Του Γιώργου Δόκιου
Οι μεταρρυθμίσεις στο χώρο των μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων (ΜΗΣΥΦΑ) υπήρξαν ριζικές το τελευταίο καιρό. Πριν από επτά χρόνια έπαψαν να αποζημιώνονται από τη κοινωνική ασφάλιση και η απόφαση αυτή των Αρχών Υγείας άνοιξε το δρόμο για ν’ ακολουθήσει η θεσμοθέτηση των ελεύθερων τιμών πώλησης και η διεύρυνση των καναλιών διανομής .Γι’ αυτό το λόγο τελευταίως συχνά γίνεται αναφορά στον Τύπο για τα ΜΗΣΥΦΑ άλλοτε για τη σκοπιμότητα πώλησής τους εκτός φαρμακείων, άλλοτε για το πόσο ασφαλή είναι, άλλοτε για τη προοπτική απελευθέρωσης των τιμών πώλησης.
Τα ΜΗΣΥΦΑ είναι το μέσο για ν’ αντιμετωπίσει αποτελεσματικά και με ασφάλεια ο Πολίτης τα ήπια προβλήματα υγείας με τη συμβουλευτική βοήθεια του/της Φαρμακοποιού. Είναι παγκοσμίως καθιερωμένα και η χρήση τους συστήνεται και υποστηρίζεται από την ΕΕ καθώς και από τους επίσημους και υπεύθυνους Φαρμακευτικούς και Ιατρικούς Συλλόγους. Eίναι φάρμακα των οποίων η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια έχουν καθιερωθεί από χρόνια και τα οποία έχουν εγκριθεί από τον ΕΟΦ ότι μπορούν να χορηγηθούν και χωρίς ιατρική συνταγή.
Τα ΜΗΣΥΦΑ χορηγούνται «δια χειρός φαρμακοποιού» με τον/την φαρμακοποιό σαν βασικό παράγοντα συμβουλευτικών υπηρεσιών Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας για την υπεύθυνη και ορθή χρήση τους στο πλαίσιο της αυτό-φροντίδας. Οι τιμές πώλησής των είναι εξαιρετικά χαμηλές, καθηλωμένες από χρόνια, πολύ κάτω του μέσου όρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι χαμηλές τιμές δεν είναι πάντα προς όφελος του πολίτη γιατί για ορισμένα ΜΗΣΥΦΑ οδηγούν συχνά σε σημαντικές ελλείψεις στην Αγορά που έχουν σαν αποτέλεσμα την απόσυρση και αντικατάστασή τους από νέα υψηλότερης τιμής.
Από τη 1η Ιανουαρίου αυτού του χρόνου, βάσει του νόμου 4254 τα ΜΗΣΥΦΑ δεν υπόκεινται σε διατίμηση, πρέπει να αφαιρεθούν από τα δελτία τιμών των φαρμάκων και η τιμή πώλησης θα καθορίζεται τόσο από τον Παραγωγό / Αντιπρόσωπο όσο και από τον χονδρέμπορο και τον φαρμακοποιό στα σημεία πώλησης. Παρόλο την ισχύ του νόμου, οι φαρμακευτικές εταιρείες δεν έχουν ακόμη προχωρήσει στην έμπρακτη και νόμιμη αντιμετώπισή του γιατί οι Αρχές Υγείας δεν έχουν καθορίσει τις λεπτομέρειες εφαρμογής του. Ένας παράγοντας που πιθανόν συμβάλει στο σκεπτικισμό της απελευθέρωσης των τιμών είναι η πιθανή αύξηση των τιμών.
