Ο συνεχείς και επίμονος πόνος που δεν συνδέεται με κάποια πάθηση η ασθένεια, μπορεί να υποδηλώνει σωματοποιητική διαταραχή.
Η σωματοποιητική διαταραχή, αφορά ασθενείς που παραπονιούνται κατ’ επανάληψη, ότι πάσχουν από διάφορα σωματικά συμπτώματα για τα οποία δεν ανευρίσκεται κάποια «οργανική» αιτία.
Τα αίτια αυτής της διαταραχής, εντοπίζονται στις εσωτερικές ψυχολογικές συγκρούσεις του ατόμου, που εκφράζονται ασυνείδητα ως σωματικά συμπτώματα.
Η σωματοποιητική διαταραχή είναι μια κοινή σωματόμορφη διαταραχή, για να δοθεί όμως η διάγνωση πρέπει να πληρούνται τα παρακάτω κριτήρια:
• Ιστορικό σωματικών συμπτωμάτων πριν από την ηλικία των 30.
• Πόνος σε τουλάχιστον 4 σημεία του σώματος.
• Δύο γαστρεντερικά προβλήματα πέρα από τον κοιλιακό πόνο, όπως διάρροια και εμετός
• Ένα σεξουαλικό πρόβλημα όπως απώλεια ενδιαφέροντος ή πρόβλημα στύσης
• Ένα νευρολογικό σύμπτωμα παρόμοιο με αυτό στη διαταραχή μετατροπής, όπως λιποθυμία και τύφλωση, χωρίς παθολογικά αίτια.
Το άτομο που πάσχει από αυτή τη διαταραχή, έρχεται αντιμέτωπο με την επιβάρυνση της λειτουργικότητάς του, εξαιτίας του πόνου, η οποία συμπεριλαμβάνει την αδυναµία εργασίας ή εκπλήρωσης των ακαδημαϊκών υποχρεώσεων, συχνή χρήση υπηρεσιών υγείας, ενώ υπάρχει μεγάλη περίπτωση, ο πόνος να καταστεί το κύριο θέµα της ζωής του. Επίσης η κατάχρηση φαρµάκων, τα προβλήµατα στις ερωτικές σχέσεις και η διαταραχή του τρόπου ζωής, έρχονται να προστεθούν στον κατάλογο με όλα όσα τον αποτρέπουν από μία φυσιολογική καθημερινότητα.
Ο πόνος µπορεί να οδηγήσει σε περιορισµό των δραστηριοτήτων και σε κοινωνική αποµόνωση, µε αποτέλεσµα να εµφανιστούν επιπρόσθετα ψυχολογικά προβλήµατα και µείωση της φυσικής αντοχής. Η οξεία διαταραχή πόνου, που διαρκεί λιγότερο από 6 µήνες, δείχνει να σχετίζεται συχνότερα µε τις αγχώδεις διαταραχές και η χρόνια διαταραχή πόνου, που διαρκεί παραπάνω από 6 µήνες, σχετίζεται µε τις διαταραχές της διάθεσης. Η διαταραχή πόνου µπορεί να εκδηλωθεί σε οποιαδήποτε ηλικία, ενώ οι γυναίκες την εµφανίζουν πιο συχνά, από ότι οι άντρες.
Οι ασθενείς συνήθως αγνοούν επικείμενο πρόβλημα και πιστεύουν ότι πάσχουν από κάποια σωματική ασθένεια, κάνοντας συνεχόμενες εξετάσεις, ακόμη και όταν τα αποτελέσματα της ενδελεχούς αξιολόγησης βγαίνουν αρνητικά.
Ανησυχούν υπερβολικά για τα συμπτώματα και τις πιθανές καταστροφικές συνέπειές τους και είναι πολύ δύσκολο να καθησυχαστούν, καθώς οι απόπειρες διαβεβαίωσης, συχνά ερμηνεύονται, πως ο γιατρός δεν παίρνει στα σοβαρά τα συμπτώματά τους.
Οι άνθρωποι αυτοί, συνήθως εξαρτώνται από τους άλλους, για βοήθεια και υποστήριξη και θυμώνουν έντονα όταν νιώθουν ότι οι ανάγκες τους δεν ικανοποιούνται. Μπορούν επίσης να απειλήσουν ή να πράξουν απόπειρα αυτοκτονίας.
Συνήθως η ένταση και η επιμονή των συμπτωμάτων μπορεί να αντανακλά μια έντονη επιθυμία για φροντίδα. Επίσης πολλές φορές υποδηλώνετε η επιθυμία αποφυγής ευθυνών, γεγονός όμως, που μπορεί να τους στερήσει και ευχάριστα γεγονότα. Συχνά πάντως είναι και τα αισθήματα αναξιότητας και ενοχής.
Τα κλινικά κριτήρια για τη διάγνωση της διαταραχής, πρέπει να συνδέονται με τουλάχιστον ένα από τα ακόλουθα:
Δυσανάλογες και επίμονες σκέψεις σχετικά με τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων
Επίμονα και έντονο άγχος για την υγεία ή τα συμπτώματα
Υπερβολική κατανάλωση χρόνου και ενέργειας, για τα συμπτώματα ή έντονες ανησυχίες για την υγεία
Η θεραπεία συνδέεται με αντικαταθλιπτικά χάπια, ωστόσο, η κύρια παρέμβαση είναι η ψυχοθεραπεία και ιδιαίτερα η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία