνεις κάτι σωστά» και αυτό για μένα είναι αξίωμα. Πολύ φοβάμαι ότι πολλοί από αυτούς που υπόσχονται πράγματα, ούτε ξέρουν, ούτε μπορούν, αλλά ούτε και θέλουν να κάνουν αυτά που λένε.
Η αλήθεια είναι ότι όλα τα κόμματα θέλουν να αυξήσουν τον κατώτατο μισθό, όλα θέλουν να αυξήσουν τις συντάξεις, όλα θέλουν να μειώσουν τα κόστη της καθημερινότητας, όλα θέλουν να βελτιώσουν τις υπηρεσίες του δημοσίου, και πολύ καλά κάνουν.
Το ζήτημα δεν είναι πάντα τι θέλουν να κάνουν, αλλά το πώς θα το κάνουν, και αυτό είναι τελικά και το πιο σημαντικό, και αυτό είναι που θα έπρεπε να «ξεχωρίζει την ήρα από το στάρι.»Οι διαθέσιμοι πόροι, εκτός των Ευρωπαϊκών προγραμμάτων, είναι δύο. Δεν υπάρχει τρίτος.
- Φορολογικά έσοδα μέσω άμεσων και έμμεσων φόρων
- Κρατικός Δανεισμός
Για παράδειγμα …
Κάποιοι θέλουν να αυξήσουν την οικονομία, τις κερδοφορίες και να υλοποιήσουν τις παροχές από τα υπερβάλλοντα φορολογικά έσοδα με τους ίδιους ή μικρότερους συντελεστές. Πιο μακροχρόνιο σχέδιο, αλλά μάλλον πιο σίγουρο μιας και αυτό το σχέδιο πατάει σε πραγματικές δυνατότητες και σε υπάρχοντες πόρους. Σαν κάτι που είδαμε περίπου την τελευταία τετραετία και μάλλον πήγε καλά.
- Κάποιοι θέλουν να αυξήσουν την φορολογία στα υπάρχοντα κέρδη, για να χρηματοδοτήσουν τις παροχές τους. Πιο άμεσο μεν, πιο επικίνδυνο δε για έναν απλό λόγο. Η επιχειρηματική κοινότητα δεν δελεάζεται από υψηλές φορολογίες και ούτε είναι τόσο αγαθή για να υπομένει μεγάλους φόρους για χάριν της κοινωνίας. Το αποτέλεσμα θα ήταν οι μεγάλοι να φεύγουν και οι μικροί να φοροδιαφεύγουν. Αυτό το σενάριο το είδαμε την περίοδο 2015-2019 και δεν νομίζω ότι πήγε τόσο καλά.
- Κάποιοι θέλουν να υλοποιήσουν τις παροχές τους με δανεικά. Πιο άμεσο μεν, πιο ακριβό και πιο επικίνδυνο δε. Έτσι υλοποιήθηκαν οι ομολογουμένως μεγάλες παροχές της περιόδου 1980-1988 και τα αποτελέσματα τα είδαμε όλοι στην κρίση του 2010.
Η πιο σοβαρή παράμετρος από όλες είναι η αξιοπιστία του υποσχόμενου.
Όσον αφορά την αξιοπιστία του υποσχόμενου η πρόσφατη ιστορία των τελευταίων 10 ετών τα λέει όλα. Ενεργοποιήστε το VAR της πολιτικής και θα τα δείτε όλα, αλλά όλα όμως.
- Μεταξύ των δύο βασικών διεκδικητών της πρωτιάς, στο ζήτημα της αξιοπιστίας, η διαφορά είναι χαοτική, με γνώμονα την ρητορική τους και τον τρόπο που κυβέρνησαν τις δυο τελευταίες τετραετίες.
- Ο μεγαλύτερος εχθρός της Δημοκρατίας είναι ο λαϊκισμός. Η πρακτική, δηλαδή, του να χαρίζουμε τα πάντα στους πάντες για να κερδίσουμε δημοφιλία και μετά να βρίσκουμε τις απαραίτητες υπεκφυγές. Η πρακτική του να εκμεταλλευόμαστε την άγνοια και την δυστυχία κάποιων πολιτών με στόχο να υποκλέψουμε την ψήφο τους, με σύμμαχο πάντα την παθογένεια τους να μην παραδέχονται τις λάθος επιλογές τους.
Τα «ψεύτικα τα λόγια τα μεγάλα» κατέστρεψαν αυτή την χώρα μερικές φορές στο παρελθόν. Η παθογένεια μας να θέλουμε να ακούμε και να πιστεύουμε «ωραία» πράγματα είναι δεδομένη καθώς και η παθογένειά μας να μην παραδεχόμαστε τις λάθος επιλογές μας για όποιο κόστος, είναι επίσης και αυτή.
Υπάρχει λύση, αλλά αισθάνομαι ότι δεν την θέλει κανείς …
- Τα υποψήφια κόμματα να καταθέτουν το πρόγραμμα του 1ου έτους στον Άρειο Πάγο
- Αξιολόγηση της υλοποίησης ή μη από ανεξάρτητη αρχή, υπό τον Άρειο Πάγο
- Σε περίπτωση μη υλοποίησης, να υποχρεούνται σε παραίτηση ταυτόχρονα με ποινικές διώξεις.
Ακούγεται υπεραπλουστευμένη και είναι, αλλά θα μπορούσε να είναι η αρχή μιας διαδικασίας που θα γλύτωνε την χώρα από πολλές περιπέτειες στο μέλλον.
Ακούει κανείς;
Κώστας Αγγελάκης
