ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ
Δύο αναδυόμενα ζητήματα, τα οποία βρίσκονται σε λειτουργική διασύνδεση για τη διαχείριση του μέλλοντος στο φαρμακευτικό πεδίο, το ζήτημα της σάρωσης ορίζοντα, horizon scanning, και της δημιουργίας ενός ταμείου καινοτομίας, έχουν μπει στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης για τη φαρμακευτική πολιτική στη χώρα μας, από τον επίκουρο Καθηγητή Οικονομικών Υγείας και Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, τον κύριο Κώστα Αθανασάκη, τον οποίο φιλοξενούμε στο στο healthweb.gr και την εκπομπή OPINION HEALTH .
Σας ευχαριστούμε πολύ που είσαστε κοντά μας για να συζητήσουμε 2 ενδιαφέρουσες προτάσεις που εσείς και η ομάδα σας από το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, έχετε δώσει στο δημόσιο διάλογο, κύριε Αθανασάκη. Το πρώτο είναι το σύστημα της σάρωσης ορίζοντα, το οποίο από ό’τι λέτε εσείς οι ειδικοί αναμένεται να οδηγήσει σε μια δικαιότερη κατανομή πόρων, αλλά και να διευκολύνει την πρόσβαση σε καινοτόμες θεραπείες. Μας εξηγείτε πως θα γίνει αυτό;
To σύστημα της σάρωσης ορίζοντα, ένα νομίζω στοιχείο ποιότητας της ασκούμενης φαρμακευτικής πολιτικής διεθνώς, είναι ένας τρόπος να προβλέπουμε τι θα υποδεχθεί, τι θα κληθεί να υποδεχθεί το σύστημα υγείας μας στο μέλλον από τη μεριά της τεχνολογίας υγείας. Κυρίως δηλαδή τα φάρμακα, αλλά αργότερα και της ιατροτεχνολογικές συσκευές. Είναι ένας τρόπος να μπορούμε να προβλέπουμε ποιες θα είναι οι εξελίξεις στο θεραπευτικό πεδίο, ποια θα είναι τα νέα μόρια, ποια θα είναι τα νέα φάρμακα, τι απαιτήσεις θα χρειαστούν από το σύστημα υγείας είτε από πλευράς πόρων, είτε από πλευράς δεδομένων, είτε από πλευράς αξιολόγησης ή αν θέλετε, ακόμα και απο πλευράς προετοιμασίας του συστήματος να υποδεχθεί αυτές τις θεραπείες. Μην ξεχνάτε ότι πάμε προς ένα μέλλον γενετικών θεραπειών, πολύ προηγμένων θεραπειών. Θέλουμε να ξέρουμε τι έρχεται στο μέλλον αυτό και για να μπορέσουμε να κάνουμε τον απαραίτητο χώρο αν θέλετε στη δαπάνη στους πόρους μας, αλλά και για να μπορέσουμε να προετοιμάσουμε το σύστημα να υποδεχθεί αυτές τις θεραπείες και να μπορεί να τις προσφέρει σε όλους τους πολίτες ανεξαιρέτως.
Με απλά λόγια, κύριε Αθανασάκη, το σύστημα σάρωσης ορίζοντα τι περιλαμβάνει, για να αρχίσουμε να το κατανοούμε και εμείς σιγά σιγά καλύτερα;
Πρακτικά το σύστημα σάρωσης ορίζοντα και σε πολύ απλά λόγια είναι μια βάση δεδομένων, στην οποία καταγράφουμε ορισμένα στοιχεία για μια σειρά από τεχνολογίες, οι οποίες πρόκειται να εισαχθούν στο σύστημα υγείας στο επόμενο χρονικό διάστημα.
