Μπορεί επίσης να συναντήσετε τον κιρκάδιο ρυθμό με τον όρο βιολογικό ρολόι. Τα βιολογικά ρολόγια αποτελούν μια ομάδα μορίων στο σώμα που ελέγχουν τον κιρκάδιο ρυθμό. Το «κύριο» ρολόι (master clock) ρυθμίζει όλα τα άλλα στο σώμα και συνίσταται σε νευρικά κύτταρα σε μια συγκεκριμένη περιοχή του εγκεφάλου που ονομάζεται υπερχιασματικός πυρήνας. Συγκεκριμένα βρίσκεται ανάμεσα στον υποθάλαμο κοντά στο κέντρο του εγκεφάλου.
Ρυθμός Κιρκάδιος: Το σώμα μας διαθέτει μια φυσική εσωτερική ροή και ρυθμό. Αυτός ο ρυθμός εργάζεται συνεχώς σε κύκλους, για να δημιουργήσει μια αίσθηση συνοχής από τη μία μέρα στην άλλη. Τα έτη, οι μήνες και οι ώρες επηρεάζονται από αυτούς τους ρυθμούς. Καθοδηγούν πολλές πλευρές των λειτουργιών μας και μας βοηθούν να διατηρούμε την ισορροπία και την υγεία μας. Τα προβλήματα εμφανίζονται όταν αυτές οι λειτουργίες απορρυθμίζονται. Με τον καιρό, οι ανεπαρκείς ρυθμοί μπορούν να οδηγήσουν σε πολλές βλαβερές επιδράσεις στη σωματική, ψυχική και συναισθηματική μας υγεία.
Τι είναι ο κιρκάδιος ρυθμός;
Είναι πολύ πιθανό να έχετε ακούσει τον κιρκάδιο ρυθμό ξανά στο παρελθόν. Ακόμα κι αν δεν τον σκεφτόμαστε σε καθημερινή βάση, αποτελεί μια ισχυρή δύναμη στη ζωή μας. Οι κιρκάδιοι ρυθμοί είναι αλλαγές στο σώμα μας που αποκρίνονται στην 24ωρη περιστροφή της Γης γύρω από τον εαυτό της. Αυτές οι αλλαγές μπορεί να είναι σωματικές, νοητικές ή συμπεριφορικές και συμβαίνουν σε όλα τα ζωντανά πλάσματα.
Ακόμα κι όταν οι άνθρωποι και τα ζώα απομακρύνονται από το φυσικό τους περιβάλλον, ο οργανισμός τους και πάλι αποκρίνεται σε κύκλους για περίπου 24 ώρες επειδή τα μοτίβα είναι τόσο καλά εγκαθιδρυμένα. Ο πιο γνωστός ρόλος του κιρκάδιου ρυθμού είναι ο ύπνος, αλλά η επίδρασή του φτάνει πολύ πιο πέρα. Ο κιρκάδιος ρυθμός μπορεί να επηρεάσει:
– την απελευθέρωση ορμονών
– τη θερμοκρασία του σώματος
– το βάρος
– τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα
– την ψυχική υγεία και την ευεξία
Μπορεί επίσης να συναντήσετε τον κιρκάδιο ρυθμό με τον όρο βιολογικό ρολόι. Τα βιολογικά ρολόγια αποτελούν μια ομάδα μορίων στο σώμα που ελέγχουν τον κιρκάδιο ρυθμό. Το «κύριο» ρολόι (master clock) ρυθμίζει όλα τα άλλα στο σώμα και συνίσταται σε νευρικά κύτταρα σε μια συγκεκριμένη περιοχή του εγκεφάλου που ονομάζεται υπερχιασματικός πυρήνας. Συγκεκριμένα βρίσκεται ανάμεσα στον υποθάλαμο κοντά στο κέντρο του εγκεφάλου.
Οι ερευνητές που μελετούν τον ρόλο αυτής της δομής και του κιρκάδιου ρυθμού μπορούν να εντοπίσουν διαφορές ανάμεσα σε συνθήκες και ανθρώπους.
Δυσλειτουργικός ρυθμός
Ένα άτομο με δυσλειτουργικό κιρκάδιο ρυθμό μπορεί να παρουσιάσει διάφορα προβλήματα που ποικίλλουν σε ένταση και διάρκεια. Συγκεκριμένα, μπορεί να εμφανιστεί ένα πρόβλημα ή συνδυασμός πολλών:
– Κακή ποιότητα ύπνου: πολύς ή ελάχιστος ύπνος, νυχτερινές αφυπνίσεις κλπ. Η μελατονίνη, ορμόνη που ρυθμίζει τον υπερχιασματικό πυρήνα, επηρεάζει και τον ύπνο.
Αλλαγές στο βάρος: Το ρολόι μας είναι ρυθμισμένο να επικοινωνεί την ανάγκη φαγητού κατά τη διάρκεια της ημέρας, αλλά όχι το βράδυ. Η δυσλειτουργία μπορεί να διαταράξει τα σήματα της πείνας, τα οποία μπορεί να μεταδίδονται πολύ συχνά ή σχεδόν καθόλου.
– Επίπεδα δραστηριότητας: Ο απορυθμισμένος κιρκάδιος ρυθμός θα παρέχει ενέργεια όταν δεν τον χρειάζεστε και θα σας αφήνει εξουθενωμένους όταν έχετε ανάγκη την εγρήγορση.
Βρίσκοντας τον ρυθμό μας
Θα υπάρξουν στιγμές στη ζωή σας που θα χάσετε τον ρυθμό σας. Αυτό μπορεί να συμβεί μετά από μια μεγάλη σε διάρκεια πτήση, από μια αλλαγή βάρδιας στην εργασία, μια κρίση στο σπίτι, ένα θάνατο αγαπημένου και μετά από πολλά διαφορετικά ερεθίσματα.
Για να επαναφέρετε το ρυθμό σας, θα χρειαστεί να δώσετε μεγαλύτερη προσοχή στις εξωτερικές συνθήκες που λειτουργούν ως στοιχεία συγχρονισμού με τον ρυθμό σας.
– Φως και σκοτάδι: Είναι σημαντικό να έχετε σκοτάδι το βράδυ και φως τη μέρα. Γι’ αυτό προσαρμόστε ανάλογα το φως στο χώρο σας. Όταν υπάρχει ήλιος, ανοίξτε τις κουρτίνες και τα παντζούρια και όταν η μέρα είναι συννεφιασμένη, ανοίξτε τα φώτα.
– Ύπνος: Κοιμόμαστε και ξυπνάμε την ίδια ώρα κάθε μέρα. Βάλτε ξυπνητήρια και ακολουθήστε ένα πρόγραμμα κατά τη διάρκεια της μέρας.
– Φαγητό: Μπορείτε να βοηθήσετε τον συγχρονισμό και τη ρύθμιση του κιρκάδιου ρυθμού, καταναλώνοντας γεύματα ίσης μερίδας τις ίδιες ώρες κάθε μέρα. Δεν τρώμε βαριές τροφές και μεγάλες ποσότητες το βράδυ.
– Κοινωνικοποίηση: Ένα είδος κοινωνικής επαφής κατά τη διάρκεια της μέρα θα βοηθήσει τον κιρκάδιο ρυθμό σας.
Ακολουθήστε το healthweb.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
