Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Φυματίωσης, η Διεθνής Ένωση Συνεργαζόμενων φορέων Υγείας , οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα (MSF), ο φορέας «Διαδραστική Έρευνα και Ανάπτυξη» και ο οικονομικός τομέας του UNITAID , ανακοινώνουν την έναρξη του προγράμματος με τίτλο «Τερματίζουμε τη Φυματίωση» (endTB), ένα εγχείρημα που θα ξεκινήσει τον Απρίλιο του 2015 με τη φιλοδοξία να αλλάξει ριζικά τη διαχείριση της πολυανθεκτικής φυματίωσης (MDR-TB).
Μέχρι το 2019, η πρωτοβουλία «endTB» θα εξασφαλίσει πρόσβαση σε δύο νέα αντιφυματικά φάρμακα (bedaquiline και delamanid), σε 2.600 ασθενείς με πολυανθεκτική φυματίωση σε 16 χώρες. Αυτά είναι τα δύο πρώτα νέα αντιφυματικά φάρμακα που αναπτύχθηκαν τα τελευταία 50 χρόνια, δίνοντας ελπίδα στους ασθενείς που υποφέρουν από πολυανθεκτική φυματίωση. Το «endTB» θα χρησιμοποιήσει τα νέα φάρμακα κατά της φυματίωσης, σύμφωνα με τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, σε μία συγκεκριμένη ομάδα ασθενών υπό στενή παρακολούθηση. Επιπροσθέτως, σε μία σειρά καινοτόμων κλινικών δοκιμών της δράσης «endTB» θα γίνουν δοκιμές σε μια σειρά από νέα θεραπευτικά σχήματα της πολυανθεκτικής φυματίωσης σε περισσότερους από 600 ασθενείς. Τα πιο σύντομα και πιο φιλικά στον ασθενή θεραπευτικά σχήματα που θα δοκιμαστούν, θα είναι τουλάχιστον επαναστατικά, εφόσον διαπιστωθεί πως είναι ασφαλή και αποτελεσματικά.
Αν και τα δύο φάρμακα έχουν εγκριθεί για τη θεραπεία της πολυανθεκτικής φυματίωσης, εδώ και περισσότερο από ένα χρόνο, σπάνια έχουν χρησιμοποιηθεί. Η πρόσβαση στα νέα φάρμακα σε χώρες με υψηλό δείκτη πολυανθεκτικής φυματίωσης, πραγματοποιείται σχεδόν αποκλειστικά μέσω προγραμμάτων θεραπείας που βασίζονται σε μη εγκεκριμένα φάρμακα, απαιτώντας παραχώρηση άδειας, κατά περίπτωση, από τις εταιρείες για τους ασθενείς εκείνους που δεν διαθέτουν άλλες επιλογές θεραπείας.
Μέχρι σήμερα, υπολογίζεται ότι λιγότεροι από 1.000 ασθενείς έχουν λάβει bedaquiline. Αν και το φάρμακο delamanid παρέχεται μέσω μη εγκεκριμένων φαρμάκων, έχει φτάσει σε πολύ λιγότερους ασθενείς. Ωστόσο, η πρωτοβουλία «endTB» θα προλειάνει το έδαφος για την κατάλληλη χορήγηση αυτών των φαρμάκων σε εκατοντάδες χιλιάδες ασθενείς που υποφέρουν από πολυανθεκτική φυματίωση.
«Το βασικό εμπόδιο σήμερα είναι ότι υπάρχει περιορισμένη γνώση σχετικά με τα νέα φάρμακα. Πολλές από τις χώρες, στις οποίες ζουν ασθενείς που τα έχουν ανάγκη, δεν είναι σε θέση να παρέχουν ενισχυμένη και ασφαλή παρακολούθηση, η οποία κρίνεται απαραίτητη για τη χρήση τους», αναφέρει ο Δρ. Aamir Khan, επικεφαλής του προγράμματος endTB στην IRD. «Επίσης, στις περισσότερες χώρες, οι ουσίες bedaquiline και delamanid δεν έχουν εγκριθεί ακόμα. Αλλά και ακόμα και στις χώρες που είναι εγγεγραμένες, οι μηχανισμοί προμήθειας των φαρμάκων είναι σήμερα εξαιρετικά χρονοβόροι και περίπλοκοι».
Η τρέχουσα θεραπεία για τη φυματίωση (TB) αποτελείται από έξι μήνες θεραπείας, συνδυάζοντας μια σειρά αντιβιοτικών. Η πολυανθεκτική φυματίωση (MDR-TB) ορίζεται ως το ανθεκτικό βακτήριο της φυματίωσης σε τουλάχιστον δύο από τα πιο ισχυρά αντιβιοτικά πρώτης γραμμής, το rifampicin και το isoniazid. Η ακραία μορφή της πολυανθεκτικής φυματίωσης, γνωστή και ως «εξαιρετικά ανθεκτική φυματίωση» (XDR-TB), συμβαίνει όταν επίσης εμφανίζεται ανθεκτικότητα και στα φάρμακα δεύτερης γραμμής. Από τα εκτιμώμενα 500.000 άτομα τα οποία αναπτύσσουν πολυανθεκτική φυματίωση, περίπου 10% θα αναπτύξουν την εξαιρετικά ανθεκτική μορφή της. Αυτή τη στιγμή, υπάρχουν διαθέσιμα πολύ λίγα φάρμακα με καλή αποτελεσματικότητα στους ασθενείς με εξαιρετικά ανθεκτική φυματίωση. Τα φάρμακα αυτά θα πρέπει να συνδυάζονται με θεραπείες, οι οποίες διαρκούν μέχρι και δύο χρόνια, με σοβαρές παρενέργειες για τους ασθενείς. Τα ποσοστά επιτυχούς θεραπείας είναι μόνο 50% για την πολυανθεκτική φυματίωση και λιγότερο από 20% για την εξαιρετικά ανθεκτική μορφή της.