Γι’ αυτό θα χρειαστεί να γίνει κάποια εκπαίδευση στους εμπλεκόμενους ειδικούς;
Βεβαίως, τα συστήματα αυτά βασίζονται στους ανθρώπους, οι οποίοι καλούνται να φέρουν εις πέρας το βασικό δομικό στοιχείο όλων αυτών των συστημάτων που είναι η διαδικασία. Η διαδικασία προβλέπει ορισμένα στάδια, όπως είναι για παράδειγμα η αναγνώριση των τεχνολογιών, όπως είναι ενδεχομένως η διασύνδεση με άλλα συστήματα σάρωσης ορίζοντα στο εξωτερικό, όπως είναι η καταχώριση των πληροφοριών, όπως είναι ο διάλογος με τους κατόχους άδειας κυκλοφορίας για την επικαιροποίηση των δεδομένων ή για τον εμπλουτισμό των δεδομένων και των καθεξης. Αυτά βασίζονται στην πολύ μεγάλη, αν θέλετε, περιουσία του συστήματος υγείας που είναι οι άνθρωποί του, έτσι; Άρα λοιπόν οι άνθρωποι θα χρειαστεί να περάσουν μια κάποια διαδικασία εξοικείωσης με τα στοιχεία της σάρωσης ορίζοντα. Τολμώ βέβαια να πω ότι τα πρώτα στοιχεία είναι πάρα πολύ καλά, γιατί οι ρυθμιστικές αρχές στη χώρα όλο και συνεχώς εμπλουτίζονται από καλύτερα στελέχη και ανθρώπους που αγαπούν τη δουλειά αυτή.
Σημαντικό κύριε Αθανασάκη. Το τελευταίο χρονικό διάστημα βλέπουμε ότι γίνονται πιο έντονες οι ελλείψεις των φαρμάκων, όχι μόνο στην Ελλάδα και παγκοσμίως. Το σύστημα της σάρωσης ορίζοντα έχει κάποιο ρόλο να παίξει σε ό,τι αφορά στην έλλειψη φαρμάκων;
Οι ελλείψεις φαρμάκων είναι ένα γενικότερο στοιχείο συζήτησης αυτό τον καιρό στη διεθνή πολιτική φαρμάκου. Το μεγάλο ερώτημα είναι αν πρόκειται για ένα παροδικό φαινόμενο ή κάτι το οποίο υποδηλώνει πιο μόνιμα χαρακτηριστικά. Νομίζω ότι τα συστήματα της σάρωσης ορίζοντα ακριβώς λόγω της δυνατότητάς τους να παρέχουν στοιχεία προγραμματισμού είναι πολύ πιθανό ότι μπορούν να οδηγήσουν τουλάχιστον σε μικρότερο κίνδυνο έκθεσης έλλειψης, όχι απαραίτητα ενδεχομένως αποτροπή των ελλείψεων, αλλά τρόπους να αντιμετωπιστούν οι ελλείψεις αυτές. Η αίσθηση που υπάρχει αυτή την στιγμή διεθνώς είναι ότι οι ελλείψεις έχουν να κάνουν και με στοιχεία του χαρακτήρα της παραγωγής πέρα από τα διεθνή οικονομικά δεδομένα. Οπότε λοιπόν χρειαζόμαστε μια προετοιμασία των συστημάτων απέναντι σε αυτά και βεβαίως να αναζητήσουμε εναλλακτικές επιλογές.
Και πώς μπορεί το σύστημα σάρωσης ορίζοντα να διευκολύνει την πρόσβαση των ασθενών στις καινοτόμες θεραπείες;
Οι χώρες που χρησιμοποιούν συστήματα σάρωσης ορίζοντα συνήθως είναι και οι χώρες που έχουν τους μικρότερους χρόνους πρόσβασης στη θεραπεία. Τώρα αυτό είναι μια συσχέτιση, είναι ένα correlation. Δεν είναι μια αιτιώδης σχέση, αλλά πιθανότατα αν μπορούσα να το ερμηνεύσω με κάποιο τρόπο, σημαίνει ότι οι χώρες που χρησιμοποιούν στην φαρμακευτική τους πολιτική συστήματα προετοιμασίας και έγκαιρης λήψης αποφάσεων, όπως είναι το σύστημα σάρωσης ορίζοντα, επαναλαμβάνω ένα ποιοτικό χαρακτηριστικό, ένα χαρακτηριστικό αν θέλετε ποιότητας καλύτερα να ακολουθούν στην φαρμακευτική τους πολιτική είναι και οι χώρες που επίσης είναι πιο καλά προετοιμασμένες.
