Η μελέτη συμβάλλει επίσης στην κατανόηση της μειωμένης αίσθησης της πράξης σε ασθενείς με σχιζοφρένεια που έχουν παραληρητικές ιδέες ελέγχου. Οι ερευνητές ελπίζουν ότι τέτοιες απλές μηχανιστικές εξηγήσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο μέλλον για την ποσοτική αξιολόγηση αυτής της διαταραχής του εαυτού στη σχιζοφρένεια και για την πρόβλεψη της πιθανότητας εμφάνισής της.
Σχιζοφρένεια: Η αίσθηση ότι οι δικές σας πράξεις ελέγχονται από εξωτερικές δυνάμεις είναι κοινό χαρακτηριστικό της σχιζοφρένειας. Μια ερευνητική ομάδα του Hertie Institute for Clinical Brain Research, του Πανεπιστημίου του Tübingen και του Κέντρου Ψυχικής Υγείας των Πανεπιστημιακών Νοσοκομείων του Tübingen εξέτασε τώρα λεπτομερέστερα αυτό το φαινόμενο των “ψευδαισθήσεων ελέγχου”. Σε μια μελέτη, διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι που βιώνουν αυτή την αυταπάτη αντιλαμβάνονται το μήκος του χρονικού διαστήματος μεταξύ των δικών τους πράξεων και των συνεπειών τους με διαφορετικό τρόπο από τους υγιείς ανθρώπους. Με τα νέα ευρήματά τους, οι ερευνητές ίσως μπορέσουν να προβλέψουν την πιθανότητα του αισθήματος του ελέγχου και να αυξήσουν την κατανόηση αυτής της διαταραχής του εαυτού. Αυτό έχει σημασία, επειδή έννοιες όπως η προσωπική ευθύνη εδράζονται στον εαυτό και διαμορφώνουν μεγάλα τμήματα της κοινωνικής μας ζωής, μέχρι και την απονομή της δικαιοσύνης, εξηγούν οι ερευνητές. Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο τρέχον τεύχος του περιοδικού PNAS.
Αντιλαμβανόμενη χρονική σύνδεση
“Για να διερευνήσουμε το αίσθημα της συγγραφής πράξεων, εστιάσαμε στο φαινόμενο της σκόπιμης σύνδεσης”, λέει ο κοινός επικεφαλής της μελέτης Dr. Axel Lindner. Ο όρος αυτός, λέει, περιγράφει την αντιληπτή χρονική εγγύτητα μεταξύ μιας ενέργειας και της συνέπειάς της. Ο Lindner αναφέρει ως παράδειγμα το άναμμα μιας λάμπας: “Πατάω τον διακόπτη και την ίδια στιγμή ανάβει η λάμπα. Η στενή χρονική αλληλουχία με βοηθά να καταλάβω ότι εγώ ήμουν αυτός που άναψε το φως”. Ωστόσο, υπάρχουν καταστάσεις στις οποίες η ακολουθία δεν είναι τόσο στενά χρονικά προσδιορισμένη – όπως με τις λάμπες εξοικονόμησης ενέργειας, οι οποίες συχνά ανάβουν μόνο μετά από μια χρονική καθυστέρηση. “Εδώ, ο εγκέφαλός μας μεταβάλλει υποκειμενικά την αντίληψη της ενέργειας και της συνέπειάς της: το άνοιγμα του διακόπτη γίνεται αντιληπτό ως αργότερα και το άναμμα ως νωρίτερα από ό,τι συμβαίνει στην πραγματικότητα”. Ένας έξυπνος μηχανισμός – αλλά ένας μηχανισμός που δεν λειτουργεί σε ασθενείς με παραληρητικές ιδέες ελέγχου, όπως ανακαλύψαμε τώρα”, λέει ο Lindner. Σε συνεργασία με τον καθηγητή Marc Buehner από το Πανεπιστήμιο του Κάρντιφ (Ηνωμένο Βασίλειο), η ομάδα του Tübingen στρατολόγησε 20 υγιή άτομα και 20 ασθενείς με σχιζοφρένεια. Δέκα από αυτούς υπέφεραν από το αίσθημα του εξωτερικού ελέγχου. Όλoι ολοκλήρωσαν την ίδια εργασία: έπρεπε να υποδείξουν πότε είδαν μια λάμπα να ανάβει, πατώντας ένα κουμπί με το δεξί τους χέρι. Υπήρχαν τρεις διαφορετικές πειραματικές συνθήκες: Στη μία, η λάμπα άναβε με έναν διακόπτη με το αριστερό χέρι του υποκειμένου της δοκιμής. Σε μια άλλη, οι συμμετέχοντες παρατηρούσαν πως ένα μηχάνημα έκανε το άναμμα για λογαριασμό τους. Ως έλεγχος, υπήρχαν φορές στις οποίες το άναμμα της λάμπας αναγγέλθηκε μόνο από ένα προηγούμενο ερέθισμα αναφοράς. “Το σημαντικό σε αυτή την πειραματική διάταξη ήταν ότι η λάμπα είχε σταθερή καθυστέρηση ενεργοποίησης μισού δευτερολέπτου σε όλες τις περιπτώσεις”, λέει ο πρώτος συγγραφέας της μελέτης Manuel Roth. “Το διάστημα μεταξύ των τριών υποτιθέμενων ερεθισμάτων και του ανάμματος της δοκιμαστικής λάμπας ήταν έτσι πάντα το ίδιο μήκος”.
