Εξαιρέσεις υποχρεωτικής χρήσης μάσκας:Το νομικό πλαίσιο.Οι έννομες συνέπειες ψεύτικων πιστοποιητικών

Γράφει για το Healthweb.gr ο κ. Αθανάσιος Παναγιώτου, LL.M. in Medical Law, Queen Mary University of London -Δικηγόρος Παρ’Εφέταις-Μέλος Δ.Σ. European Association of Health Law.

Εξαιρέσεις υποχρεωτικής χρήσης μάσκας: Όπως έγινε προσφάτως γνωστό, πολίτες απευθύνονται σε ιατρούς για να λάβουν πιστοποιητικά με σκοπό την απαλλαγή τους από τη χρήση μάσκας. Μάλιστα, ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών τόνισε σε ανακοίνωσή του :«Είμαστε βέβαιοι ότι ως ιατρικό σώμα θα επιδείξετε τη δέουσα προσοχή, σύνεση, αλλά και φειδώ, τιμώντας το ιατρικό λειτούργημα. Οφείλετε να χορηγήσετε τέτοια βεβαίωση μόνο εφόσον η σχετική επιστημονική κρίση ανήκει στο γνωστικό αντικείμενο της ειδικότητάς σας, όπως ο νόμος/κώδικας ιατρικής δεοντολογίας επιτάσσει, και υπό την αυτονόητη προϋπόθεση ότι η κρίση αυτή στηρίζεται σε σαφή και αδιαμφισβήτητα επιστημονικά/ιατρικά δεδομένα». Τι ισχύει, λοιπόν, σχετικά με τις εξαιρέσεις από την εφαρμογή της υποχρεωτικής χρήσης μάσκας; Ποιο είναι το νομικό πλαίσιο που διέπει γνωματεύσεις και ιατρικά πιστοποιητικά; Ποιες οι έννομες συνέπειες σε περίπτωση έκδοσης αναληθών ιατρικών πιστοποιητικών με σκοπό την απαλλαγή από τη χρήση μάσκας;

Από την υποχρέωση χρήσης μάσκας εξαιρούνται: α) τα άτομα για τα οποία η χρήση μάσκας δεν ενδείκνυται για ιατρικούς λόγους που αποδεικνύονται με τα κατάλληλα έγγραφα, όπως λόγω αναπνευστικών προβλημάτων και β) τα παιδιά ηλικίας κάτω των τριών (3) ετών. Ιατρικό πιστοποιητικό είναι η εγγραφή διαπίστωση κατάστασης ή γεγονότος αναγόμενου στην ιατρική́ αρμοδιότητα του ιατρού́ που το χορηγεί́. Δεδομένου ότι πολλές φορές οι συνέπειες της έκδοσης ενός ιατρικού πιστοποιητικού είναι δυνατόν να αποβούν βαρύτατες για τη ζωή εκείνων τους οποίους αφορά ή και τρίτων, επιβάλλεται οι ιατροί να χορηγούν τα πιστοποιητικά μετά από μέγιστη περίσκεψη και με τη δέουσα προσοχή, σύνεση και φειδώ. Είναι προφανές ότι η έκδοση ψευδών ιατρικών πιστοποιητικών με σκοπό την απαλλαγή από τη χρήση μάσκας μπορεί να έχει βαρύτατες συνέπειες για τη ζωή τόσο των ατόμων τα οποία αφορούν (στα οποία καθίσταται-με βάση τα επιστημονικά δεδομένα- πιο πιθανή η μετάδοση του ιού) όσο και τρίτων (στους οποίους οι τελευταίοι ενδέχεται να μεταδώσουν τον ιό).

