Στην διαδικτυακή εκπομπή Opinion Health του healthweb.gr, σήμερα έχουμε την χαρά να φιλοξενούμε στην εκπομπή μας την κυρία Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, η οποία είναι Παθολόγος, Καθηγήτρια Επιδημιολογίας & Προληπτικής Ιατρικής στο ΕΚΠΑ και με την οποία συζητάμε για την φάση που βρίσκεται η πανδημία του κορωνοϊού καθώς και ποια είναι η επιδημιολογική εικόνα αλλά και τι να περιμένουμε καθώς και για τα επικαιροποιημένα εμβόλια που ήδη κυκλοφορούν
Κυρία Ψαλτοπούλου πλέον η πανδημία του κορωνοϊού έχει πάψει να βρίσκεται στις πρώτες ειδήσεις των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, αυτό μάλλον σημαίνει ότι υπάρχει μία εξομάλυνση. Πείτε μας πως χαρακτηρίζεται η επιδημιολογική εικόνα της πανδημίας του κορωνοϊού αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα;
Αυτή την στιγμή τόσο στη χώρα μας όσο και στην Ευρώπη και την Αμερική, έχουμε περάσει από όλη αυτή τη μεγάλη επιδημική έκρηξη λόγω των πολύ μεταδοτικών στελεχών της όμικρον των υποπαραλλαγών 4 και 5 κυρίως. Επομένως έχουμε τώρα, είμαστε στα χαμηλά της καμπύλης όμως με μία επιπέδωση και ίσως σταδιακά κάποια αυξημένα, περισσότερο αυξημένα κρούσματα και αυτό λόγω πλέον των εσωτερικών χώρων στους οποίους βρισκόμαστε ως φθινόπωρο, τόσο το άνοιγμα των σχολείων, η επάνοδος στις δουλειές, όλα αυτά μας έχουν οδηγήσει σε αυτή την επιπέδωση. Επίσης, ένας μεγάλος αριθμός, ένα μεγάλο ποσοστό από όλους μας, έχουμε μείνει στη 3η δόση, μπορεί και στη 2η την οποία την έχουμε κάνει 8-10 μήνες περίπου από σήμερα. Με ίσως τώρα πλέον πιο μειωμένη ανοσία σχετικά με τον κορωνοϊό.
Τα αυξημένα κρούσματα κυρία Ψαλτοπούλου σας ανησυχούν;
Κοιτάξτε, αυτές οι διακυμάνσεις θα υπάρχουν όσον αφορά στα αυξημένα κρούσματα, το ζήτημα είναι αυτό να μην οδηγεί σε περισσότερα περιστατικά που μπαίνουν στο νοσοκομείο, βαριά περιστατικά, να μην οδηγεί σε διασωληνωμένους και να μην οδηγεί σε περισσότερους θανάτους. Έχουμε χαμηλότερους θανάτους ευτυχώς εδώ και πολλούς μήνες, δηλαδή κάτω από 20 θανάτους ημερησίως, ποιους αφορούν αυτοί οι θάνατοι; Κυρίως, αφορούν τα άτομα τα οποία είναι 3η και 4η ηλικία, περίπου ο μέσος όρος των θανόντων είναι γύρω στα 80. Τι σημαίνει; Σημαίνει ότι η μεγαλύτερη προσοχή, οι άνθρωποι που χάνουμε, οι άνθρωποι που κινδυνεύουνε είναι αυτές οι ηλικίες, 70, 80, 90 χρονών, είτε είναι και άτομα με προβλήματα υγείας.
Μικρότερες ηλικίες υπάρχουν; Και αν ναι, σε τι ποσοστό;
Είναι και άτομα μικρότερων ηλικιών, σε μικρότερο ποσοστό, αρκετά μικρότερο, αλλά είναι άτομα με προβλήματα υγείας.
