Μαρλέν Ασημακοπούλου στο healthweb.gr: Για το σύνδρομο του Mobbing δηλαδή την ηθική και ψυχολογική παρενόχληση στην εργασία , μίλησε η κ. Μαρλέν Ασημακοπούλου -δικηγόρος και εργατολόγος στην εκπομπή Opinion Health με την Νικολέτα Ντάμπου .
Κυρία Ασημακοπούλου καλώς ήρθατε πείτε μας , στον κόσμο των ανθρώπων πως εφαρμόζεται το “mobbing” στο εργασιακό περιβάλλον . Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό οργανισμό για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία πότε μία συμπεριφορά μπορεί να θεωρηθεί ως ηθική και ψυχολογική παρενόχληση ;
Στην Ελλάδα το “mobbing” δηλαδή η ηθική και ψυχολογική παρενόχληση ενός εργαζομένου, συζητείται μόνο το τελευταίο χρονικό διάστημα λόγω της δημοσιότητας . Είναι ένα φαινόμενο το οποίο ήταν κρυφό όλα αυτά τα χρόνια γιατί είναι πάρα πολύ δύσκολο να διακριθεί μέσα στο χώρο εργασίας καθώς ο αποδέκτης αυτής της συμπεριφοράς δεν το καταγγέλλει διότι είναι πολύ φοβισμένος και αποδυναμωμένος. Αυτός είναι και ο στόχος του “mobbing”. Δεν λαμβάνει την πρωτοβουλία να το καταγγείλει αρμόδιος ή έστω να το πει σε κάποιον συγγενή ή φίλο του . Το “mobbing” διαχωρίζεται από άλλες μορφές παρενόχλησης , όπως η σεξουαλική παρενόχληση, καθώς πρόκειται για μία επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά που έχει ένα συγκεκριμένο στόχο την αποδυνάμωση και περιθωριοποίηση του θύματος . Ενώ, βάζει τον θύτη στην θέση του εξουσιαστή . Το “mobbing” συνηθώς εφαρμόζεται από προϊστάμενο προς τον υφιστάμενο και όχι το αντίστροφο.
Από συνάδελφο σε συνάδελφο;
Ναι , συμβαίνει όταν υπάρχουν αντικρουόμενα συμφέροντα ή όταν ο συνάδελφος – θύτης , θέλει να περιθωριοποίηση το θύμα μέσα στην εργασία και να του δημιουργήσει προβλήματα.Το “mobbing” δημιουργεί πολύ σοβαρά προβλήματα τόσο στην σωματική όσο και στην ψυχική υγεία των εργαζομένων . Παράλληλα , δημιουργεί μείωση στην απόδοσης της εργασία και αυτός είναι ο στόχος του θύτη, να ασκήσει ψυχολογική και ηθική παρενόχληση στον συνάδελφο του , για να τον αποδυναμώσει και να πάρει την θέση του ή μία προαγωγή . Η συμπεριφορά αυτή γίνεται πολλές φορές χωρίς να φαίνεται, με ύπουλο τρόπο .
Άρα δεν είναι ορατή δηλαδή δεν μπορούμε να πούμε κάποια χαρακτηριστικά για να αναγνωρίζει το κοινό το “mobbing” και να το αντιλαμβάνεται;
Το “mobbing” έχει πολλές μορφές δηλαδή μπορεί να είναι μία λεκτική παρενόχληση ή μία λεκτική βία, με την μορφή εξύβρισης αλλά και πιο ήπια , όπως να υποτιμούν κάποιον εργαζόμενο οι συνάδελφοι αλλά και ένας προϊστάμενος ή και η διοίκηση της εταιρίας, να του μιλάνε με υποτιμητικά λόγια και εκφράσεις για να τον περιθωριοποιούν, λέγοντας ότι δεν είναι ικανός για κάποια καθήκοντα . Παράλληλα , μπορεί νατου αφαιρούν καθήκοντα , να το τονίσουμε αυτό. Λέγοντας του ειδήσεις οι οποίες είναι ψευδείς ώστε να γίνεται μία παρακλητική πολιτική μέσα στην εταιρεία, επομένως αυτός ο άνθρωπος να μην γνωρίζει την πραγματικότητα της εργασιακής κατάστασης .Ένα ακόμα χαρακτηριστικό είναι η συκοφαντία σε άλλα άτομα , η οποία και πάλι μπορεί γίνεται με ήπια μορφή ή και με συμπεριφορές οι οποίες μπορεί να αφήνουν υπονοούμενα για έλλειψη προσόντων ή γνώσεων του εργαζομένου – θύματος .Το θύμα ωστόσο μπορεί να έχει την αίσθηση ότι πρόκειται για παρεξήγηση και να μην αναγνωρίζει την παρενόχληση , γι’ αυτό λέμε ότι το mobbing διαφοροποιείται από τις άλλες μορφές παρενόχλησης .