Ο δικηγόρος Αθανάσιος Παναγιώτου

Σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ. 3 του ν. 3418/2005 («Κώδικας Ιατρικής Δεοντολογίας») «Στην έννοια της ιατρικής πράξης περιλαμβάνονται και η συνταγογράφηση, η εντολή για διενέργεια πάσης φύσεως παρακλινικών εξετάσεων, η έκδοση ιατρικών πιστοποιητικών και βεβαιώσεων και η γενική συμβουλευτική υποστήριξη του ασθενή.» Συνεπώς, παρά το γεγονός ότι η έκδοση ιατρικών πιστοποιητικών δεν αποτελεί μέρος του σκληρού πυρήνα της ιατρικής συνδρομής που αποσκοπεί στη διάγνωση, θεραπεία και αποκατάσταση της υγείας του ανθρώπου (άρθρ. 1 παρ. 1 ΚΙΔ «Ιατρική πράξη είναι εκείνη που έχει ως σκοπό τη με οποιαδήποτε επιστημονική μέθοδο πρόληψη, διάγνωση, θεραπεία και αποκατάσταση της υγείας του ανθρώπου»), περιλαμβάνεται, ωστόσο, στην έννοια της ιατρικής πράξης και ως υποβοηθητική του ιατρικού έργου ανήκει στα ευρύτερα επαγγελματικά καθήκοντα του ιατρού. Επιπλέον, σύμφωνα με το άρθρο 5 παρ. 3 ν. 3418/2005: «Τα ιατρικά πιστοποιητικά και οι ιατρικές γνωματεύσεις εκδίδονται μετά από προηγούμενη γραπτή ή προφορική αίτηση του προσώπου στο οποίο αφορούν ή, κατ’ εξαίρεση, τρίτου προσώπου που έχει έννομο συμφέρον και το αποδεικνύει, καθώς και όταν αυτό ρητά προβλέπεται στο νόμο. Ειδικά τα ιατρικά πιστοποιητικά που αφορούν στην παρούσα κατάσταση του ασθενούς προϋποθέτουν την προηγούμενη εξέταση του ασθενούς. Η έκδοση αναληθών ιατρικών πιστοποιητικών συνιστά πειθαρχικό και ποινικό αδίκημα σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις. Ιδιώτες ιατροί που εκδίδουν ιατρικά πιστοποιητικά ή μετέχουν σε επιτροπές που τα εκδίδουν, θεωρούνται υπάλληλοι κατά την έννοια που έχει ο όρος στον Ποινικό Κώδικα.»

Η έκδοση αναληθών ιατρικών πιστοποιητικών (όπως για παράδειγμα ένα πιστοποιητικό που αναληθώς βεβαιώνει πως ο ασθενής πάσχει από σοβαρά αναπνευστικά προβλήματα τα οποία δικαιολογούν την απαλλαγή από τη χρήση μάσκας) επισύρει ποινικές, αστικές και πειθαρχικές συνέπειες.Η ποινική τους τιμώρηση διαφοροποιείται ανάλογα με το αν προέρχονται από ιδιώτη ιατρό ή από ιατρό που υπηρετεί στο δημόσιο σύστημα υγείας. Βαρύτερα τιμωρείται η έκδοση αναληθών πιστοποιητικών στη δεύτερη περίπτωση. Συγκεκριμένα, στοιχειοθετείται το αδίκημα της ψευδούς βεβαίωσης (ΠΚ 242), που επισύρει ποινή φυλάκισης τουλάχιστον ενός έτους. Η χορήγηση σε ιδιώτη ψευδούς ιατρικού πιστοποιητικού από ιδιώτη ιατρό -στο πλαίσιο της άσκησης των καθηκόντων που απορρέουν από την επαγγελματική του ιδιότητα- συνιστά την αντικειμενική υπόσταση του εγκλήματος της ψευδούς ιατρικής πιστοποίησης και επισύρει ποινή φυλάκισης μέχρι δύο ετών και χρηματική ποινή (ΠΚ 221 παρ. 1). Αν συντρέχει δόλος, ενδέχεται να πληρείται κατά περίπτωση η αντικειμενική υπόσταση του άρθρου 259 ΠΚ (παράβαση καθήκοντος).

