Γράφει για το www.healthweb.gr η Σόνια Χαϊμαντά-Δημοσιογράφος Διδάσκουσα στο τμήμα Επικοινωνίας & ΜΜΕ – Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (Π.Δ. 407).
Αν υπάρχει μια γενικευμένη “παράπλευρη” απώλεια που να προκαλεί η κρίση της πανδημίας του κορονοϊού που να αγγίζει το σύνολο σχεδόν του πληθυσμού, αυτή είναι η Κατάθλιψη. Όσο και αν φαίνεται προφανές, η ασθένεια της κατάθλιψης, συχνά παρεξηγήσιμη ως ιατρικός όρος, γενικεύεται και μεταδίδεται πιο γρήγορα από κάθε ιό, όπως εξάλλου συμβαίνει και σε άλλες κρίσιμες περιόδους όπως ο πόλεμος και η βαθιά ύφεση.Όπως ακριβώς η οικονομική κρίση, που πέραν των επιπτώσεων στην ανεργία και τη βιωσιμότητα προκαλεί κατάθλιψη στους οικονομικά ασθενέστερους αλλά και σε όσους ασχολούνται με αυτήν (δημοσιογράφοι, αναλυτές κ.ά.) έτσι και η πανδημία συνοδεύεται από ένα βαρύ πέπλο μελαγχολίας τόσο για τους ασθενείς που νοσούν ή που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες και φοβούνται τον ιό όσο και για εκείνους που βρίσκονται στην περιοχή του: Ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, συγγενείς νοσούντουν, πολιτικοί, δημοσιογράφοι και μια σειρά επαγγελματιών που βιώνουν πρωτόγνωρη κρίση από τον κορονοϊό.
Σόνια Χαϊμαντά-Δημοσιογράφος
Τι είναι όμως και πώς αναγνωρίζεται η κατάθλιψη;
Όταν μιλάμε όμως για κατάθλιψη σε καιρό πανδημίας θα πρέπει να είμαστε σαφείς: Σίγουρα ο κορονοϊός αποτελεί τον ιδανικό πολλαπλασιαστή μιας προϋπάρχουσας ασθένειας ή ροπής στην κατάθλιψη. Ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι από μόνη της η πανδημία δεν μπορεί να βάλει θεμέλια για την ψυχική νόσο, τόσο γερά που να μην μπορεί κανείς να τα γκρεμίσει. Η κατάθλιψη είναι μια ψυχική ασθένεια, γιατί ασθένεια είναι, που επηρεάζει σχεδόν 1 στους 10 κατοίκους του πλανήτη και πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με έρευνες περί τα 350 εκατομμύρια άτομα έρχονται αντιμέτωπα με κάποια μορφή της.
Αποτελεί μια κρίσιμη αιτία αναπηρίας στον κόσμο και μπορεί να επηρεάσει ανθρώπους κάθε ηλικίας, φύλου, μορφωτικού, κοινωνικού και οικονομικού στάτους.Το χειρότερο είναι ότι σε ακραίες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε αυτοκτονία και σημειωτέον συνιστά τη 2η αιτία θανάτου των νέων ανθρώπων μετά τα τροχαία δυστυχήματα.Η κατάθλιψη συχνά ξεκινά με την απώλεια ενδιαφέροντος και ευχαρίστησης, όπως έγινε τον περασμένο Μάρτιο όταν επιβλήθηκαν τα περιοριστικά μέτρα και το καθολικό lockdown.
- Χιλιάδες κάτοικοι του πλανήτη, βίωσαν ξαφνικά έντονη και ανεξήγητη κούραση και αισθήματα αναξιότητας και ενοχής.
- Η θλίψη και η μελαγχολία επικράτησαν ως κυρίαρχα καθημερινά αρνητικά αισθήματα καθώς σημειώθηκε αναγκαστική απόσυρση από κοινωνικές και διαπροσωπικές σχέσεις.
- Οι περισσότεροι από αυτούς δήλωσαν αβοήθητοι, σε απελπισία και αδιέξοδο.
Σύμφωνα με έρευνες που πραγματοποιήθηκαν σε διάφορες χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, τις ΗΠΑ αλλά και την Ελλάδα, τα θύματα της κρίσης του κορονοϊού δήλωσαν ότι “αισθάνονταν συνεχώς κακή διάθεση, απώλεια ενδιαφερόντων και ευχαρίστησης, αίσθημα ενοχών κα αρνητική στάση απέναντι στον εαυτό τους, επιβράδυνση, διαταραγμένη όρεξη (κυρίως βουλιμία) ενώ μίλησαν για προβλήματα ύπνου, κακές σκέψεις θανάτου ή αυτοκτονίας και ελλειμματική μνήμη”.