Ποιος νόμος προστατεύει τα θύματα του mobbing ;
Στην Ελλάδα δεν υπάρχει συγκεκριμένος νόμος που να προστατεύει τα θύματα του mobbing παρότι στον εργασιακό χώρο των οργανισμών , των εταιριών και των φορέων είναι ένα καθημερινό φαινόμενο και πολύς κόσμος υποφέρει από αυτήν την παρενόχληση . Στην χώρα μας , θα έπρεπε πολλά χρόνια πριν να υπάρχει ένα νομικό πλαίσιο συγκεκριμένο για το mobbing , όπως υπάρχει σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Η πρώτη χώρα της Ευρώπης που νομοθέτησε ενάντια σε αυτή τη μορφή παρενόχλησης ήταν η Σουηδία, η οποία νομοθέτησε μετά από μία έρευνα το 1994 από την οποία προέκυψε ότι το 15% των αυτοκτονιών στην χώρα ήταν λόγω mobbing . Ένα τεράστιο ποσοστό. Έτσι λοιπόν νομοθέτησε συγκεκριμένες διατάξεις εις βάρος των ανθρώπων που ασκούν την παρενόχληση αυτή . Στη συνέχεια νομοθέτησαν , η Γαλλία αλλά και το Βέλγιο καθώς και η Ολλανδία , οι οποίες έχουν συγκεκριμένες διατάξεις και με συγκεκριμένες ποινές φυλάκισης.
Στην Ελλάδα τα περισσότερα θύματα δεν καταγγέλλουν το mobbing άρα δεν υπήρχε ερέθισμα για να ασχοληθεί ο νομοθέτης . Έχει εξαγγελθεί , ότι σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα θα υπάρξει διάταξη συγκεκριμένη για την ψυχολογική και ηθική παρενόχληση στην εργασία .
Πως μπορεί ο εργαζόμενος να αποδείξει ότι δέχεται αλληλουχία πράξεων με αντιδεοντολογικό χαρακτήρα;
Θα συμβούλευα τα εξής : Το πιο δύσκολο είναι να αποδειχθεί η μορφή παρενόχλησης του mobbing γιατί δεν έχει γνώριμαχαρακτηριστικά και δεν μοιάζει με τις υπόλοιπες μορφές παρενόχλησης , οπότε το θύμα θα πρέπει να απευθυνθεί στον θύτη λέγοντας του ότι δεν θα το ανεχτεί την παρενόχληση .Αυτό είναι πολύ πιο εύκολο να γίνει όταν πρόκειται για συνάδελφο και όχι φυσικά για προϊστάμενο ή την διοίκηση . Στην περίπτωση που είναι κάποιος προϊστάμενος ή η διοίκηση οι θύτες , τότε ο εργαζόμενος να απευθυνθεί σε συναδέλφους τους οποίους εμπιστεύεται και να προσπαθήσει να καταγράψει αυτές συμπεριφορές για να έχει αποδείξεις και μάρτυρες ώστε μετά να μπορεί αυτά τα στοιχεία να τα χρησιμοποιήσει για την προστασία του.
Δεν υπάρχει μηχανισμός καταμέτρησης και καταγραφής των επαγγελματικών νοσημάτων , διότι δεν γίνεται διάγνωση και αναγνώριση από τους αρμόδιους ασφαλιστικούς φορείς. Είναι αυτό ένα κενό του νόμου ;
Ναι , είναι ένα τεράστιο κενό του νόμου καθώς υπάρχουν διεθνείς έρευνες που έχουν δείξει ότι το mobbing δημιουργεί πάρα πολλά και σοβαρά προβλήματα στην υγεία του θύματος, όπως είναι οι ψυχικές ασθένειες για παράδειγμα το άγχος αλλά και κατάθλιψη αλλά και απώλεια στον ύπνο . Υπάρχουν και περιπτώσεις ακόμα αυτοκτονιών , άρα λοιπόν είναι πολύ σημαντικές οι συνέπειες που έχει αυτή η παρενόχληση στην υγεία και όμως δεν υπάρχει επίσημη καταμέτρηση αυτών των νοσημάτων και δεν υπάρχει και πρόβλεψη στον νόμο ώστε αυτά να καταγράφονται ως εργατικά ατυχήματα .
Αυτοάνοσα νοσήματα
Στα θύματα το mobbing έχουν δημιουργεί ακόμα και αυτοάνοσα νοσήματα , υπάρχουν πάρα πολλές περιπτώσεις ανθρώπων οι οποίοι μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα απέκτησαν αυτοάνοσα , παρόλα αυτά
δεν υπάρχει πουθενά μία νομική ασφαλιστική δικλείδα για να ενταχθεί στα εργατικά ατυχήματα . Πρόκειται , για ένα τεράστιο κενό του νόμου και θα έλεγα ότι τώρα που υπάρχει η πρόθεση από την πολιτεία και έχει δημιουργηθεί ένας τεράστιος θόρυβος, είναι η ώρα να συμπεριληφθεί στα εργατικά ατυχήματα .