Σε τι ποσοστό ξέρουμε; Έχουμε στοιχεία;
Άτομα με προβλήματα υγείας, δεν είναι πολύ συχνά γιατί όπως είπαμε περίπου ο μέσος όρος είναι 80 ετών, σίγουρα υπάρχουν και κάποιοι μικρότεροι, δεν είναι αυτό που γινόταν παλαιότερα που δεν είχαμε τους εμβολιασμούς. Τώρα με τους εμβολιασμούς έχει θωρακιστεί ένα πολύ μεγάλο μέρος του πληθυσμού και βασικά έχουν θωρακιστεί όλοι αυτοί που λέμε υγιείς ενήλικες.
Άρα τα νοσοκομεία αυτή τη στιγμή δεν πιέζονται κυρία Ψαλτοπούλου, είναι σε μία νορμάλ κατάσταση, οπότε αυτό δεν ανησυχεί την επιστημονική κοινότητα.
Σωστά. Αυτή τη στιγμή δεν έχουμε αυτή την ανησυχία, όμως αν συνεχίσει αυτή η ανοδική τάση στα νέα κρούσματα μπορεί να οδηγηθούμε κάποια στιγμή σε πίεση. Ας μην ξεχνάμε ότι τον χειμώνα έχουμε κανονικά και τις επιδημικές εκρήξεις της γρίπης, δηλαδή όλοι οι αναπνευστικοί ιοί είναι πιο εύκολα που μεταδίδονται και κυρίως κάνουν τις επιδημικές τους εκρήξεις σε αυτούς τους μήνες, τους χειμωνιάτικους μήνες.
Ο ιός τώρα έχει αποδυναμωθεί κυρία Ψαλτοπούλου γιατί βλέπουμε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι πια, ναι μεν νοσούν, είναι αυξημένος ο αριθμός των κρουσμάτων αλλά το περνάνε ήπια στο σπίτι τους. Έχει αποδυναμωθεί κάπως συγκριτικά με παλαιότερα;
Η διαφορά είναι η μεγάλη ανοσία του πληθυσμού. Δηλαδή ο συνδυασμός και του εμβολιασμού και της νόσησης. Υπάρχουν άτομα τα οποία μπορεί να έχουν νοσήσει και μία και δύο φορές ή και να έχουν εμβολιαστεί 1, 2, 3 και 4 δόσεις. Όλα αυτά κάνουν και την υβριδική ανοσία σε άτομα που έχουν περάσει και εμβολιασμό και νόσηση και για αυτό έχουμε ελάχιστες βαριές νοσήσεις.
Εφόσον ο ιός κυρία Ψαλτοπούλου είναι ενεργός άρα πάντα θα ελλοχεύει ο κίνδυνος νέων μεταλλάξεων. Έχουν καθόλου έρευνες που να υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι ξεκινώντας τώρα ο χειμώνας πλέον σιγά σιγά, εσείς οι επιστήμονες έχετε στοιχεία που μπορεί να περιμένετε μία νέα μετάλλαξη;
Μεταλλάσσεται σε μικρό βαθμό πάντοτε ο κορωνοϊός, όμως αυτή τη στιγμή η υποπαραλλαγή 5 είναι μία πολύ μεταδοτική παραλλαγή. Για να επιβιώσει και να εξαπλωθεί κάποια άλλη υποπαραλλαγή θα πρέπει να είναι ακόμα πιο μεταδοτική και ήδη η υπάρχουσα είναι πολύ μεταδοτική, είναι πολύ δύσκολο δηλαδή, όχι βέβαια χωρίς καμία πιθανότητα να βρεθεί μία εξίσου υποπαραλλαγή πολύ πολύ μεταδοτική. Και γι’ αυτό έχουμε μείνει στην όμικρον εδώ και αρκετό καιρό όπως βλέπετε με μικρότερες υποπαραλλαγές και λίγες μεταλλάξεις. Επομένως, ο κίνδυνος είναι να γίνει μία πιο μεταδοτική υποπαραλλαγή που ευτυχώς μέχρι στιγμή δεν έχει συμβεί. Έχουμε τη μειωμένη σταδιακά ανοσία του πληθυσμού όμως ας έχουμε στο μυαλό μας ποιοι κινδυνεύουν σοβαρά. Κινδυνεύουν σοβαρά τα άτομα 60 ετών και άνω και τα άτομα με προβλήματα υγείας. Επομένως, βεβαίως είναι προαιρετική η μάσκα αλλά καλό είναι να φοριέται από αυτές τις ομάδες, η ηλικιακή ομάδα είπαμε 3η και 4 ηλικία, τα άτομα με προβλήματα υγείας και τα οποία αυτές οι δύο κατηγορίες είναι καλό και μόλις έρθουν σε επαφή με κάποιον νοσούντα ή αρχίζουν και εμφανίζουν συμπτώματα αμέσως να διαγνωστούν, γιατί πλέον έχουμε στη φαρέτρα μας και τα αντιϊκά φάρμακα, τα οποία μπορούν να τα πάρουν άμεσα και να ελαχιστοποιήσουν την πιθανότητα για σοβαρή νόσηση.