Η σκόπιμη δέσμευση ως μετρήσιμο φαινόμενο
Ωστόσο, τα υποκείμενα αντιλαμβάνονταν διαφορετικά το μήκος του διαστήματος. Όταν τα υποκείμενα έπρεπε να πατήσουν εκ των προτέρων έναν διακόπτη, τόσο οι υγιείς όσο και οι ασθενείς με σχιζοφρένεια χωρίς αυταπάτες ελέγχου έδειξαν σαφώς σκόπιμη δέσμευση, αναφέρουν οι ερευνητές. Τα υποκείμενα έδιναν σήμα ότι το φως ανάβει σημαντικά νωρίτερα από ό,τι συνέβη στην πραγματικότητα. Επίσης, αντιλαμβάνονταν ότι η διάρκεια ήταν μικρότερη από ό,τι όταν είτε το μηχάνημα πατούσε τον διακόπτη είτε όταν δινόταν εκ των προτέρων μόνο ένα ερέθισμα αναφοράς. Εδώ, οι συμμετέχοντες αντιλαμβάνονταν την περίοδο μέχρι να ανάψει η λάμπα ως μεγαλύτερη. Στους ασθενείς με ψευδαισθήσεις ελέγχου, ωστόσο, ο μηχανισμός της σκόπιμης δέσμευσης δεν έμπαινε στο παιχνίδι. Αντιλαμβάνονταν το χρονικό διάστημα ως το ίδιο και στις τρεις περιπτώσεις. “Στην πραγματικότητα, αφού χρειάστηκε να χειριστούν οι ίδιοι τον διακόπτη, ανέφεραν ότι μια εξωτερική δύναμη -πιθανότατα ένας υπολογιστής- άναψε τη λάμπα”. Κατά συνέπεια, όσο ασθενέστερη ήταν η σκόπιμη δέσμευσή τους, τόσο περισσότερο βίωναν τις δικές τους ενέργειες ως εξωτερικά καθορισμένες στην καθημερινή ζωή. Οι ερευνητές λένε ότι η μελέτη αυτή υπογραμμίζει τη σημασία της άθικτης αντίληψης της χρονικής εγγύτητας μεταξύ δράσης και συνέπειας για το αίσθημα της συγγραφής των πράξεων. Η μελέτη συμβάλλει επίσης στην κατανόηση της μειωμένης αίσθησης της πράξης σε ασθενείς με σχιζοφρένεια που έχουν παραληρητικές ιδέες ελέγχου. Οι ερευνητές ελπίζουν ότι τέτοιες απλές μηχανιστικές εξηγήσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο μέλλον για την ποσοτική αξιολόγηση αυτής της διαταραχής του εαυτού στη σχιζοφρένεια και για την πρόβλεψη της πιθανότητας εμφάνισής της.
“Η μελέτη μας είναι μέχρι στιγμής καθαρά βασική έρευνα σε μια μικρή ομάδα που δεν μπορεί να προσφέρει άμεση βελτίωση στους ασθενείς”, λένε οι νευροβιολόγοι Roth και Lindner. “Ωστόσο, η μελέτη παρέχει σημαντικές ενδείξεις για το πώς μπορεί να βελτιωθεί η αντίληψή τους για την αυτο-δράση. Μελλοντικές μελέτες θα πρέπει να δείξουν αν αυτό είναι εφικτό”. Η εργασία καθιστά ένα ψυχολογικό πρόβλημα κατανοητό με τη χρήση σχετικά απλών μηχανισμών, λέει ο Lindner: “Αυτή και μόνο η διαπίστωση θα μπορούσε να βοηθήσει τους πάσχοντες ασθενείς και να βελτιώσει την κοινωνική αποδοχή της νόσου”.
Διαβάστε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις για την υγεία από την Ελλάδα και τον ΚόσμοΑκολουθήστε το healthweb.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