Στα ελευθέρα επαγγέλματα . Εμείς που είμαστε Ελεύθεροι επαγγελματίες , το να μιλάει αρνητικά ένα άτομο πίσω από την πλάτη μας για την προσωπικότητα μας και την δουλειά μας λέγοντάς ψέματα, με αποτέλεσμα να ασκείται ψυχολογική βία , σκοπός της οποίας είναι η αποδυνάμωση του ανθρώπου και του επαγγελματία . Αυτό θεωρείται mobbing είναι αδίκημα;
Πολύ σωστά το θέτετε διότι η παρενόχληση του mobbing δεν αφορά μόνο στους εργαζόμενους μισθωτούς αλλά και στους ελευθέρους επαγγελματίες, οπότε η διάταξη του νόμου θα πρέπει να έχει ένα εύρος και να μην αφορά μόνο όποιον έχει εξαρτημένη εργασία σε επίπεδο μισθού . Να σημειώσω , ότι στο εργασιακό περιβάλλον θα πρέπει να δίνεται χώρος στους ανθρώπους που έχουν τα πραγματικά προσόντα , διότι πολλές φορές ο εργοδότης μπαίνει σε αυτή την κακή νοοτροπία να πιστεύει ότι ο πιο δυνατός είναι και πιο αποδοτικός και αυτό γιατί κάποιοι άνθρωποι έχουν συκοφαντήσει και μειώσει ψευδώς τα προσόντα του εργαζόμενου που φαίνεται αδύναμος.
Στην περίπτωση του ελευθέρου επαγγέλματος : Πως μπορεί ο εργαζόμενος – θύμα να αποδείξει τις πράξεις συνάδελφων με αντιδεοντολογικό χαρακτήρα στην περίπτωση κατά την οποία θα καταφύγει στην δικαιοσύνη ;
Θα πρέπει να καταλάβει ο άνθρωπος που είναι αποδεκτής της συμπεριφοράς του mobbing ότι εάν δεν ασχοληθεί και το αφήσει να διαιωνίζεται θα είναι εις βάρος του . Είναι κατανοητό ότι εκείνη την στιγμή μπορεί να θεωρήσει ότι αν το πει θα είναι χειρότερα , ωστόσο, δεν είναι έτσι πάντα .Τις περισσότερες φορές αν υπάρξει αντίδραση ή εάν βάλουμε μέσα στο πρόβλημα και άλλους ανθρώπους και το γνωστοποιήσουμε ή εάν πριν το κάνουμε αυτό μιλήσουμε στον θύτη είναι ένα πρώτο θετικό βήμα . Το θύμα με πολύ μεγάλη προσοχή θα πρέπει να συγκεντρώνει στοιχεία- αποδεικτικά χωρίς να το γνωρίζει ο θύτης , με συναδέλφους και με καταγεγραμμένα κάποιο γεγονότα .
Κυρία Ασημακοπούλου να τονίσουμε ξανά ότι το mobbing δε σχετίζεται με την σεξουαλική παρενόχληση
Το mobbing δεν σχετίζεται με την σεξουαλική παρενόχληση παρότι μπορεί να είναι μέσα στην εργασία Η σεξουαλική παρενόχληση. Αξίζει να πούμε, ότι το 85% των γυναικών έχει αποδειχθεί ότι έχουν δεχθεί τουλάχιστον μία φορά σεξουαλική παρενόχληση κατά την διάρκεια του εργασιακού της βίου. Το μεγαλύτερο ποσοστό αφορά στον χώρο του τουρισμού και της εστίασης. Για την σεξουαλική παρενόχληση υπάρχει ένα ειδικό νομικό πλαίσιο στον ποινικό κώδικα στο άρθρο 237 .Να πούμε ότι το mobbing είναι μία συστηματική παρενόχληση η οποία επαναλαμβάνετε και κλιμακώνεται και στη συνέχεια κορυφώνεται . Ενώ η σεξουαλική παρενόχληση μπορεί να γίνει μόνο μία φορά.
Τι μήνυμα θα πρέπει να περάσουμε σε όσους ανθρώπους αυτή τη στιγμή βιώνουν την ηθική και ψυχολογική παρενόχληση την εργασία το Mobing ;
Οι εργαζόμενοι που δέχονται ηθική και ψυχολογική παρενόχληση , θα πρέπει να αντιδρούν και να ζητούν βοήθεια από ειδικούς όπως ψυχολόγοι για να μπορούν να είναι δυνατοί ώστε να αντιμετωπίσουν αυτή την δύσκολη κατάσταση. Σε νομικό επίπεδο , εάν θέλει το θύμα να αντιδράσει δυναμικά θα πρέπει να βάλει στο πρόβλημα κι άλλους ανθρώπους , συνάδελφους αλλά και φίλους καθώς και συγγενείς . Να ξέρει το θύμα ότι εάν είναι μόνο του δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τέτοιες δύσκολες καταστάσεις , διότι αυτός είναι και ο στόχος να αποδυναμωθεί και να μην αντιδράσει άρα μόνο με βοήθεια θα μπορέσει να βρει την δύναμη και να έρθει αντιμέτωπο με τον θύτη .