Στις κατηγορίες που αναφέρατε τα καινούρια επικαιροποιημένα εμβόλια, πως μπορούν να βοηθήσουν παραπάνω τους ανθρώπους αυτούς σε σχέση με τα παλαιότερα;
Σε αυτό με προλάβατε, επομένως η 3η κατηγορία που πρέπει να στοχεύσουμε είναι ο εμβολιασμός, όσα άτομα έχουν κάνει 3η δόση, μιλάμε πλέον και έχουν περάσει αρκετοί μήνες, μιλάμε για 4η δόση, ειδικά έχει βρεθεί να κάνει καλό 60 ετών και άνω και στα άτομα με προβλήματα υγείας, τα επικαιροποιημένα σημαίνει ότι στοχεύουν περισσότερο στο να καλυφθεί το άτομο αυτό από τις νέες υποπαραλλαγές, όμως εμείς πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας ότι το διαθέσιμο εμβόλιο που υπάρχει αυτή τη στιγμή στη χώρα μας, είτε θα υπάρχει σε ένα μήνα είναι αυτό που είναι καλό να το κάνουμε, ειδικά αν έχουν περάσει όπως είπαμε 10 μήνες, 12 μήνες από τον προηγούμενο εμβολιασμό μας και βρισκόμαστε σε αυτές τις δύο κατηγορίες που είπαμε, με σοβαρά προβλήματα υγείας και 60 ετών και άνω.
Για να κάνει κανείς το επικαιροποιημένο εμβόλιο που είναι για ΒΑ1 κλπ, το οποίο κυκλοφορεί απαιτούνται δύο δόσεις από το παλιό εμβόλιο ή μία δόση και μία νόσηση; Για ποιο λόγο συμβαίνει αυτό;
Να σας πω. Η νόσηση είναι στην πραγματικότητα μία επιπλέον ανοσοποίηση του ανθρώπου και μάλιστα όπως είπαμε η καλύτερη ανοσοποίηση είναι ο εμβολιασμός είναι και να διαρκέσουν και τα αντισώματά σου πολύ περισσότερους μήνες ή και χρόνια να διαρκέσουν ως προς τη σοβαρή νόσηση. Επομένως, το να νοσήσουμε σημαίνει ότι ενεργοποιούνται τώρα πλέον τα αντισώματά μας, ανεβαίνουν πολύ γρήγορα, κρατιούνται για πολύ καιρό ανεβασμένα, μας προστατεύουν αρκετά από μία άλλη φορά που θα έρθουμε σε επαφή με έναν άλλον που έχει νοσήσει, θα δυσκολευτεί πάρα πολύ να μας κολλήσει και να νοσήσουμε.
Αν κάποιος αυτή τη στιγμή δεν έχει κάνει καμία δόση εμβολίου, για να κάνει το επικαιροποιημένο πρέπει να κάνει δύο δόσεις και η 3η να είναι το επικαιροποιημένο; Για πείτε μας λίγο.