Λογικό; Ναι αλλά έως ένα βαθμό. Η απολύτως επιβεβλημένη απομόνωση στο σπίτι, η αποφυγή των κοινωνικών επαφών και η τακτική τήρηση μέτρων υγιεινής και αυτοπροστασίας λόγω της εξάπλωσης του κορονοϊού έχουν αναπόφευκτες ψυχολογικές παρενέργειες. Παράλληλα η ένταση της μοναξιάς και των ψυχαναγκαστικών συμπεριφορών, όπως το αδιάκοπο πλύσιμο των χεριών, επέτειναν το πρόβλημα και γενίκευαν το αίσθημα της κατάθλιψης.Σε πρόσφατη μελέτη στο ιατρικό περιοδικό «The Lancet», με επικεφαλής τη δρα Σαμάνθα Μπρουκς του Τμήματος Ψυχολογικής Ιατρικής του Βασιλικού Κολεγίου (King’s) του Λονδίνου, η οποία αξιολογεί τα έως τώρα δεδομένα από όλες τις σχετικές έρευνες, διαπιστώνεται ότι η καραντίνα και η απομόνωση διαρκείας μπορούν να οδηγήσουν σε μετατραυματικό στρες, άγχος, κατάθλιψη, αλλά επίσης σε κόπωση, πτώση ηθικού του κοινού και δημόσια αντίδραση τελικά.Όπως τονίζεται, «η καραντίνα είναι συχνά μια δυσάρεστη εμπειρία για όσους υποβάλλονται σε αυτήν. Η απομάκρυνση από αγαπημένα πρόσωπα, η απώλεια της ελευθερίας, η αβεβαιότητα για την εξέλιξη της νόσου, αλλά και η βαρεμάρα, μπορούν μερικές φορές να έχουν δραματικές συνέπειες». Αυτοκτονίες, θυμός και μηνύσεις έχουν κατά καιρούς ακολουθήσει προηγούμενες καραντίνες σε ξεσπάσματα επιδημιών. Γι’ αυτό, οι ερευνητές τονίζουν ότι «τα δυνητικά οφέλη μιας υποχρεωτικής μαζικής καραντίνας πρέπει να ζυγιστούν προσεκτικά σε σχέση με το πιθανό ψυχολογικό κόστος».
Οι ειδικοί συνιστούν social distancing και όχι απομόνωση. Ευτυχώς στην εποχή του διαδικτύου, των ηλεκτρονικών μέσων κοινωνικής δικτύωσης, του Skype και των smartphones, είναι πολύ ευκολότερο από ό,τι στο παρελθόν να μένει κανείς σπίτι, χωρίς να νιώθει μόνος και αποκομμένος από τους συγγενείς, τους φίλους του και την κοινωνία. Η τεχνολογία συχνά έχει κατηγορηθεί ότι φέρνει μοναξιά, αλλά, όπως δείχνει και μια πρόσφατη έρευνα της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, είναι στο χέρι των περισσότερων -με εξαίρεση τους ψηφιακά αναλφάβητους- να αξιοποιήσουν την τεχνολογία για να αποφύγουν την απομόνωση.Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα της Ιατρικής Σχολής και της Πρυτανείας του ΑΠΘ με την ψυχική υγεία Ελλήνων φοιτητών κατά τη διάρκεια της έξαρσης της Covid-19 και του lockdown αποτυπώνονται αυξημένα ποσοστά κατάθλιψης, στρες και αυτοκτονικών σκέψεων μεταξύ των φοιτητών καθώς και ανησυχητικά ποσοστά πίστης σε συνομωσιολογικές θεωρίες γύρω από την πανδημία. Επίσης, διεξάγεται μια δεύτερη μελέτη -που αποτελεί επέκταση της πρώτης με πολύ μεγαλύτερο και λεπτομερέστερο πρωτόκολλο- και αφορά την ψυχική υγεία του γενικού πληθυσμού κατά τη διάρκεια του lockdown και την πίστη των ανθρώπων σε θέματα συνωμοσίας σχετικά με την πανδημία.
Πώς να καταπολεμήσετε την κατάθλιψη από ένα ενδεχόμενο νέο lockdown
Κάντε το lockdown, ρουτίνα
Η ρουτίνα δεν είναι απαραίτητα κάτι κακό, είναι μια επανάληψη συνηθειών που βοηθούν τον άνθρωπο να επιβιώνει στην καθημερινότητά του. Αν προγραμματίζουμε τις δραστηριότητές μας σε σταθερές ώρες τότε θα μπούμε σε έναν δικό μας ρυθμό, ανεξάρτητο από τον γενικό ρυθμό που επιβάλλουν οι εξωτερικοί παράγοντες. Έτσι θα απομειωθεί το αίσθημα της φυλακής και απομόνωσης και θα έχουν την αίσθηση αν όχι την πεποίθηση, ότι είμαστε οι ίδιοι κυρίαρχοι της ζωής μας.
