Η υιοθέτηση της Συμφωνίας για την Πανδημία του ΠΟΥ από την Παγκόσμια Συνέλευση Υγείας στις 20 Μαΐου 2025 ήταν μια ορόσημο στην παγκόσμια υγεία. Ήταν το αποκορύφωμα δύο σημαντικών συνειδητοποιήσεων από τη διεθνή κοινότητα: ότι η COVID-19 αποκάλυψε κρίσιμα κενά και αδυναμίες στα υπάρχοντα παγκόσμια συστήματα ασφάλειας της υγείας μας· και ο κόσμος πρέπει να τα πάει καλύτερα, ώστε μια καταστροφή όπως η έκτακτη ανάγκη της πανδημίας COVID-19 να μην συμβεί ποτέ ξανά. Η συνθήκη θεσπίζει ένα νομικά δεσμευτικό πλαίσιο για την παγκόσμια συνεργασία—για καλύτερη συνεργασία για την πρόληψη πανδημιών και, όπου δεν μπορούν να προληφθούν, για πιο αποτελεσματική και δίκαιη συνεργασία στην αντιμετώπισή τους.
Γιατί είναι απαραίτητη η συνθήκη
Οι πανδημίες μπορεί να είναι καταστροφικές, με εκτεταμένες συνέπειες. Η COVID-19 ευθύνεται για πάνω από 28 εκατομμύρια επιπλέον θανάτους παγκοσμίως και προκάλεσε τη μεγαλύτερη ταυτόχρονη συρρίκνωση των εθνικών οικονομιών από τη Μεγάλη Ύφεση. Οι εκτεταμένες επιπτώσεις της είχαν διαρκείς επιπτώσεις σε όλες τις κοινωνίες και επιδείνωσαν τις υπάρχουσες ανισότητες. Απλώς δεν ήμασταν προετοιμασμένοι τότε και παραμένουμε απροετοίμαστοι τώρα.
Οι κίνδυνοι πανδημίας αυξάνονται σε συχνότητα και σοβαρότητα. Η κλιματική αλλαγή, οι μεταβαλλόμενες διεπαφές ανθρώπου-ζώου-οικοσυστήματος, η φτώχεια, η επιδεινούμενη ανισότητα και η μετακίνηση του πληθυσμού αυξάνουν τους κινδύνους πανδημίας από μολυσματικές ασθένειες (όπως η Mpox ή η γρίπη των πτηνών) και την αντοχή στα αντιμικροβιακά. Οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι, όπως ο πόλεμος και οι προκλήσεις για τα πολυμερή συστήματα, προσθέτουν επίσης πολυπλοκότητα και επιδεινώνουν τους κινδύνους.
Η τεράστια διαταραχή στην παγκόσμια βοήθεια για την υγεία και την ανάπτυξη από την αποχώρηση των Ηνωμένων Πολιτειών από την παγκόσμια συνεργασία στον τομέα της υγείας έχει προκαλέσει ξαφνικές διαταραχές στη ζωτική χρηματοδότηση, την έρευνα, την άμεση παροχή υπηρεσιών, την επιτήρηση και την τεχνική εμπειρογνωμοσύνη. Αυτές οι οπισθοδρομήσεις δυσχεραίνουν την πρόληψη και τη διαχείριση των κινδύνων που θέτουν οι τρέχουσες έκτακτες ανάγκες υγείας, όπως η Mpox (που επηρεάζει χώρες στην Κεντρική και Δυτική Αφρική) και η γρίπη των πτηνών H5N1.
Καμία χώρα από μόνη της δεν μπορεί να διαχειριστεί τους κινδύνους πανδημίας ή τις πανδημίες. Απαιτείται παγκόσμια συνεργασία και συντονισμός για την αντιμετώπιση και την καταπολέμηση αυτών των κοινών απειλών. Οι συνθήκες -όντας νομικά δεσμευτικές βάσει του διεθνούς δικαίου- αντιπροσωπεύουν το υψηλότερο επίπεδο πολιτικής και νομικής δέσμευσης που μπορούν να αναλάβουν τα κράτη μεταξύ τους για να δράσουν από κοινού για την επίτευξη κοινών σκοπών.