Η «απειλή» περί έκρηξης των τιμών όταν απελευθερωθούν είναι μύθος. Κάποια προσαρμογή στις τιμές των ΜΗΣΥΦΑ πιθανόν να συμβεί και τούτο θα οφείλεται στο γεγονός ότι οι τιμές των ΜΗΣΥΦΑ στη χώρα μας είναι καθηλωμένες από χρόνια σε πολύ χαμηλό επίπεδο και δεν δόθηκε η ευκαιρία προσαρμογής τους. Η πείρα από άλλες χώρες της ΕΕ επιβεβαιώνει ότι η απελευθέρωση των τιμών πώλησης των ΜΗΣΥΦΑ δεν οδηγεί σε έκρηξη τιμών αλλά πιθανόν να σημειώσει μία λελογισμένη προσαρμογή βραχυπρόθεσμα. Η ανάγκη μετατροπής της τιμής πώλησης αντισταθμίζεται από τη δυνατότητα ανάπτυξης εκπαιδευτικών προγραμμάτων που επιμορφώνουν τον πολίτη στα οφέλη της αυτό-φροντίδας και στη κυκλοφορία νέων καινοτόμων προϊόντων που διευρύνουν το φάσμα επιλογής ενός ΜΗΣΥΦΑ
Ένας σωστός και βάσιμος τρόπος για να κρίνουμε τη συμπεριφορά των τιμών είναι να μην αναφερόμαστε σε μεμονωμένα παραδείγματα συγκεκριμένων προϊόντων αλλά να εξετάζουμε το ποσοστό της γενικής μεταβολής ή/και πόσο μεταβλήθηκε ο μέσος όρος τιμών σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Δύο πραγματικά παραδείγματα το επιβεβαιώνουν. Στη Πορτογαλία, μια χώρα της ΕΕ που δοκιμάστηκε και αυτή με μνημόνια και οικονομικά μέτρα λιτότητας, οι τιμές των ΜΗΣΥΦΑ απελευθερώθηκαν τον Οκτώβριο του 2005. Για το επόμενα πέντε χρόνια οι τιμές αυτών των φαρμάκων σημείωσαν μόλις 2,7% αύξηση, πολύ χαμηλότερη του πληθωρισμού. Ακόμα και σε χώρες όμως όπου η απελευθέρωση τιμών στα ΜΗΣΥΦΑ ισχύει εδώ και χρόνια, οι τιμές των ΜΗΣΥΦΑ σημειώνουν πολύ μικρή αύξηση. Στη Ρουμανία ο μέσος όρος των τιμών των σκευασμάτων το 2011 ήταν στα €3,1 και το 2016 στα €3,4!
Τα ΜΗΣΥΦΑ είναι βασικά εργαλεία της αυτό-θεραπείας. Οι όροι αυτό-φροντίδα και αυτό-θεραπεία είναι κοινωνικοθεραπευτικά σχήματα που έχουν προταθεί, καθιερωθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση, τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και αναπτύσσονται στην Ευρώπη, στις Η.Π.Α. και σε όλα τα προηγμένα κράτη. Η αξία της αυτό-θεραπείας υπογραμμίζεται και συνιστάται διαχρονικά από τα υπεύθυνα όργανα της ΕΕ. Η Πολιτεία πρέπει να αναγνωρίσει την αυτό-φροντίδα σαν βασικό πυλώνα της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ). Αν οι πολιτικές υγείας που σχεδιάζονται από τις Αρχές συμπεριλάβουν την αυτό-φροντίδα στους αντικειμενικούς σκοπούς, τότε οι πολίτες θα υποστηρίξουν τη διάδοσή της και σταδιακά τα οφέλη θα γίνονται εμφανή. Σ’ αυτό το πλαίσιο της ευρείας αναγνώρισης και ανάπτυξης της αυτό-φροντίδας/ αυτό-θεραπείας, ο Σύνδεσμος ΕΦΕΧ παρουσίασε πρόσφατα το «Μανιφέστο της Αυτό-φροντίδας» με σκοπό την εμπέδωση και ανάπτυξή της στη χώρα μας για το καλό του Έλληνα πολίτη.
Ο κ. Γεώργιος Δόκιος, είναι ο Γενικός Διευθυντής του Συνδέσμου Εταιρειών Φαρμάκων Ευρείας Χρήσης (ΕΦΕΧ).