Δεκάδες μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι οι θετικές πρακτικές γονικής μέριμνας -όπως το να βοηθούν τα παιδιά να ονομάζουν τα συναισθήματα και να τους παρέχουν χώρο για να αποκαλύπτουν τα συναισθήματά τους χωρίς κριτική- μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να ξεπεράσουν δύσκολα γεγονότα.
Θετική Γονική Μέριμνα: Η ζεστή και υποστηρικτική γονική μέριμνα μπορεί να προστατεύσει από τις επιπτώσεις του στρες κατά την παιδική και εφηβική ηλικία. Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα της πρόσφατης μελέτης μας, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό PNAS Nexus. Ορισμένα παιδιά και έφηβοι που βιώνουν στρεσογόνα γεγονότα, όπως, σωματική κακοποίηση ή παραμέληση, έχουν λιγότερο ιστό σε μια περιοχή του εγκεφάλου που ονομάζεται ιππόκαμπος. Ο ιππόκαμπος διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στη μάθηση και τη μνήμη και είναι, επίσης, ιδιαίτερα ευαίσθητος στο στρες.
Ωστόσο, στη μελέτη μας, δεν βρήκαμε σύνδεση μεταξύ αυξημένου στρες και μειωμένου εγκεφαλικού ιστού στον ιππόκαμπο για τους νέους που ανέφεραν περισσότερη ζεστασιά από τους φροντιστές τους. Η θετική γονική μέριμνα περιλαμβάνει μια σειρά από ζεστές και υποστηρικτικές τεχνικές, όπως ο έπαινος για κάτι που κάνετε καλά, η συναισθηματική υποστήριξη και η στοργή. Σε αντίθεση με τις σκληρές τεχνικές γονικής μέριμνας, όπως οι φωνές και οι σωματικές τιμωρίες. Ως πρώτο βήμα, διερευνήσαμε αν η θετική γονική μέριμνα προστατεύει από τη σχέση μεταξύ του παιδικού στρες και των προβλημάτων συμπεριφοράς στα παιδιά. Αναλύσαμε εγκεφαλικές σαρώσεις σχεδόν 500 παιδιών ηλικίας 10 έως 17 ετών χρησιμοποιώντας δεδομένα από ένα πρόγραμμα που ονομάζεται ‘Δίκτυο υγιούς εγκεφάλου’ (Healthy Brain Network). Μετρήσαμε τον εγκεφαλικό ιστό χρησιμοποιώντας δομική μαγνητική τομογραφία ή μαγνητική τομογραφία, μια τεχνική που μας επιτρέπει να εξετάσουμε το μέγεθος των περιοχών του εγκεφάλου. Για να μετρήσουμε το άγχος, ρωτήσαμε τα παιδιά σχετικά με τον αριθμό των αρνητικών γεγονότων της ζωής που είχαν βιώσει σε οικογενειακό, κοινοτικό και σχολικό πλαίσιο και το πόσο τα στεναχώρησε κάθε ένα από αυτά τα γεγονότα. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η θετική γονική μέριμνα είχε προστατευτικές επιδράσεις έναντι της σύνδεσης μεταξύ άγχους και συμπεριφοράς- με άλλα λόγια, τα παιδιά που είχαν βιώσει μεγαλύτερη στεναχώρια από αρνητικά γεγονότα, αλλά που επίσης αντιλαμβάνονταν τους γονείς τους ως θερμούς και υποστηρικτικούς, παρουσίαζαν λιγότερο προκλητική συμπεριφορά, όπως παραβίαση κανόνων ή επιθετικότητα. Στη συνέχεια, εξετάσαμε πώς η γονική μέριμνα αντιστάθμισε έναν γνωστό βιοδείκτη του στρες στον εγκέφαλο: λιγότερος ιστός στον ιππόκαμπο. Σύμφωνα με προηγούμενες έρευνες, διαπιστώσαμε ότι το μεγαλύτερο παιδικό στρες συσχετίστηκε με μικρότερους όγκους