Είναι απαραίτητο να υπάρχει ένα οργανωμένο Εθνικό σύστημα σάρωσης ορίζοντα;
Είναι απαραίτητο αν θέλουμε να προχωρήσουμε μπροστά, να φτιάξουμε μια πιο δομημένη φαρμακευτική πολιτική, να γίνουμε καλύτεροι στις αποφάσεις τις οποίες παίρνουμε.
Άρα θεωρείτε ότι είναι απαραίτητο. Γιατί εσείς πάντα θέλετε να γίνεται το καλύτερο κύριε Αθανασάκη. Οποτε είναι απαραίτητο. Μάλιστα, τώρα ας πάμε να δούμε τη δεύτερη πρότασή σας, η οποία αφορά στη δημιουργία ενός ταμείου καινοτομίας. Για πείτε μας τι είναι αυτό το ταμείο καινοτομίας;
Τα Ταμεία Καινοτομίας γενικά είναι μια καινούργια πρόταση στις φαρμακευτικές πολιτικές διεθνώς. Δεν είναι ακόμα μία τόσο πολύ δημοφιλής πρακτική, όπως είναι για παράδειγμα η σάρωση ορίζοντα που ακολουθείται σε ένα ικανό ποσοστό των χωρών αυτή τη στιγμή στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα Ταμεία Καινοτομίας είναι ένας τρόπος για να συμβούν 2 πράγματα. Καταρχάς να γίνουν πιο γρήγορα διαθέσιμες νέες πολύπλοκες θεραπείες, οι οποίες καλύπτουν μεγάλες ανεκπλήρωτες ανάγκες. Αυτό είναι το πρώτο στοιχείο. Το δεύτερο στοιχείο είναι ότι τα ταμεία καινοτομίας μπορούν και να βελτιώσουν την κατανομή των πόρων, αλλά και να μας οδηγήσουν σε καλύτερες αποφάσεις αποζημίωσης, δηλαδή καλύτερες αποφάσεις κατανομής των σπάνιων πόρων υγείας. Αυτά τα 2 πράγματα μπορούν να κάνουν.
Δηλαδή τι στοιχεία θα συλλέγονται στο Ταμείο Καινοτομίας από τους ασθενείς;
Όταν μια θεραπεία εισαχθεί στο Ταμείο Καινοτομίας, δηλαδή πρακτικά αρχίσει να αποζημιώνεται με έναν καθορισμένο τρόπο σε έναν καθορισμένο πληθυσμό ασθενών σύμφωνα με την ένδειξή της και με έναν πολύ καθορισμένο τρόπο καταγραφής των αποτελεσμάτων. Τα στοιχεία τα οποία συλλέγονται είναι πρωτίστως στοιχεία κλινικής αποτελεσματικότητας και ασφάλειας, στον πραγματικό όμως κόσμο, όχι στο ελεγχόμενο κλινικό περιβάλλον. Άρα λοιπόν, ουσιαστικά η δουλειά που γίνεται μέσα από το Ταμείο Καινοτομίας συμπληρώνει, αν θέλετε κατά κάποιον τρόπο τη δουλειά που έχει γίνει ήδη στην κλινική δοκιμή και βεβαίως είναι στοιχεία τα οποία έχουν να κάνουν και με τη χρήση Όρων και με μπορούν να επεκταθούν επίσης και στην οπτική των ασθενών αναφορικά με τη θεραπεία, την ετοιμότητα του συστήματος υγείας και ούτω καθεξής.
Στην καθημερινή πρακτική δηλαδή, τι θα γίνεται; Θα είναι σαν να είναι μια κλινική μελέτη; Θα συμμετάσχουν ασθενείς όπου θα μπαίνουν στη διαδικασία των θεραπειών και θα συλλέγετε από εκεί τα στοιχεία;
Ακριβώς, ακριβώς. Είναι ένας τρόπος να φέρουμε πιο γρήγορα τις θεραπείες, θεραπείες για τις οποίες μπορεί να μην είμαστε 100% για παράδειγμα, σίγουροι για τα δεδομένα τους τα τεχνικά και προκειμένου να τις καθυστερήσουμε μέχρι να φτιάξουμε ας πούμε καλύτερα δεδομένα ή να πάρουμε αποφάσεις άλλων χωρών, εισάγουμε τις θεραπείες αυτές σε ένα ελεγχόμενο περιβάλλον που είναι το Ταμείο Καινοτομίας, και η εισαγωγή τους προϋποθέτει ότι συλλέγονται στοιχεία κλινικής αποτελεσματικότητας στον πραγματικό κόσμο. Άρα, λοιπόν, πράγματι συμπληρώνει, αν θέλετε τη δουλειά που είχε γίνει στην κλινική δοκιμή.
