Το πρόβλημα: "Πολλές εργασίες που περιμένουν την αξιολόγηση από ομοτίμους έχουν ήδη παρουσιαστεί σε κάποια μορφή σε συνέδρια ή είναι με άλλον τρόπο διαθέσιμες στο διαδίκτυο", λέει ο Huber.
Ερευνητές Μεγάλα Ονόματα: Υπάρχουν “cool kids” στην επιστήμη; Ναι, υπάρχουν: Και αυτό μπορεί να περιορίζει τους ανερχόμενους ερευνητές από το να προωθήσουν νέες έρευνες στον κόσμο. “Οι ερευνητές που έχουν καλή φήμη, προέρχονται από πολύ διακεκριμένα πανεπιστήμια και είναι από τις ΗΠΑ έχουν πιθανώς περισσότερες πιθανότητες να βάλουν τη δουλειά τους σε ένα καλό περιοδικό από ό,τι κάποιος του οποίου η δουλειά είναι εξίσου καλή αλλά είναι ένας νέος διδάκτορας από ένα άγνωστο πανεπιστήμιο ή χώρα”, λέει ο Juergen Huber, PhD, του Πανεπιστημίου του Ίνσμπρουκ, στην Αυστρία. Υπάρχει λόγος γι’ αυτό, λέει ο Huber, και ονομάζεται status bias – η τάση μας να προτιμάμε το έργο κάποιου που γνωρίζουμε.
Είναι λίγο σαν το δημοφιλές παιδί στο σχολείο που επιλέγεται πρώτο για το kickball. Επιλέγουμε αυτόν που αναγνωρίζουμε, σεβόμαστε ή θέλουμε να μας αρέσει.
Μια νέα μελέτη, στην οποία συνυπογράφει ο Huber, αποκαλύπτει πώς αυτή η προκατάληψη της θέσης μπορεί να επηρεάσει την αξιολόγηση από ομοτίμους, ένα σημαντικό μέρος της επιστημονικής δημοσίευσης.
“Οι ειδικοί κριτές διαβάζουν την εργασία και αποφασίζουν αν είναι επιστημονικά αρκετά σημαντική για να δημοσιευτεί σε ένα περιοδικό”, λέει ο Sabiou Inoua, PhD, άλλος συν-συγγραφέας της μελέτης.
Μια δημοσίευση με αξιολόγηση από ομότιμους είναι το χρυσό πρότυπο στον κόσμο της έρευνας. Κατά συνέπεια, οι ερευνητές πρέπει να αξιολογούν τις εργασίες τους από ομότιμους για να επικυρώνουν τα ευρήματά τους. Όταν όμως η προκατάληψη του καθεστώτος θέτει σε κίνδυνο αυτή τη διαδικασία -όπως δείχνει η έρευνα των Huber και Inoua- μπορεί να συγκρατήσει τη νέα έρευνα, εμποδίζοντας την πρόοδο σε κάθε τομέα, από την ιατρική έως τη δημόσια πολιτική.
Τι έκαναν οι ερευνητές
Για τη μελέτη, οι ερευνητές διένειμαν ένα οικονομικό έγγραφο σε περισσότερους από 3.300 κριτές, παρουσιάζοντάς το με τρεις διαφορετικούς τρόπους:
Για ορισμένους, το έγγραφο πιστώθηκε στον Vernon L. Smith, βραβευμένο με Νόμπελ και εξέχοντα συγγραφέα της μελέτης.
Για άλλους, πιστωνόταν στον Inoua, έναν “ερευνητικό συνεργάτη με πρώιμη σταδιοδρομία” με 42 αναφορές στο Google Scholar (σε σύγκριση με τις 54.000 αναφορές του Smith).
Σε μια τρίτη έκδοση, η εργασία ήταν ανώνυμη, χωρίς να αναφέρεται κανένας συγγραφέας της μελέτης.
Οι κριτές πρέπει πρώτα να αποφασίσουν αν θα διαβάσουν καθόλου μια εργασία. Στη μελέτη, το 31% συμφώνησε να διαβάσει την ανώνυμη εργασία, σε σύγκριση με το 28,5% που επέλεξε να διαβάσει την εργασία του Inoua. Για τον Smith, το ποσοστό αναθεώρησης βελτιώθηκε στο 38,5%.