Βάλτε ρεαλιστικούς στόχους
Υψηλοί και ανεδαφικοί στόχοι για μια σειρά εκκρεμοτήτων μάλλον θα φέρουν το αντίθετο αποτέλεσμα. Δεσμευθείτε με τον εαυτό σας να διαβάσετε 1 βιβλίο, όχι τη …ντάνα που δημιουργήσατε στο κομοδίνο σας. Τρέξτε ή περπατήστε σε φυσιολογικά και ανεκτά επίπεδα γιατί αντίθετη συμπεριφορά θα προκαλέσει άλλα προβλήματα στην υγεία σας και το σώμα σας. Η απώλεια κιλών στην καραντίνα δεν είναι ρεαλιστικός στόχος, η διατήρηση των κιλών ίσως.
Ασφαλές Social distancing
Αν και δεν προβλέπεται άμεσα επιβολή νέων περιοριστικών μέτρων, προσπαθήστε να συναντάτε τους φίλους σας διαδικτυακά με κάποια πλατφόρμα επικοινωνίας. Συναντηθείτε όλοι/ες μαζί και πιείτε για μια ώρα ένα κρασί.
Ευκαιρία για κατάρτιση
Η εκμάθηση ψηφιακών skills είναι απαραίτητη. Δεν είναι δύσκολη και ίσως πρέπει να συνοδευτεί από αγορά κάποιου νέου εργαλείου, όπως Η/Υ, laptop, επεξεργαστής κ.λ.π. Αξίζει τον κόπο!
Γνωρίστε τη γειτονιά σας!
Ευκαιρία για συναναστροφή με τους γείτονες. Είναι άνθρωποι όπως οι φίλοι μας που μένουν σε άλλες πιο μακρινές περιοχές. Βγείτε στην πυλωτή, οργανώστε ένα μικρό πάρτυ (έως 9 άτομα), πηγαίνετε περίπατο όλοι μαζί. Απλά πράγματα. Αφήστε Σάββατο βράδυ μια πρόσκληση στον πίνακα ανακοινώσεων της πολυκατοικίας και θα δείτε πόσοι θα ακολουθήσουν την Κυριακή το πρωί.
Αγαπήστε ένα ζωάκι
Αν και ο άνθρωπος αποτελεί προτεραιότητα, οι ειδικοί αναφέρουν ότι ένα κατοικίδιο απορροφά όλη την κατάθλιψη από την οποία κινδυνεύουμε.
Φροντίστε ανήμπορους
Αυτό και αν είναι απόλυτος εξορκισμός της κατάθλιψης. Όταν ασχολούμαστε με τα σημαντικότερα προβλήματα των άλλων, τότε δύσκολα θα μείνει κενός χρόνος για να αισθανθούμε το δικό μας βάρος. Οι ηλικιωμένοι θα σας ευγνωμονούν, Υιοθετήστε έναν και κάντε του τη ζωή πιο εύκολη.
Σειρές με σύνεση
Ναι το Netflix και η συνδρομητική είναι γεμάτα από καλές σειρές, ωστόσο θέλει μέτρο. Ιδίως τα θρίλερ, οι αστυνομικές ή μεταφυσικές σειρές μετά τις 2 το πρωί. Παν μέτρον άριστον.
Μαγειρική και Κηπουρική
Είναι δύο ασχολίες κομμένες και ραμμένες για σκεπτόμενους. Ναι δεν είναι αστείο, οι πραγματικά διανοούμενοι έχουν ως χόμπι τη μαγειρική ή την κηπουρική. Και οι δύο ασχολίες μπορούν να γίνουν στο σπίτι.
Tele-γυμναστική
Υπάρχουν δεκάδες προγράμματα εξ αποστάσεως σύγχρονα ή ασύγχρονα (στο Youtube) με καταπληκτικούς trainers για Pilates, Yoga, ενόργανη. Δοκιμάστε τα.
Τηλε-εργασία με ωράριο
Ίσως φαντάζει ως το πιο σύντομο ανέκδοτο, όμως δεν είναι. Αναφέρετε στο mail σας ότι το ωράριό σας είναι 9 π.μ. -6 μ.μ. ή 10 π.μ. -5 μ.μ. και οι περισσότεροι θα το σεβαστούν.
Ανακαίνιση τώρα!
Ήρθε η ώρα να ανακαινίσετε το σπίτι σας, να το τακτοποιήσετε, να το βάψετε, να επισκευάσετε κάποιες βλάβες. Αν όχι την περίοδο του περιορισμού, πότε;
Σχεδιάστε τη μετά covid ζωή σας
Δεν μπορεί, ο Covid θα τελειώσει κάποτε. Σχεδιάστε ένα ταξίδι. Στην Ασία, την Αφρική, τις ΗΠΑ, τη Μακεδονία, την Κρήτη. Βρείτε συνοδοιπόρους, εισιτήρια, καταλύματα. Να είστε έτοιμοι να πατήσετε το κουμπί όταν όλα τελειώσουν.
Θα είστε πιο έτοιμοι από ποτέ.
Διαβάστε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις για την υγεία από την Ελλάδα και τον Κόσμο
Ακολουθήστε το healthweb.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