Αλλά είπατε, κύριε Αθανασάκη, ότι το Ταμείο Καινοτομίας θα εμπλουτίζει τις κλινικές μελέτες, σωστά; Δεν θα τις αντικαθιστά;
Όχι σε καμία περίπτωση.
Για να μπορέσεουμε αυτό να το διευκρινίσουμε; Άρα θα είναι αυτός ένας προθάλαμος της κλινικής μελέτης;
Είναι ένας προθάλαμος, αν θέλετε της αποζημίωσης, της διαδικασίας αποζημίωσης, της διαδικασίας αξιολόγησης τεχνολογιών υγείας. Πάει παράλληλα φτιάχνοντας δεδομένα και τροφοδοτώντας τη διαδικασία αυτή, ώστε οι θεραπείες αυτές πια να μπουν σε ένα καθεστώς κανονικής αποζημίωσης, δηλαδή δεν τις παρακολουθούμε πια έναν προς έναν αναφορικά με το επίπεδο των ασθενών, αλλά θα είναι κανονικά στη διαδικασία αποζημίωσης, όπως σήμερα τα υπολοιπα φάρμακα, τα οποία αποζημιώνονται.
Και ποιος θα είναι ο χαρακτήρας του Ταμείου Καινοτομίας;
Προσωπικά βλέπω το Ταμείο Καινοτομίας και νομίζω ότι το μεγάλο κέρδος θα είναι να παραμείνει κάπως έτσι ως ένα εργαλείο βελτίωσης της πρόσβασης και ανάπτυξης του ανθρώπινου κεφαλαίου της χώρας. Δηλαδή το Ταμείο Καινοτομίας μπορεί να προσφέρει έγκαιρη, γρήγορη πρόσβαση σε θεραπείες υψηλής ανεκπλήρωτης ιατρικής ανάγκης, αλλά μας δίνει την ευκαιρία να πλαισιώσουμε τη χρήση των θεραπειών αυτών με άντληση δεδομένων και διενέργεια αναλύσεων. Άρα λοιπόν μας δίνει την ευκαιρία να αναπτύξουμε ακόμα περισσότερο το πολύ καλό πρώτο υλικό ανθρώπινου δυναμικού που έχουμε σε αυτή τη χώρα, αναφορικά με την κλινική έρευνα και την έρευνα στον πραγματικό κόσμο.
Άρα θα έχει αναπτυξιακό χαρακτήρα, μας λέτε;
Εγώ θα θελα να το δω έτσι. Θα ήθελα να δω ένα Ταμείο καινοτομίας, το οποίο δεν θα είναι απλώς ένα μαξιλάρι της φαρμακευτικής δαπάνης. Νομίζω ότι αυτό θα ήταν κακό στοιχείο για το ταμείο. Θα ήθελα να δω το εργαλείο αυτό ως ένα εργαλείο αναπτυξιακού χαρακτήρα, πραγματικά, δηλαδή ως ένα εργαλείο το οποίο θα βοηθά σε 2 πράγματα, στην πρόσβαση και στην έρευνα.
Ν.Ν: Ε, αυτό νομίζω ότι θα είναι και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που θα έχει και το ουσιαστικό, για να μην επαναλαμβάνονται οι ίδιοι μηχανισμοί στο τέλος.
Έτσι.
Αν τα λέω και καλά κύριε Αθανασάκη.
Πάντα.