Να σας πω, αυτή είναι μία τεχνική λεπτομέρεια, από την άποψη ότι θέλω να γνωρίζουμε ότι τελικά οποιαδήποτε κατηγορία εμβολιασμού και να κάνουμε μας βοηθάει. Γιατί αν θυμηθείτε 2,5 χρόνια πριν δεν είχαμε κανένα αντίσωμα κατά του κορωνοϊού, με τον ένα ή τον άλλον τρόπο, εμβολιασμό ή νόσηση, σταδιακά ο κόσμος κατά 95% του πληθυσμού μας πλέον είναι καλυμμένος είτε όπως λέμε με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Επομένως, υπάρχει αυτή η διαδικασία, γιατί ξέρετε το επόμενο στέλεχος που μπορεί να κυριαρχήσει δεν ξέρουμε θα το καλύπτει περισσότερο η πρώτη κατηγορία εμβολίων ή τα επικαιροποιημένα εμβόλια ίσως, δεν θα το καλύπτουνε; Επομένως όποια διαδικασία και να ακολουθηθεί είναι πολύ σημαντική από την άποψη ότι θα του μειώσει την πιθανότητα για σοβαρή νόσηση.
Μάλιστα, άρα κάποιος ο οποίος αποφασίζει για πρώτη φορά να κάνει εμβόλιο, θα πρέπει να κάνει 3 δόσεις, σωστά;
Ο πλήρης εμβολιασμός είναι 3 δόσεις, έτσι φάνηκε και από μελέτες που έχουν γίνει, όχι στη χώρα μας αλλά παγκοσμίως ότι η 1 δόση, οι 2 δόσεις, αντισωματική απάντηση διαρκεί για πολύ λίγο καιρό και δεν κρατάει. Φαίνεται ότι οι 3 δόσεις κρατάνε αρκετά, κρατάνε πολύ, δεν ξέρει ακόμα η επιστημονική κοινότητα αν αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να εμβολιαζόμαστε κάθε χρόνο, μπορεί και πιο σπάνια να πρέπει να εμβολιαζόμαστε , ειδικά τα άτομα, μπορεί να υπάρχει και συνδυασμός εμβολιασμού και νόσησης να διαρκεί για αρκετό καιρό, για αρκετά χρόνια, η ανοσία.
Πιστεύετε ότι μπορεί να χρειαστεί οι υγιείς άνθρωποι που είναι κάτω των 65 ετών και δεν έχουν συνοδά νοσήματα, δεν πάσχουν από κάτι και εν όψη του χειμώνα θα χρειαστεί να κάνουν και 4η δόση εμβολίου;
Όλα αυτά θα εξαρτηθούν από την επιδημιολογική εικόνα και στη χώρα μας και σε όλη την Ευρώπη, για την οποία περιμένουμε όπως είπαμε την αύξηση αλλά δεν είναι απαραίτητο ότι θα είναι τόσο εκρηκτική και δεν είναι απαραίτητο ότι θα οδηγήσει σε θανάτους. Επομένως, εξαρτάται και από τις μελέτες που θα βγούνε στο πως μπορούμε να κρατήσουμε τα αντισώματά μας, να διασφαλιστούμε από σοβαρή νόσηση. Όπως βλέπετε και εμείς προχωράμε μαζί με τον κορωνοϊό, μαθαίνουμε, δεν μπορούμε να έχουμε γνώση για το τι μπορεί να συμβεί σε 1-2 χρόνια από τώρα και πηγαίνουμε σταδιακά μήνα-μήνα και επαναξιολογούμε και τα δεδομένα από τις μελέτες και βγάζουμε και καινούρια συμπεράσματα. Ακόμα επομένως και τα άτομα κάτω των 60, βεβαίως είναι ανοιχτή η πλατφόρμα, μπορούν να δηλώσουν ότι μπορούν να πάνε να εμβολιαστούν αλλά δεν σημαίνει ότι θα έχουν πραγματικά μεγάλη βελτίωση με το να κάνουν την 4η δόση. Η πραγματική βελτίωση, η μείωση πιθανότητας προς τη σοβαρή νόσηση είναι βασικά στα άτομα 60 ετών και άνω και στα άτομα με προβλήματα υγείας.