Ωστόσο, σύμφωνα με το άρθρο 5 παρ. 3 εδ. γ΄ του ΚΙΔ και την πάγια θέση της νομολογίας, o ιδιώτης ιατρός τιμωρείται πλέον σα να ήταν δημόσιος υπάλληλος για την έκδοση ψευδούς ιατρικού πιστοποιητικού. Συνεπώς, καθιερώνεται και για τους ιδιώτες ιατρούς η αυξημένη ευθύνη του αδικήματος της ψευδούς βεβαίωσης (ΠΚ 242). Τούτο συμβαίνει, διότι, από τους ιδιώτες ιατρούς οι οποίοι εκδίδουν ιατρικά πιστοποιητικά, η πολιτεία αξιώνει ιδιαίτερη πίστη, όμοια με εκείνη που αξιώνει από τους δημοσίους υπαλλήλους. Άρα, η έκδοση αναληθών ιατρικών πιστοποιητικών από ιδιώτες και κρατικούς ιατρούς αντιμετωπίζεται με ενιαίο τρόπο λόγω της εξίσωσης της νομικής ισχύος των πιστοποιητικών που αυτοί εκδίδουν. Ο συντάκτης του άρθρου 5 του ΚΙΔ επιδίωξε η αύξηση του κύρους των ιδιωτικών ιατρικών πιστοποιητικών να βαίνει παράλληλα με την επίταση της ποινικής ευθύνης των ιδιωτών ιατρών σε περίπτωση έκδοσης αναληθών πιστοποιητικών. (Λασκαρίδης, σε ΕρμΚΙΔ, άρθρο 5). Θα πρέπει να τονιστεί πως ο ιατρός δεν υπέχει ποινική ευθύνη κατά τις προαναφερθείσες διατάξεις, όταν εκθέτει στο ιατρικό πιστοποιητικό υποκειμενικές κρίσεις. Ωστόσο, η βεβαίωση περί ύπαρξης ή μη σοβαρών αναπνευστικών προβλημάτων που οδηγούν σε απαλλαγή από τη χρήση μάσκας δεν αποτελεί τέτοιου είδους κρίση, καθώς μπορεί να διαπιστωθεί από αντικειμενικά ευρήματα κατά την ιατρική επιστήμη.

Σχετικά με την αστική ευθύνη, από την έκδοση αναληθών ιατρικών πιστοποιητικών ενδέχεται να γεννηθούν αξιώσεις εξ αδικοπραξίας κατά το ΑΚ 914. Υπάρχει, δηλαδή, και αστική ευθύνη του ιατρού έναντι του ζημιωθέντος από την έκδοση ψευδούς ιατρικής βεβαίωσης σύμφωνα με τις διατάξεις του Αστικού κώδικα. Σε περίπτωση που ο ιατρός είναι δημόσιος υπάλληλος, η Υπηρεσία του ευθύνεται προς αποζημίωση για τις προαναφερθείσες πράξεις ή παραλείψεις κατά τα άρθρα 104-105 ΕισΝΑΚ. Το δημόσιο εν συνεχεία μπορεί να αναζητήσει την καταβληθείσα αποζημίωση από τον ιατρό υπάλληλο σε περίπτωση απόδειξης δόλου ή βαριάς αμέλειάς του. Επίσης, το Ελεγκτικό Συνέδριο εκτιμώντας τις ειδικές περιστάσεις μπορεί να καταλογίσει στον υπάλληλο μέρος της ζημίας του Δημοσίου (βλ. Λασκαρίδη, σε ΕρμΚΙΔ, άρθρο 5).) Περαιτέρω, οι ιατροί που εργάζονται στον δημόσιο τομέα υπέχουν πειθαρχική (δημοσιοϋπαλληλική) ευθύνη για παράβαση καθήκοντος σύμφωνα με το άρθρο 107 του Υπαλληλικού Κώδικα. Τέλος, οι ιατροί που εργάζονται στον ιδιωτικό τομέα ή ως ελεύθεροι επαγγελματίες υπέχουν πειθαρχική ευθύνη και τους επιβάλλονται ποινές από τα οικεία ιατρικά πειθαρχικά όργανα.

Τέλος , να θυμίσουμε την σημασία της σωστής χρήσης της μάσκας.Ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας με το πιο κάτω βίντεο μας δίνει οδηγίες : 

4ο RUN BIKE CARE - Τρέχουμε πιο γρήγορα από τον καρκίνο

Καούρες: Γαστρο-οισοφαγική παλινδρόμηση ή διαφραγματοκήλη;