Να σας ρωτήσω, εάν θεωρητικά υπήρχε ο ανεξάρτητος οργανισμός HTA ελπίζουμε να γίνει κάποια στιγμή, ποιος θα ήταν ο ρόλος του Ταμείου Καινοτομίας στον Οργανισμό αυτόν;
Είναι ευχή όλων μας καταρχάς και χαίρομαι που το θέτετε το θέμα να δούμε την αξιολόγηση τεχνολογιών υγείας, η οποία έχει κάνει σημαντικά βήματα τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας να περάσει στην επόμενη φάση, στη φάση του Οργανισμού Αξιολόγησης Τεχνολογιών, Υγείας και της διενέργειας μιας διαδικασίας για την αξιολόγηση των τεχνολογιών υγείας, η οποία προοδευτικά θα φύγει από απλώς τα φάρμακα και θα αρχίσει να περιλαμβάνει σιγά σιγά τα πράγματα όπως είναι οι βιοδείκτες, ή οι λοιπές τεχνολογίες υγείας, τα ιατροφαρμακευτικά προϊόντα. Η δημιουργία ενός ταμείου καινοτομίας στην πραγματικότητα θα υποβοηθούσε την διαδικασία της αξιολόγησης τεχνολογιών υγείας, καθώς θα της έδινε ένα εξαιρετικά μεγάλο υπερόπλο, αν μπορώ να το πω έτσι σε αυτές τις αναλύσεις, που είναι η ύπαρξη δεδομένων από τον πραγματικό κόσμο. Η ύπαρξη δεδομένων πραγματικό κόσμο που είναι το νέο μεγάλο διακύβευμα, το νέο μεγάλο αν θέλετε πεδίο στην αξιολόγηση τεχνολογιών υγείας είναι κάτι που το θέλουν όλοι, κάτι το οποίο το συζητά διεθνώς η επιστημονική κοινότητα, είναι ένα πολύ μεγάλο στοιχείο για να βοηθήσει την αξιολόγηση τεχνολογιών υγείας να γίνει καλύτερη ως διαδικασία αποφάσεων.
Θα κάνω μια μικρή παρένθεση με την ευκαιρία, κύριε Αθανασάκη, γιατί θέλω να ακούσω τη γνώμη σας. Γιατί πιστεύετε ότι ακόμη στην Ελλάδα δεν έχει δημιουργηθεί ο ανεξάρτητος οργανισμός HTA; Δεν υπάρχει η πρόθεση; Δεν το θέλουν οι πολιτικοί;
Είναι λίγο δύσκολο να απαντήσω σε αυτή την ερώτηση. Ξέρετε μερικά θέματα προχωρούν γιατί δημιουργούνται οι απαραίτητες μεγάλες πολιτικές και κοινωνικές προτεραιότητες πισω τους; Εμείς ξέρετε δεν είχαμε ως χώρα την εμπειρία άλλων χωρών στην αξιολόγηση των τεχνολογιών υγείας. Σας λέω για παράδειγμα, ότι η Πορτογαλία, ας πούμε που είναι μια χώρα που δεν είναι πολύ διαφορετική από εμάς, τουλάχιστον σε μέγεθος πληθυσμού, γεωγραφίας, ενδεχομένως και συστήματος υγείας για να είμαι ειλικρινής, είναι μια χώρα η οποία τις πρώτες οδηγίες της για τη διενέργεια αξιολόγησης τεχνολογιών υγείας της έφτιαξε το 1991 αν θυμάμαι καλά. Άρα λοιπόν εκεί υπήρχε αυτή η συζήτηση. Σε εμάς δεν υπήρχε και η αλήθεια είναι ότι σε μας η συζήτηση αυτή ξεκίνησε μια κακή αρχή. Ξεκίνησε ως προαπαιτούμενο των μνημονίων. Άρα λοιπόν πήρε και ένα χαρακτήρα λίγο δύσκολο, αν μπορώ να το πω έτσι. Νομίζω όμως ότι σιγά σιγά αρχίσαμε να αγκαλιάζουμε, αρχίζουμε να αγκαλιάζουμε την πολύ σημαντική αυτή λειτουργία του συστήματος υγείας και έχω την εντύπωση ότι τα επόμενα χρόνια θα δούμε σημαντικές εξελίξεις.