Κατανοητό. Κυρία Ψαλτοπούλου σας ανησυχεί η συνύπαρξη της γρίπης με τον κορωνοϊό;
Πάντοτε άλλο ένα γριπώδες σύνδρομο, μεταδοτικό νόσημα ειδικά όταν οι καμπύλες υπάρχει η πιθανότητα να συμπέσουν κατά τους χειμερινούς μήνες είναι κάτι που ανησυχεί γιατί δεν θέλουμε να ξαναπιεστούν οι μονάδες εντατικής θεραπείας και επίσης δεν θέλουμε να στοχεύονται πάλι οι ίδιες ομάδες υψηλού κινδύνου, που είναι 60 ετών και άνω και τα άτομα με προβλήματα υγείας. Επομένως, προσπαθούμε να προφυλασσόμαστε, από τη γρίπη που είδαμε και επιδημική έκρηξη και ως προς τη γρίπη και τους καλοκαιρινούς μήνες, ακολουθούμε τις οδηγίες ως προς το αντιγριπικό εμβόλιο και αυτό αφορά συγκεκριμένες κατηγορίες που αδρά θα πούμε πάλι την 3η ηλικία και άτομα με προβλήματα υγείας και προσαρμοζόμαστε να διασφαλίσουμε από τη σοβαρή νόσηση αυτές τις ομάδες.
Κυρία Ψαλτοπούλου, τώρα τελευταία έχουν βγει κάποια στοιχεία από τον Επίκουρο Καθηγητή Δημόσιας Υγείας, τον κύριο Θεόδωρο Λύτρα, ο οποίος ουσιαστικά ανακοίνωσε κάποια στοιχεία για τη θνητότητα, δηλαδή λέει ότι είναι αυξημένη η θνητότητα τώρα σε σχέση με την περίοδο που είχαν ξανακάνει μία έρευνα με τον κύριο Τσιόδρα και ήταν από την αρχή της πανδημίας ως τον Μάιο του 2021 και ότι ο μεγαλύτερος αριθμός βρίσκεται στην επαρχία από ότι στην Αττική, φαντάζομαι τα γνωρίζετε. Τι άποψη έχετε γι’ αυτό γιατί έχουμε όλοι μπερδευτεί λιγάκι.
Κοιτάξτε, αυτό είναι μία πολύπλοκη συζήτηση και δεν αφορά μόνο έναν επιστήμονα, προφανώς υπάρχει επιτροπή και στο Υπουργείο Υγείας, αρμόδιες επιτροπές που μπορούν να αναλύσουν αυτά τα στοιχεία. Μπορεί να είναι πολυπαραγοντικά τα θέματα για τα οποία μπορεί να συναντάμε πιο αυξημένη θνητότητα σε κάποιες περιοχές της Ελλάδος, ένας από τους λόγους είναι ότι στη χώρα μας είμαστε και έχουμε ένα αρκετά γερασμένο πληθυσμό ο οποίος με μία ίωση μπορεί από ένα σημείο και πέρα να κινδυνεύει πάρα πολύ ή με τη νόσηση από κορωνοϊό, σίγουρα όλα τα δεδομένα είναι πολύ σημαντικά για ανάλυση έτσι ώστε να γίνονται οι κατάλληλες παρεμβάσεις και στις περιοχές εκτός της Αθήνας ώστε το σύστημα υγείας να μπορεί να καλύπτει και καλύτερα εκεί τον πληθυσμό. Ας μην ξεχνάμε ότι η πανδημία σάρωσε τα πάντα να θυμηθούμε και άλλες χώρες ανεπτυγμένες που είχαν και στην Ευρώπη τεράστιο πρόβλημα για να μπορέσουν πλέον κάποια στιγμή τα συστήματα υγείας να προσαρμοστούν και με επιτυχία να αντιμετωπίσουν τον κίνδυνο αυτό του κορωνοϊού.
Υπάρχει κάτι που σας ανησυχεί για την εξέλιξη της πανδημίας σε σχέση και με το ότι αυτή τη στιγμή υπάρχει έξαρση και άλλων ιώσεων κυρία Ψαλτοπούλου.