Αυτό σημαίνει ότι ο ανώνυμος συγγραφέας είχε περισσότερες πιθανότητες να διαβαστεί η εργασία του από τον λιγότερο αναγνωρισμένο συγγραφέα, ενώ ο νομπελίστας είχε ακόμα περισσότερες πιθανότητες.
Οι διαφορές ήταν ακόμη πιο έντονες όταν ήρθε η ώρα να γίνει αποδεκτή (ή να απορριφθεί) η εργασία.
Όταν αναφερόταν ο νομπελίστας, το 23% των κριτών απέρριπτε την εργασία.
Ο ανώνυμος απορρίφθηκε από το 48%.
Και ένα επιβλητικό 65% έκρινε την εργασία ακατάλληλη για δημοσίευση όταν ο συγγραφέας ήταν αρχάριος ερευνητής.
Μην ξεχνάτε ότι επρόκειτο για την ίδια εργασία. Η μόνη διαφορά ήταν ο συγγραφέας.
“Το ποσοστό απόρριψης είναι τριπλάσιο για τους συγγραφείς με χαμηλή προβολή, γεγονός που σημαίνει ότι έχουν πολύ λιγότερες πιθανότητες να δημοσιευτούν”, λέει ο Huber.
“Καθώς η δημοσίευση είναι ζωτικής σημασίας, ιδίως για τους ερευνητές που βρίσκονται στο ξεκίνημα της καριέρας τους, αυτά είναι αρκετά άσχημα νέα”.
Ήρθε η ώρα να “φτιάξουμε” την αξιολόγηση από ομοτίμους;
Η μελέτη αυτή έρχεται να προστεθεί στον αυξανόμενο έλεγχο της διαδικασίας αξιολόγησης από ομοτίμους, συμπεριλαμβανομένου του κατά πόσον μπορεί να είναι επιρρεπής σε άλλα είδη μεροληψίας, όπως η φυλετική ή η έμφυλη προκατάληψη[1] Έρχεται επίσης στον απόηχο της πανδημίας, όταν η επείγουσα ανάγκη για θεραπείες Covid ώθησε πολλούς ερευνητές να παρακάμψουν εντελώς την αξιολόγηση από ομοτίμους, προωθώντας τις εργασίες κατευθείαν στην εκτύπωση για να κυκλοφορήσουν γρηγορότερα.
Μια πιθανή λύση θα μπορούσε να είναι η χρήση ενός συστήματος διπλής ανωνυμοποιημένης αξιολόγησης από ομοτίμους, όπου ο κριτής και ο συγγραφέας παραμένουν ανώνυμοι.
Το πρόβλημα: “Πολλές εργασίες που περιμένουν την αξιολόγηση από ομοτίμους έχουν ήδη παρουσιαστεί σε κάποια μορφή σε συνέδρια ή είναι με άλλον τρόπο διαθέσιμες στο διαδίκτυο”, λέει ο Huber.
Έτσι, μια απλή αναζήτηση στο Google θα μπορούσε εύκολα να αποκαλύψει την ταυτότητα ενός συγγραφέα.
Ωστόσο, ο Huber αισθάνεται βέβαιος ότι η αλλαγή βρίσκεται στον ορίζοντα.
“Τα μέλη της επιστημονικής κοινότητας ενδιαφέρονται πολύ και είναι έτοιμα να αναλάβουν δράση”, λέει ο Huber. “Ορισμένες διαδικασίες πρέπει να αλλάξουν. Υπάρχουν πολλές δυνατότητες ώστε η 300χρονη ιστορία της αξιολόγησης από ομοτίμους να κάνει το επόμενο βήμα”. Το πώς θα αλλάξει η διαδικασία δεν είναι ακόμη γνωστό, αλλά η επίγνωση του προβλήματος είναι το πρώτο βήμα.
Διαβάστε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις για την υγεία από την Ελλάδα και τον ΚόσμοΑκολουθήστε το healthweb.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