Ίσως ωριμάζει τώρα σιγά σιγά η κατάσταση. Το Ταμείο Καινοτομίας πιστεύετε ότι αποτελεί ένα ανερχόμενο αίτημα των συντελεστών της αγοράς του φαρμάκου;
Θα μου έκανε εντύπωση αν δεν ήταν ένα αίτημα, καθώς μπορεί να βοηθήσει τους ασθενείς να έχουν ταχύτερη πρόσβαση, τους κατόχους άδειας κυκλοφορίας να έχουν τα προϊόντα τους διαθέσιμα πιο γρήγορα, αλλά βεβαίως και τις ρυθμιστικές αρχές να παίρνουν καλύτερες αποφάσεις και την επιστημονική κοινότητα να μπορεί να αυξήσει αν θέλετε τη δραστηριότητά της. Νομίζω ότι είναι καλό για όλους. Και μην ξεχνάμε ότι είναι ένα ελεγχόμενο περιβάλλον για τον τρίτο πληρωτή, έτσι; Δηλαδή είναι ένα περιβάλλον στο οποίο ούτε μπορούν να γίνουν, ας πούμε, δεν μπορεί να υπάρξει προκλητή ζήτηση με την έννοια αυτή, ούτε μπορούν να γίνουν σπατάλες με κάποιον τρόπο ούτε κάτι τέτοιο.
Εάν κάποιος σας έλεγε, κύριε Αθανασάκη, ότι το Ταμείο Καινοτομίας μπορεί να αποτελέσει ένα εργαλείο εισαγωγής νέων φαρμάκων στην αγορά, τι θα απαντούσε;
Απολύτως. Απλώς βεβαίως πρέπει να είμαστε ξεκάθαροι ότι αυτού του τύπου τα εργαλεία δεν αφορούν όλα τα φάρμακα τα οποία εισέρχονται στην αγορά. Αφορούν θεραπείες με πολύ συγκεκριμένο χαρακτήρα, θεραπείες οι οποίες είναι προηγμένες, θεραπείες οι οποίες αντιμετωπίζουν συνήθως μικρούς πληθυσμούς ασθενών και θεραπείες, οι οποίες χρειάζεται να αναπτύξουν περαιτέρω δεδομένα και δεν θα μείνουν για πάντα σε αυτό το ταμείο. Είναι ένας προθάλαμος μέχρι την κανονική τους αποζημίωση. Άρα λοιπόν θέλουμε κριτήρια εισόδου, αλλά θέλουμε και κριτήρια συγχρόνως εξόδου από το ταμείο, έτσι; Γιατί πολλές φορές ξεχνάμε ότι πρέπει πραγματικά να φύγουν οι θεραπείες αυτές και να φτάσουν στην κανονική αποζημίωση που είναι το βασικό επίδικο στα συστήματα υγείας, αναφορικά με τις τεχνολογίες.
Άρα εννοείτε κυρίως για σπάνιες παθήσεις;
Ναι βεβαίως. Κυρίως για προϊόντα προηγμένης θεραπείας.
Και το Ταμείο Καινοτομίας έχει τη δυνατότητα να συμβάλει στη σταδιακή μείωση και αποχώρηση του clawback;
Το Ταμείο Καινοτομίας είναι ένα εργαλείο το οποίο εγώ προσωπικά θα ήθελα να μην το δω να μπλέκει με το clawback, με κάποιον τρόπο. Αν όμως αρχίσουμε να παίρνουμε αποφάσεις με πιο λογικό τρόπο, αποφάσεις οι οποίες θα βασίζονται και στα αποτελέσματα, αποφάσεις, οι οποίες έτσι θα καθορίσουν και την πραγματική χρήση των φαρμάκων, τότε ενδεχομένως ένα κομμάτι του clawback θα μπορούσε να μειωθεί μέσω τέτοιων μέτρων. Αλλά μην ξεχνάτε ότι το clawback είναι ένα εξαιρετικά πολυπαραγοντικό πρόβλημα. Όταν προτείναμε μια πρόταση, όταν κάναμε μια πρόταση σχετικά με το πώς θα μπορούσε να λυθεί πριν από 3 χρόνια με τον Γιάννη Κυριόπουλο και άλλους συναδέλφους, τότε για το πώς θα μπορούσε να λυθεί το πρόβλημα του clawback στην Ελλάδα, προτείναμε 16 μέτρα, τα οποία πρέπει να γίνουν μαζί. Άρα λοιπόν δεν υπάρχει περίπτωση να γίνει ένα πράγμα μόνο και το πρόβλημα του clawback να λυθεί, γιατί είναι τόσο σύνθετο όσο σύνθετη είναι και η αγορά του φαρμάκου, έτσι, που είναι ένα σύνθετο οικοσύστημα.
