Στην εποχή του streaming και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, τα spoilers είναι ένα καυτό πολιτισμικό ζήτημα. Επιστημονικά, ορίζονται ως ανεπιθύμητες πληροφορίες για την κατάληξη μιας ιστορίας. Το «Spoilers!» ακούγεται πια ως απελπισμένη διαμαρτυρία για να προστατεύσουμε την άγνοιά μας. Η ανάγκη για προστασία αυξήθηκε με έργα γεμάτα ανατροπές, όπως το Psycho του Χίτσκοκ ή το Star Wars, όπου ακόμα και οι ηθοποιοί αγνοούσαν τις μεγάλες αποκαλύψεις μέχρι την πρεμιέρα. Το Avengers: Endgame γύρισε πολλαπλά φινάλε και ο Andrew Garfield… απλά αρνήθηκε δημόσια την επιστροφή του στον Spider-Man. Όλα για να διαφυλαχθεί η έκπληξη.
Καταστρέφουν τα spoilers την απόλαυση;
Μελέτη του 2014 στην Ολλανδία έδειξε ότι όσοι δεν είχαν αποκαλύψεις απόλαυσαν περισσότερο τις ιστορίες. Τα spoilers ίσως μειώνουν την ψυχολογική επένδυση, καθώς ο εγκέφαλος παύει να “δουλεύει” για να προβλέψει την έκβαση. Ωστόσο, πολλές άλλες μελέτες δείχνουν πως ακόμα και οι «χαλασμένες» ιστορίες διατηρούν την απόλαυση – γιατί όταν βυθιζόμαστε συναισθηματικά σε ένα έργο, η σύνδεση υπερβαίνει την έκπληξη. Σύμφωνα με τον ψυχολόγο Dolf Zillmann, η αγωνία είναι απολαυστική μόνο όταν υπάρχει λύτρωση στο τέλος. Το “καλό φινάλε” κάνει το άγχος να αξίζει.
Τα spoilers ως μηχανισμός ελέγχου
Πολλοί αναζητούν spoilers για να ελέγξουν τα συναισθήματά τους. Δεν είναι ότι δεν θέλουν να νιώσουν, αλλά προτιμούν να προετοιμαστούν. Πρόκειται για έναν μηχανισμό “συναισθηματικής αυτορρύθμισης”, όπου η πρόβλεψη της εξέλιξης μειώνει το άγχος και αυξάνει την κατανόηση. Αυτό εξηγεί γιατί κάποιοι αποφεύγουν τα spoilers σαν ιεροσυλία, ενώ άλλοι τα αγκαλιάζουν ως ελευθερία. Και στις δύο περιπτώσεις, πρόκειται για ανάγκη ελέγχου της εμπειρίας: το πώς, πότε και γιατί θέλουμε να ζήσουμε την ιστορία.
Το τέλος δεν είναι το παν
Όταν τελικά οι αποκαλύψεις για το Severance έφτασαν στ’ αυτιά μου στο λεωφορείο, δεν έτρεξα. Έμεινα στη θέση μου, ακούγοντας λέξεις και έννοιες που δεν καταλάβαινα. Κι όμως, κάτι κέρδισα: μια νέα οπτική στο πώς το ταξίδι, και όχι μόνο ο προορισμός, έχει τη μεγαλύτερη σημασία. Spoiler alert: Μπορεί να είναι ωραίο να έχεις έναν προορισμό, αλλά είναι το ταξίδι που μένει στο τέλος.
