Εορτολόγιο Σεπτεμβρίου: Μεγάλη δεσποτική εορτή της χριστιανοσύνης, με την οποία τιμάται κάθε χρόνο στις 14 Σεπτεμβρίου η διπλή ανεύρεση του Σταυρού πάνω στον οποίο μαρτύρησε ο Ιησούς Χριστός. Στη χώρα μας γιορτάζουν ο Σταύρος και η Σταυρούλα. Σύμφωνα με την παράδοση, το 326 η γηραιά μητέρα του Μεγάλου Κωνσταντίνου, Αυγούστα Ιουλία Φλαβία Ελένη, μετέβη στους Αγίους Τόπους για να φέρει στο φως τα διάφορα μέρη στα οποία έζησε και δίδαξε ο Ιησούς Χριστός.
Στα Ιεροσόλυμα πραγματοποίησε μεγάλες ανασκαφές για να βρεθούν οι τόποι της Σταύρωσης και της Ανάστασης στο λόφο του Γολγοθά. Η μετέπειτα Αγία Ελένη οδηγήθηκε στην εύρεση του Τιμίου Σταυρού από ένα αρωματικό φυτό που φύτρωνε στο μέρος εκείνο, τον γνωστό μας βασιλικό. Ύστερα από επίπονες ανασκαφές βρέθηκαν τρεις σταυροί, του Κυρίου και των δύο ληστών. Οι εκκλησιαστικοί ιστορικοί Φιλοστόργιος και Νικηφόρος αναφέρουν ότι ο Σταυρός του Κυρίου εντοπίστηκε ύστερα από θαύμα, όταν τοποθετήθηκε πάνω σε νεκρή γυναίκα και αυτή αναστήθηκε. Στη θέση αυτήν υπήρχε ο ναός της Αφροδίτης, που είχε ανεγείρει το 135 ο ρωμαίος αυτοκράτορας Αδριανός, μετά τη δεύτερη καταστροφή της Ιερουσαλήμ.
Η Ελένη, αφού διέταξε να τον γκρεμίσουν, έχτισε στη θέση του τον περικαλλή ναό της Αναστάσεως, ο οποίος αποτελεί μέχρι σήμερα ένα από τα σημαντικότερα μνημεία του χριστιανισμού. Ο Σταυρός του Κυρίου παραδόθηκε στον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Μακάριο, ο οποίος τον τοποθέτησε στο ναό της Αναστάσεως στις 14 Σεπτεμβρίου 335. Η δεύτερη Ύψωση του Τιμίου Σταυρού σχετίζεται με τους Βυζαντινοπερσικούς Πολέμους (602-628). Το 614 οι Πέρσες κυρίευσαν την Παλαιστίνη και, αφού λεηλάτησαν και κατέστρεψαν τα ιερά προσκυνήματα του χριστιανισμού, πήραν μαζί τους ως λάφυρο τον Τίμιο Σταυρό. Οι πυρολάτρες Πέρσες θεώρησαν το Σταυρό μαγικό, εξαιτίας κάποιων θαυμάτων που έγιναν, και τον προσκυνούσαν.
Ο αυτοκράτορας Ηράκλειος, μετά την οριστική νίκη του εναντίον των Περσών, το 628, ανέκτησε το ιερό σύμβολο της χριστιανοσύνης και το μετέφερε αρχικά στην Κωνσταντινούπολη (14 Σεπτεμβρίου 629), όπου αποτέλεσε μέρος του θριάμβου του, και στη συνέχεια στα Ιεροσόλυμα. Η Ύψωση του Τιμίου Σταυρού εορτάζεται με ιδιαίτερη λαμπρότητα κάθε χρόνο στις 14 Σεπτεμβρίου.