Ναι, καταλαβαίνουμε, είναι μια αλυσίδα προβλημάτων κύριε Καθηγητά. Γι’ αυτά τα 2 ζητήματα, τα οποία συζητάμε, που είναι η σάρωση ορίζοντα και το Ταμείο Καινοτομίας, έχετε ετοιμάσει ή θα προετοιμάσετε κάποιες προτάσεις για να τις παρουσιάσετε, να τις καταθέσετε στη νέα ηγεσία του Υπουργείου Υγείας που θα έχουμε μετά τις εκλογές τις δεύτερες;
Βεβαίως, έχουμε προετοιμάσει προτάσεις τις οποίες καταθέσαμε σε μια πρώτη στιγμή, μια πρώτη αρχή στον δημόσιο διάλογο και θα συνεχίσουμε να το κάνουμε και βεβαίως θα ετοιμάσουμε τις προτάσεις αυτές μαζί και με άλλα στοιχεία. Εγώ πιστεύω ότι πρέπει να προσπαθούμε να δίνουμε λύσεις στα πράγματα και θα ετοιμάσουμε τις προτάσεις αυτές μαζί και με άλλες προτάσεις, όπως για παράδειγμα για τη διαδικασία αξιολόγησης και αποζημίωσης των βιοδεικτών στην Ελλάδα και ούτω καθεξής, οι οποίες θα δοθούν και στην νέα πολιτική ηγεσία όποτε αυτή προκύψει.
Και μην ξεχάσετε τα ιατροτεχνολογικά κύριε Αθανασάκη, γιατί και εκεί οι ασθενείς αντιμετωπίζουν διάφορα, κατά καιρούς ευτυχώς, διάφορα προβλήματα, εννοώ το ευτυχώς δεν είναι μία παγιωμένη κατάσταση, αλλά βλέπουμε ας πούμε στους διαβητικούς, τους ανθρώπους με διαβήτη και λοιπά, ανά διαστήματα προκύπτουν προβλήματα. Οπότε μην τα ξεχάσετε και τα ιατροτεχνολογικά, είναι λίγο πάντα λίγο έτσι, μπαίνουν λίγο σε δεύτερη φάση.
Στην σκιά του φαρμάκου, ναι, δεν συμβαίνει μόνο στην Ελλάδα. Είναι όντως στη σκιά του του φαρμάκου. Δεν συμβαίνει μόνο στην Ελλάδα. Συμβαίνει και πανευρωπαϊκά αυτό σε αρκετά σημεία. Αλλά αν προσέξατε είπα κι εγώ προηγουμένως ότι ονειρεύομαι μια διαδικασία αξιολόγησης τεχνολογιών υγείας η οποία θα αρχίσει πια να υπερβαίνει το όριο του φαρμάκου, θα αρχίσει να συμπεριλαμβάνει και να αξιολογεί και λοιπές τεχνολογίες υγείας. Προς τα εκεί θα κινηθούμε τα επόμενα χρόνια.
Είναι πολύ σημαντικές. Κύριε Αθανασάκη, να σας ευχαριστήσω πάρα πολύ που ήσασταν κοντά μας και που μας εξηγήσατε και καταλάβαμε ακριβώς αυτές τις 2 καινοτόμες προτάσεις που καταθέσατε στον δημόσιο διάλογο και εγώ προσωπικά θέλω να σας συγχαρώ, γιατί πιστεύω ότι ο δημόσιος διάλογος και για να προχωράμε παρακάτω χρειαζόμαστε προτάσεις.
Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για τη φιλοξενία και κυρίως για τις εξαιρετικές ερωτήσεις, οι οποίες νομίζω ότι βοηθούν να προχωρήσουμε την σκέψη μας όχι μόνο με τις προτάσεις τις οποίες συζητήσαμε και τις σκέψεις μας γενικότερα.
Σας ευχαριστώ θερμά, να είσαστε καλά.