ιπποκάμπου. Ωστόσο, διαπιστώσαμε ότι η αντίληψη των παιδιών ότι είχαν λάβει θετική, υποστηρικτική γονική φροντίδα λειτούργησε ως ρυθμιστικό παράγοντα έναντι των βιολογικών επιπτώσεων του στρες. Ακόμη και όταν οι νέοι ανέφεραν υψηλά επίπεδα άγχους από αρνητικά γεγονότα της ζωής, εκείνοι που αντιλαμβάνονταν τους γονείς τους ως πιο υποστηρικτικούς δεν είχαν μειωμένο εγκεφαλικό ιστό στον ιππόκαμπο. Η θετική ενίσχυση μπορεί να λειτουργήσει σε πολλές καταστάσεις και με ανθρώπους όλων των ηλικιών. Αντίθετα, δεν βρήκαμε την ίδια προστατευτική επίδραση όταν εξετάσαμε τι πίστευαν οι φροντιστές για τη γονική τους μέριμνα. Με άλλα λόγια, αν οι γονείς έλεγαν ότι ήταν υποστηρικτικοί και θετικοί στη διαπαιδαγώγησή τους, αλλά το παιδί δεν τους έβλεπε έτσι, δεν είδαμε αυτή την προστατευτική επίδραση.
Γιατί έχει σημασία
Προηγούμενες έρευνες έχουν διαπιστώσει ότι ο ιππόκαμπος είναι μικρότερος σε παιδιά και ενήλικες που εκτίθενται σε υψηλά επίπεδα στρες στην παιδική ηλικία. Αυτοί οι μικρότεροι όγκοι συνδέονται με τη σειρά τους με προβλήματα συμπεριφοράς, προκλήσεις μάθησης και μνήμης και αυξημένη ευπάθεια σε μελλοντικό στρες. Η μελέτη μας υπογραμμίζει τη σημασία της φροντίδας των γονέων για την προώθηση της υγιούς ανάπτυξης του εγκεφάλου και της ανθεκτικότητας των παιδιών. Καλλιεργώντας ένα περιβάλλον ζεστασιάς και υποστήριξης, οι φροντιστές μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικότερα το στρες. Δεκάδες μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι οι θετικές πρακτικές γονικής μέριμνας -όπως το να βοηθούν τα παιδιά να ονομάζουν τα συναισθήματα και να τους παρέχουν χώρο για να αποκαλύπτουν τα συναισθήματά τους χωρίς κριτική- μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να ξεπεράσουν δύσκολα γεγονότα.
Τι άλλες έρευνες γίνονται
Το έργο της ομάδας μας και άλλων υπογραμμίζει ότι οι στρεσογόνες εμπειρίες μπορούν να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη. Πολλοί ερευνητές προσπαθούν να κατανοήσουν ποιες πτυχές του στρες έχουν σημασία και πώς. Για παράδειγμα, οι εμπειρίες που είναι απειλητικές, όπως η βία, μπορεί να επηρεάζουν τον εγκέφαλο και τη συμπεριφορά με διαφορετικό τρόπο από τις εμπειρίες στέρησης, όπως η έλλειψη αρκετής τροφής. Ταυτόχρονα, ενώ οι ερευνητές πιστεύουν ότι ορισμένοι τύποι στρες έχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, το άτομο που βιώνει το στρες μπορεί να μην αισθάνεται έτσι. Δηλαδή, το να μην έχει αρκετό φαγητό μπορεί να αισθάνεται πολύ απειλητικό για το άτομο που το βιώνει. Η μελέτη μας δείχνει ότι είναι κρίσιμο να επικεντρωθούν οι προοπτικές των ατόμων που επηρεάζονται άμεσα από το άγχος σε αυτόν τον τομέα της έρευνας.
Διαβάστε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις για την υγεία από την Ελλάδα και τον ΚόσμοΑκολουθήστε το healthweb.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