ΕΟΡΤΟΛΟΓΙΟ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ
15 Τρίτη
Βησσαρίων, Βησσαρίωνας, Βησσαρία, Νικήτας, Νικήτη, Νικήτα
16 Τετάρτη
Εύφημος, Ευφημία, Εύφημη, Εύφη, Ευφημούλα, Ευφούλα, Φούλα *
Λουντμίλλα, Λουντμίλα
Μελιτίνος, Μελιτινή, Μελιτίνη, Μελιτίνα, Μελίτη, Μελίτα, Μελίνα *
Μελιτίνος, Μελίνα, Μελιτίνη, Μελιτίνα, Μελίτη, Μελίτα *
17 Πέμπτη
Σοφιανός, Σοφούλης, Σοφία, Σόνια, Σοφιανή, Σόφη, Σοφίνα, Φιφή, Σοφούλα, Σοφίτσα, Σοφάκι
Πίστη, Πίστις
Ελπίδα, Ελπίς
Αγάπιος, Αγάπη
Σοφιάννα
Αγαθοκλής, Αγαθοκλέας, Αγαθόκλεος, Αγαθόκλεια
Ολιβιανός, Ολβιανός, Ολιβία, Ολίβια *
Παντολέων, Παντολέοντας, Παντολεοντής, Παντολεοντία, Παντολεοντή
Πηλεύς, Πηλέας
18 Παρασκευή
Αριάδνη, Αριάνα
Ευμένιος, Ευμένης, Ευμενία
Κάστωρ, Κάστορας, Κάστορης
Ρωμύλος, Ρωμύλιος, Ρωμύλης, Ρωμύλα, Ρωμυλία, Ρωμύλη, Ρωμυλαία
19 Σάββατο
Σαββάτιος, Σάββατος, Σαββάτης, Σαββατία, Σαββατίνα, Σαββάτα, Σαββάτη, Σαββάτω
20 Κυριακή
Ευστάθιος, Στάθης, Σταθάς, Σταθάκος, Ευσταθία, Σταθούλα, Σταθία, Ευσταθούλα
Θεοπίστη
Αγαπίου και Θεοπίστου, Ευσταθίου μεγαλομάρτυρος και συνοδείας: Θεοπίστης
21 Δευτέρα
Ίωνας, Ιωνάς, Ίων, Ιωνία
22 Τρίτη
Ζωγραφιά
Λοΐζος, Λουίζα
Φωκάς, Φώκιος, Φώκης, Φωκία, Φωκίνα
23 Τετάρτη
Ξάνθιππος, Ξανθίππη, Ξανθή, Ξανθούλα
Πολυξένη, Ξένη, Ξένια
Ραΐς, Ραΐδα
Ίρις, Ίριδα
24 Πέμπτη
Θέκλα
Κόπρος, Κόπρις
Μυρσίνη, Μυρτώ, Μυρτιά, Μυρτιδιώτισσα, Μύρτα, Μυρσώ, Μέρσα, Αμερισούδα, Αμερσούδα, Αμέρσσα, Αμέρσα
Πέρσης, Περσεφόνη, Πέρσα, Πέρση
25 Παρασκευή
Ευφροσύνη, Φροσύνη, Φρόσω, Ευφροσύνα, Φροσούλα, Φροσού, Έφη
26 Σάββατο
Παγκόσμια Ημέρα Αντισύλληψης
Παγκόσμια Ημέρα Καρδιάς
Ευρωπαϊκή Ημέρα Γλωσσών
Η μετάστασις του ευαγγελιστού Ιωάννου του θεολόγου, Αγίου και δικαίου Γεδεών
27 Κυριακή
Ακυλίνα, Ακυλίνη, Ακυλήνη
Επίχαρις, Επιχάρια
Ζήνων *
Καλλίστρατος, Καλλιστράτης, Καλλιστράτη
28 Δευτέρα
Χαρίτων, Χαρίτωνας, Χαρίτος
29 Τρίτη
Κυριάκος
30 Τετάρτη
Στρατόνικος, Στράτος, Στρατής, Στρατονίκης, Στρατονίκιος