Η συνθήκη για την πανδημία είναι μόνο η δεύτερη συνθήκη αυτού του είδους που αφορά ειδικά την υγεία, με την άλλη να είναι η Σύμβαση-Πλαίσιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) για τον Έλεγχο του Καπνού, η οποία υιοθετήθηκε πριν από 22 χρόνια. Η συνθήκη για την πανδημία, μαζί με τους πρόσφατα τροποποιημένους Διεθνείς Κανονισμούς Υγείας, αποσκοπεί στην επίτευξη αποτελεσμάτων που δεν επιτεύχθηκαν για την πανδημία COVID-19. Αυτά περιλαμβάνουν:
- έγκαιρη ανίχνευση κινδύνων πανδημίας για την πρόληψη της ανάπτυξης πανδημιών ή τον περιορισμό της εξάπλωσής τους
- ταχεία και συντονισμένη αντίδραση στις πρώτες ημέρες μιας εξελισσόμενης έκτακτης ανάγκης, από τον ΠΟΥ και τις κυβερνήσεις
- ταχεία κλιμάκωση της παγκόσμιας παραγωγής ζωτικών προϊόντων που σχετίζονται με την πανδημία για να διασφαλιστεί ταχύτερη και πιο δίκαιη πρόσβαση, ειδικά για τους πληθυσμούς προτεραιότητας
- καλύτερη υποστήριξη και προστασία των εργαζομένων στον τομέα της υγείας στην πρώτη γραμμή
μεγαλύτερη συμμετοχή και εμπιστοσύνη της κοινότητας.
Τι καλύπτει
Η συνθήκη για την πανδημία είναι ευρείας εμβέλειας, καλύπτοντας μέτρα για καλύτερη πρόληψη, ετοιμότητα και αντίδραση σε πανδημίες, με την ισότητα στον πυρήνα της συνθήκης. Θα θεσπίσει επίσης νέους μηχανισμούς για την υποστήριξη αυτού. Τα μέτρα πρόληψης και ετοιμότητας περιλαμβάνουν ενισχυμένα συστήματα επιτήρησης για την ανίχνευση και τον χαρακτηρισμό των κινδύνων νωρίτερα για πιο αποτελεσματική πρόληψη, έγκαιρη παρέμβαση και αντίδραση.
Έχει υιοθετηθεί μια προσέγγιση «Μία Υγεία» που αναγνωρίζει τη βαθιά σύνδεση μεταξύ της υγείας των ανθρώπων, των ζώων και των οικοσυστημάτων. Οι διατάξεις καλύπτουν επίσης την ενίσχυση της ετοιμότητας του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης για την καλύτερη αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης και τη διατήρηση βασικών υπηρεσιών, παρέχοντας κρίσιμη υποστήριξη και προστασία στους εργαζόμενους στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης στην πρώτη γραμμή.
Η διαθεσιμότητα και η πρόσβαση σε ζωτικά προϊόντα υγείας, όπως εμβόλια, φάρμακα και διαγνωστικά, αποτελούν βασικό επίκεντρο των προσπαθειών της συνθήκης για την ενίσχυση της διεθνούς συνεργασίας για την αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης. Τα μέτρα περιλαμβάνουν μεγαλύτερη ανταλλαγή γνώσεων, γεωγραφική διαφοροποίηση και επέκταση της παγκόσμιας χωρητικότητας, ιδίως σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, σε κάθε στάδιο του κύκλου ζωής του προϊόντος. Προβλέπονται διατάξεις για έρευνα και ανάπτυξη, μεταφορά τεχνολογίας, παραγωγή και μεταποίηση, καθώς και ρυθμιστικές προσεγγίσεις για την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα.
Οι νέοι μηχανισμοί που θα θεσπιστούν είναι:
- μια παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού και δίκτυο logistics για την εξασφάλιση δίκαιης και ταχείας πρόσβασης σε προϊόντα υγείας για τις χώρες
- ένας Συντονιστικός Χρηματοδοτικός Μηχανισμός για την προώθηση της βιώσιμης χρηματοδότησης
- μια Διάσκεψη των Μερών (COP), μέσω της οποίας οι κυβερνήσεις θα συναντώνται τακτικά και θα λαμβάνουν αποφάσεις για την προώθηση της εφαρμογής της συνθήκης.
Ακολουθήστε το healthweb.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Ακολουθήστε το healthweb.gr στο κανάλι μας στο YouTube
