Η λοιμώδης περιτονίτιδα της γάτας (FIP), μια σοβαρή και κατά κανόνα θανατηφόρα νόσος που προκαλείται από κορωνοϊό, φαίνεται να αντιμετωπίζεται με επιτυχία μέσω καινοτόμων θεραπειών που αποκαθιστούν το ανοσοποιητικό σύστημα. Νέα μελέτη από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, Ντέιβις (UC Davis), που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Stem Cells Translational Medicine, δείχνει πως ο συνδυασμός αντιιικών φαρμάκων και μεσεγχυματικών στρωματικών κυττάρων (MSC) συμβάλλει στην καταπολέμηση της FIP και στη μείωση της συστηματικής φλεγμονής.
H FIP και οι ομοιότητες με σοβαρές ιογενείς λοιμώξεις στον άνθρωπο
Η FIP προκαλείται από ένα στέλεχος κοροναϊού που φυσιολογικά μολύνει το έντερο της γάτας, προκαλώντας ήπια γαστρεντερικά συμπτώματα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες μεταβάλλουν τη συμπεριφορά του ιού, επιτρέποντάς του να προσβάλει ανοσοκύτταρα και να διασπείρεται στον οργανισμό.
Η νόσος εκδηλώνεται σε δύο μορφές: την υγρή (με συσσώρευση υγρού στην κοιλιακή ή θωρακική κοιλότητα) και την ξηρή (χωρίς υγρό, αλλά με σοβαρή φλεγμονή στα όργανα). Και οι δύο μορφές χαρακτηρίζονται από πυρετό, πολυσυστηματική φλεγμονή και πτώση κρίσιμων ανοσοκυττάρων.
Η FIP πλήττει περίπου το 2% των γατών, κυρίως νεαρές σε καταφύγια ή εκτροφεία. Μέχρι πρόσφατα, η διάγνωση ισοδυναμούσε με καταδίκη. Το 2018, επιστήμονες του UC Davis έδειξαν ότι το αντιιικό φάρμακο GS-441524 μπορεί να θεραπεύσει τη νόσο, αλλά λόγω γραφειοκρατικών εμποδίων δεν κυκλοφόρησε εμπορικά μέχρι πρόσφατα.
Ελπίδα για τις «μακροχρόνιες» επιπτώσεις της FIP
Παρά τις επιτυχίες με τα αντιιικά φάρμακα, λίγες μελέτες έχουν εξετάσει τις μακροπρόθεσμες συνέπειες της FIP. Ο επικεφαλής της μελέτης, Amir Kol, αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Παθολογίας, Μικροβιολογίας και Ανοσολογίας της Κτηνιατρικής Σχολής του UC Davis, τονίζει ότι ορισμένες γάτες συνεχίζουν να εμφανίζουν διόγκωση λεμφαδένων ακόμη και μετά την ανάρρωση.
«Το γεγονός αυτό υποδηλώνει ότι το ανοσοποιητικό σύστημα παραμένει ενεργοποιημένο, όπως συμβαίνει και με κάποιους ανθρώπους που παρουσιάζουν συμπτώματα μακράς COVID», εξηγεί ο Kol. «Αυτό σημαίνει πως ακόμη και μετά την εξάλειψη του ιού, το ανοσοποιητικό δεν επανέρχεται πλήρως, κάτι που μπορεί να έχει μακροχρόνιες επιπτώσεις στην υγεία. Εδώ είναι που φαίνεται να βοηθά η θεραπεία με MSC.»
Κλινική δοκιμή με MSC και αντιιικά φάρμακα
Για να εξετάσουν εάν η κυτταρική θεραπεία μπορεί να επιταχύνει την ανοσολογική ανάρρωση, οι ερευνητές χώρισαν τις γάτες σε δύο ομάδες: Η μία έλαβε το αντιιικό φάρμακο GS-441524 σε συνδυασμό με εγχύσεις MSC, ενώ η άλλη έλαβε μόνο το φάρμακο και εικονικό φάρμακο (placebo).
Όπως αναμενόταν, όλες οι γάτες επέζησαν, χάρη στην αποτελεσματικότητα του αντιιικού. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Kol, «είδαμε σαφή σημάδια ανοσολογικής ανάκαμψης στις γάτες που έλαβαν MSC σε σύγκριση με τις υπόλοιπες».
Οι γάτες που υποβλήθηκαν σε κυτταρική θεραπεία εμφάνισαν λιγότερα υπερδραστήρια Τ και Β λεμφοκύτταρα (που ευθύνονται για ανοσολογική υπερδιέγερση), αλλά αυξημένα ρυθμιστικά Τ κύτταρα (τα οποία “ηρεμούν” το ανοσοποιητικό). Επίσης, οι εξαντλημένες ανοσολογικές κυτταρικές ομάδες έδειξαν σημάδια ανάκαμψης και πιθανώς απέκτησαν “μνήμη”, γεγονός που ενισχύει τη μακροπρόθεσμη προστασία. Η θεραπεία κρίθηκε ασφαλής και χωρίς σοβαρές παρενέργειες.
Εφαρμογές και στην ανθρώπινη ιατρική
Η σημασία της μελέτης εκτείνεται πέρα από τη φροντίδα των κατοικίδιων. Οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι οι ομοιότητες της FIP με σοβαρές ιογενείς λοιμώξεις στον άνθρωπο –όπως η COVID-19– την καθιστούν πολύτιμο πρότυπο για τη μελέτη της μακροχρόνιας ανοσολογικής δυσλειτουργίας μετά από ιώσεις.
«Η κτηνιατρική προσφέρει μια εξαιρετική πλατφόρμα για την ανάπτυξη μεταφραστικής επιστήμης που ωφελεί τόσο τα ζώα όσο και τους ανθρώπους», υπογραμμίζει ο Kol. Η έρευνα αυτή ενισχύει την προοπτική της κυτταρικής θεραπείας σε περιπτώσεις όπου η ιογενής λοίμωξη αφήνει πίσω της “ουλές” στο ανοσοποιητικό σύστημα—είτε πρόκειται για τετράποδους φίλους είτε για ανθρώπους.