Κοιτάξτε, υπάρχει και η αισιόδοξη εικόνα, πρώτη φορά έχουμε ακούσει και από τα χείλια επιστημόνων όπως του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας αλλά και στην Αμερική να αναφέρονται μία έτσι σταδιακή σταθεροποίηση όλης αυτής της εικόνας και μία απομάκρυνση από αυτό που λέγαμε και σκεφτόμασταν όσον αφορά στην πανδημία, με τη σκέψη ότι πλέον έχουμε ανακτήσει την καθημερινότητά μας, μπορούμε να κυκλοφορούμε και χωρίς μάσκες, μπορούμε να κάνουμε σχεδόν όλες τις καθημερινές λειτουργίες που είχαμε και εκτός της πανδημίας, οι μάσκες είναι ξέρετε για τα γηροκομεία, για τα νοσοκομεία, για ειδικούς χώρους που νοσηλεύονται άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα. Επομένως, πλέον βρισκόμαστε σε μία κανονικότητα, έστω και με τη μάσκα, έστω και με τον εμβολιασμό, έχουμε και τα αντιϊκά φάρμακα, επομένως μάλλον η θετική εικόνα είναι ότι φεύγουμε από αυτή την πιεστική εικόνα της πανδημίας που πίεζε και σε εκτός επομένως από αυτό που νοσούσαμε αλλά και το ψυχολογικό και την κοινωνική μας λειτουργία. Έχουμε και άλλα προβλήματα βέβαια όπως το long covid, δηλαδή η παραμονή συμπτωμάτων μετά από τη νόσο του κορωνοϊού, μετά από 3 μήνες από την πρώτη διάγνωση και την αρνητικοποίησή μας, αλλά μάλλον έχουμε βρεθεί σε μία κατάσταση που φεύγει η πανδημία προς τα πίσω μας, ας ελπίσουμε γιατί αυτή είναι η περισσότερο αισιόδοξη άποψη αλλά και πιο επικρατούσα αυτή τη στιγμή, ας ελπίσουμε να μην υπάρχει άλλη έτσι πιο μεταδοτική υποπαραλλαγή του κορωνοϊού και αυτό που λέγεται και από τους επιστήμονες διεθνώς να γίνει η πραγματικότητα που θα διατηρηθεί και επομένως να γυρίσουμε μία νέα σελίδα που πλέον ζούμε με τον κορωνοϊό, δεν μπορούμε να τον εξαφανίσουμε αλλά με τα κατάλληλα μέτρα ελαχιστοποιούμε τους θανάτους και την πίεση στο σύστημα υγείας.
Άρα πιστεύετε ότι έχουμε φτάσει σε ένα σημείο που πλέον ο κορωνοϊός θα αντιμετωπίζετε σαν την απλή γριπούλα;
Έχουμε λίγη απόσταση, αλλά μάλλον προς τα εκεί πηγαίνουμε και αυτό αποτυπώνεται στη μικρότερη πίεση του συστήματος υγείας και στους λιγότερους θανάτους και ας ελπίσουμε ότι αυτή η επικρατούσα άποψη των επιστημόνων διεθνώς αυτή τη στιγμή θα παραμείνει και η ίδια και σε 2, 3 ή 6 μήνες που πιθανόν να ξαναμιλήσουμε.
Για τα παιδιά, για τα σχολεία τι θα τους συμβουλεύατε;
Νομίζω ότι η αρχή ήταν και στη χώρα μας όπως και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως και στην Αμερική, δηλαδή χωρίς μάσκες, είδαμε τα παιδιά και με τις ιώσεις και με τη νόσηση από κορωνοϊό, το οποίο όμως ως επί το πλείστον περνιέται ελαφριά, έχουν εμβολιαστεί και από το προηγούμενο χρονικό διάστημα πάρα πολλά παιδιά και έφηβοι, επομένως ακόμα έχουμε μία εικόνα η οποία είναι αυξημένα κρούσματα μεν στα παιδιά αλλά μία εικόνα που είναι σταθερή, που δεν οδηγεί σε πάρα πολλές απουσίες και μετά από λίγες ημέρες τα παιδιά επανέρχονται στο σχολείο τους.
Πολύ ωραία! Κυρία Ψαλτοπούλου νομίζω ότι τα νέα που μας είπατε έχουν ένα τόνο αισιοδοξίας.
Έχουν ένα τόνο αισιοδοξίας μετά από τόσο καιρό και ας ελπίσουμε ότι θα διατηρηθεί αυτός ο τόνος και σε επόμενη συνάντησή μας.
